Hai giờ sau, 11h30 phút, đại đội trưởng Bùi Quang Thận đã cắm lá cờ chiến thắng tại Dinh Độc Lập, đánh dấu thắng lợi hoàn toàn của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Lá cờ lịch sử

Rạng sáng 30/4/1975, đạn pháo quân ta bắn vào sân bay Tân Sơn Nhất thưa dần. Cán bộ, chiến sĩ ở Trại Davis vẫn được lệnh ở trong hầm trú ẩn.

Trên bầu trời từng đàn máy bay trực thăng Mỹ hoạt động liên tục nhằm di tản hàng trăm nhân viên CIA, hàng nghìn cố vấn quân sự cùng nhân viên đại sứ quán.

“Ban Chỉ huy thông báo xe tăng quân ta đã đi qua khu vực xe bay Tân Sơn Nhất tiến về ngã tư Bảy Hiền”, Đại tá Đào Chí Công - Trưởng Ban liên lạc CCB Ban liên hợp quân sự Trại Davis nhớ lại khoảnh khắc trào nước mắt, chỉ muốn được ra khỏi hầm để tiếp đón các cánh quân ào ạt tiến vào Sài Gòn.

Hơn 8 giờ sáng, tiếng đạn pháo quan sân bay Tân Sơn Nhất dứt hẳn. Một số cán bộ, chiến sĩ được phép lên khỏi hầm nhưng vẫn giữ vị trí các Tổ, đội.

Ở một góc của Trại Davis, Thiếu úy Phan Đức Thắng - sĩ quan phiên dịch đã cảm nhận được “không khí chiến thắng”.

“Tôi biết chúng ta sẽ chiến thắng, nhưng không ngờ nhanh đến vậy, thần tốc đến thế. Sung sướng lắm, chiến tranh sắp kết thúc”, ông Thắng bồi hồi.

Lúc này, lệnh khẩn truyền đến, “Chọn lá cờ to nhất, đưa cho vệ binh cắm ở điểm cao nhất Trại Davis!”, Trung tá Mười Sương, Trưởng ban Chính trị, truyền đạt mệnh lệnh từ Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn.

Ở tuổi 73, ông Phạm Văn Lãi bằng chất giọng chắc khỏe kể lại cho chúng tôi nghe thời khắc kéo lá cờ giải phóng ở “vùng giải phóng Trại Davis”.

“Tôi nhớ rõ mồn một khoảnh khắc lá cờ tung bay trên tháp nước. Gió thổi mạnh, cờ phần phật, lòng tôi biết chiến tranh sắp kết thúc”, ông Lãi khi ấy 23 tuổi là Thượng sĩ, thành viên đội chiếu phim thuộc Ban Chính Trị Đoàn B.

Từ dưới kho chứa, Thượng sĩ Lãi còn nghe những tiếng súng bộ binh, mỗi lúc một gần. Vậy là quân ta đã đến trung tâm thành phố.

Ra khỏi kho nhưng chưa tìm thấy vệ binh, ông Lãi ôm lá cờ trước ngực, chạy thẳng ra tháp nước cao nhất Trại Davis. “Lá cờ được may bằng 4 khổ vải 80 cm, khéo phải rộng hàng chục mét vuông”, đây là lá cờ to nhất trong kho.

Đoạn đường 200 mét đến tháp nước cao nhất Trại Davis đất đá văng tung tóe, khói bụi mịt mù.

Trên đường, ông bắt gặp chiến sĩ Nguyễn Văn Cẩn đang canh gác ở cổng phái đoàn. “Cẩn, theo tôi!” ông gọi lớn.

Cả hai chiến sĩ trẻ, một ôm cờ, một đeo súng, chạy thẳng về phía tháp nước.

Nhớ lại lần cắm cờ Tết Quý Sửu 1973, khi chính quyền Sài Gòn điều trực thăng quần đảo, chiếu đèn gây áp lực, ông Lãi tự nhủ: “Lần này phải thật nhanh!”.

Thấy ống nước, bằng sắt dài 6-7 mét nằm gần đó, hai người vội kéo theo, lấy thêm hai sợi dây thép. Dưới chân tháp nước, ông Lãi quấn chặt lá cờ, chui vào lồng bảo vệ, thoăn thoắt trèo lên, ông Cẩn bám sát phía sau, yểm trợ.

Phía dưới có thêm hai sĩ quan của Trại Davis đứng cảnh giới. Bình thường, tháp nước cao là mục tiêu lý tưởng để đối phương đưa chiến sĩ của ta vào tầm ngắm.

Trên đỉnh tháp, gió sân bay thổi mạnh. Ông Lãi buộc lá cờ vào ống thép, yêu cầu ông Cẩn buộc chặt cán vào tháp nước.

“Tôi giật cờ hai lần, thấy chắc chắn rồi thả tay. Gió làm cờ bung ra, bay phần phật,” ông kể, mắt sáng rực.

Tiếng súng đã ngớt, cơn bão lửa vừa tan, từ trên cao, ông phóng tầm mắt qua 13 trạm vây quanh Trại Davis, cùng toán lính dù, lính thiết giáp… đã biến mất, bỏ lại mũ, giày, quân phục, súng đạn vứt la liệt trên con đường trước cổng Trại Davis.

Cờ vừa cắm xong, từ dưới sân có tiếng vọng lên: Các cậu đứng yên, để tôi chụp ảnh!

Ở dưới, ông Phùng Bất Diệt - quay phim viên Xưởng phim Quân giải phóng đã chớp khoảnh khắc để có bức ảnh “bất diệt” ghi lại khoảnh khắc lịch sử.

“Có lẽ đây là lá cờ hoặc một trong số lá cờ được kéo lên sớm nhất trên thành phố Sài Gòn giải phóng”, chi tiết được viết trong cuốn Ban Liên hợp quân sự và trại Đa - vít - những tháng ngày.

Sáng 30/4 tại Trại Davis

Hơn 10 giờ sáng, Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn tiễn phái đoàn thương thuyết của chính quyền Sài Gòn “mắc kẹt” rời đi. Đó là Giáo sư Châu Tâm Luân, linh mục Chân Tín, luật sư Trần Ngọc Liễn.

Hôm qua khi vào trại để thương thuyết, họ còn là người của “phía bên kia”. Đến trưa 30/4/1975 khi rời Trại Davis, họ đã là công dân của một nước Việt Nam thống nhất.

Ngay sau đó, cánh quân giải phóng khoảng hai mươi người, tuổi 18, đôi mươi nói giọng miền Bắc, xé hàng rào sân bay Tân Sơn Nhất. Những chiến sĩ đen sạm vì nắng, thắt lưng chặt đạn B40, tay cầm súng tiến vào Trại Davis.

“Tôi là Sơn, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 24, Sư đoàn 10, Quân đoàn 3, xin phép Thiếu tướng cho triển khai bộ đội bảo vệ khu vực!” vị chỉ huy báo cáo dõng dạc với Thiếu tướng Hoàng Anh Tuấn.

Ngay sau đó, các chiến sĩ trong hầm nhận tin rồi lao nhanh ra ngoài, ùa lên khỏi hầm, ôm chầm lấy nhau. Có người cười vang, có người trào nước mắt.

Thiếu úy Phan Đức Thắng, một trong những người có mặt, không kìm được xúc động. “Giữa bầu trời Sài Gòn trong xanh, nắng rực rỡ, lá cờ sao vàng trên nền nửa đỏ, nửa xanh của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam tung bay”, ông Thắng nhớ lại.

Một sĩ quan phiên dịch khác của Đoàn đại biểu quân sự Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam, ông Trần Văn Khánh cũng không kìm được nước mắt ở thời điểm đó. “Độc lập và tự do đến với Trại Davis sớm hơn bên ngoài khoảng mấy tiếng đồng hồ”, ông Khánh lưu lại ký ức.

Buổi sáng hôm ấy, ông Khánh ba lần ứa nước mắt. Khi nhìn lá cờ giải phóng tung bay, khi gặp các chiến sĩ trẻ của Quân đoàn 3 vào bảo vệ Trại Davis ông nhớ đến người em của mình đã hy sinh trên chiến trường và khi nhận được tin Sài Gòn đã hoàn toàn được giải phóng.

Cùng thời điểm, cách đó không xa, xe tăng và bộ binh quân giải phóng chiếm lĩnh Dinh Độc Lập, Phủ Tổng thống của chính quyền Sài Gòn, vào 11h30 lá cờ xanh-đỏ của Mặt trận Giải phóng miền Nam Việt Nam được Trung úy Bùi Quang Thận khéo lên. Sài Gòn rung chuyển trong giờ phút lịch sử.

ít phút sau đó, từ căn phòng thu âm của Đài phát thanh Sài Gòn, Dương Văn Minh tuyên bố: “Tôi, Dương Văn Minh, Tổng thống chính quyền Sài Gòn, kêu gọi Quân lực Việt Nam Cộng Hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện quân Giải phóng Miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bố chính quyền Sài Gòn từ trung ương đến địa phương phải giải tán hoàn toàn, từ trung ương đến địa phương trao lại cho Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam".

Đầu giờ chiều cùng ngày, các cán bộ chiến sĩ được thông báo sẽ có một chuyến bay ra Hà Nội. Ông Trần Văn Khánh vội biên thư gửi gia đình: Miền Nam đã hoàn toàn được giải phóng và mình vẫn còn sống!

“Hơn một trăm năm nay mới có một chuyến bay dọc từ Nam ra Bắc trên đất nước hoàn toàn được thống nhất”, ông Khánh xúc động nghĩ.

Sài Gòn ngưng tiếng súng. Thành phố hơn 3,5 triệu dân trải qua 30 năm chiến tranh đã chính thức được giải phóng, đất nước thống nhất, non sông thu về một mối.

Ngày 3/5/1975, Trung tướng Trần Văn Trà tuyên bố, Quân ủy Miền công nhận đơn vị Trại Davis là một tiền tiêu của chiến dịch Hồ Chí Minh.

Ngày 4/5/1975, Bộ chỉ huy Miền điều động phần lớn cán bộ, chiến sĩ Đoàn B chuyển sang tham gia lực lượng thuộc Ủy ban quân quản thành phố Sài Gòn - Gia Định, số còn lại sau đó trở về đơn vị cũ hoặc nhận nhiệm vụ mới. Đoàn A trở về thủ đô Hà Nội.

×