Trước ngày sáp nhập tỉnh Đồng Nai, ở Bình Phước, dân trồng thành công loại xoài gì mà cây thấp tè trái quá trời?

Rẫy xoài keo hàng trăm héc-ta trên vùng đá sỏi, khô cằn ở Lộc Ninh, Bình Phước

Từ bao năm nay, người ta biết đến xã Lộc Thạnh, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước như là vùng đất nghèo, giáp biên giới nước bạn Campuchia.

Đất đai xã Lộc Thạnh phần lớn trong tình trạng khô cằn, đầy sỏi đá. Bởi thế, việc chọn lựa loài cây trồng chủ lực thích hợp với vùng đất này, bao năm nay luôn là nỗi trăn trở và là bài toán khó đối với chính quyền địa phương.

Từng có nhiều năm, người dân đã trồng các loại cây hoa màu ngắn ngày nhưng cây hoa màu không thể phát triển, sống sót. Người ta lại thử trồng cao su, điều, tiêu… vẫn không thành công, vì cây còi cọc.

Cái khó ló cái khôn. Năm 2014, vợ chồng chị nông dân Nguyễn Thị Kim Chi sang Campuchia tìm mua giống xoài trái mùa để về canh tác. Lần đầu tiên, vợ chồng chị Chi thấy cây xoài keo cho trái sai, không to như xoài cát, nhưng sức sống thật bền bỉ trên mọi loại đất, bất chấp thời tiết nắng hạn…

"Suốt cả tháng trời, vợ chồng tôi lân la đi khắp các rẫy xoài keo của người dân Campuchia. Họ cũng thiệt thà nói hết cho tôi nghe về đặc tính phát triển của cây xoài keo. Cây xoài keo không kén đất, phát triển ngay cả trên đất rất xấu, rất khô cằn, trên đá sỏi, cây vẫn bám rễ… Như vậy thì xoài keo sẽ phát triển được ở quê nhà Lộc Thạnh. Thế là tôi quyết tâm đưa giống xoài keo từ Campuchia về trồng trên đất rẫy nhà tôi" – chị Chi kể.

Không ngờ, chị Chi trở thành người tiên phong đưa cây xoài keo về trồng ở xã Lộc Thạnh. Từ vài chục cây giống, xoài keo phát triển mạnh mẽ; chị Chi hào hứng tiếp tục nhân giống, đưa về hàng ngàn gốc xoài keo trồng kín gần chục héc-ta đất trống vườn nhà. Chẳng bao lâu, hơn chục héc-ta đất vườn nhà chị Chi đã biến thành vườn xoài keo xanh mát, sum suê…

Năm 2019, chị Chi vận động một số người dân trong vùng thành lập Hợp tác xã cây ăn trái Lộc Thạnh, để phát triển cây xoài keo. Giống xoài keo dường như mỗi ngày càng thích hợp với vùng đất khô cằn xã Lộc Thạnh. Xoài rất dễ trồng, chịu hạn hán, nắng nóng rất tốt. Mùa khô hạn ở tỉnh Bình Phước vào hàng nhất nước, không có nước tưới tiêu, nhưng xoài keo vẫn sống, sum suê trái…

Trong khi đó, chi phí chăm sóc xoài keo không đáng kể; trái xoài keo to vừa phải, hạt nhỏ, trữ lượng đường cao và đặc biệt, vỏ dày, rất được thị trường ưa chuộng. Vì là cây trồng dễ tính nên suốt quá trình ra hoa, kết trái, người trồng không sử dụng hóa chất mà để cây phát triển tự nhiên. Khác với cách gọi ở những nơi khác là "vườn xoài", thì ở vùng đất này, người dân gọi "rẫy xoài", để nhấn mạnh yếu tố xoài keo chỉ mọc trên những vùng đất cao, khô cằn, ít nước.

Sáp nhập tỉnh Đồng Nai, nông dân Bình Phước thoát nghèo, đổi đời nhờ loài cây trên vùng sỏi đá, khô cằn

Từ hộ nông dân Nguyễn Thị Kim Chi, Hợp tác xã cây ăn trái Lộc Thạnh (do chị Chi sáng lập) ra đời đã góp phần tạo động lực cho nhiều hộ nông dân khác noi theo. Gần 10 năm qua, hàng chục hộ dân xã Lộc Thạnh đã tiếp nối chị Chi, không để đất hoang hóa như xưa nữa, đưa giống xoài keo từ Campuchia về trồng ở quê nhà. Từ một vài héc-ta lúc đầu, đến nay, xã Lộc Thạnh đã có cả trăm héc-ta rẫy xoài keo đang cho trái. Tính riêng Hợp tác xã cây ăn trái Lộc Thạnh đã quy tụ được gần 30 thành viên là hộ nông dân tham gia, với tổng diện tích gần 50ha xoài keo.

Nông dân Nguyễn Thanh Sơn nói: "Cây xoài keo không cần chăm sóc nhiều, lại cho năng suất cao. Gia đình tôi mỗi năm thu 6-7 tấn. Xoài keo mọc ở đâu cũng được; trên cao phát triển tốt, dưới thấp cũng ổn. Các giống xoài khác về đây không sống nổi, chỉ xoài keo thôi".

Gia đình chị Kim Chi có 16ha xoài keo. Mỗi mùa thu hoạch, gia đình chị Chi hái từ 16-18 tấn. Chị Chi cho biết: “Xoài keo trồng ở vùng đất này hoàn toàn sạch và an toàn cho người tiêu dùng. Trong quá trình chăm sóc đến lúc ra hoa, kết trái, thu hoạch, chúng tôi không sử dụng bất kỳ loại hóa chất nào. Đặc biệt, trái có vỏ dày nên không bị sâu, rệp đục chích và có thể vận chuyển đường xa mà không bị giập. Loại xoài này đang được nhiều thương lái tìm mua”.

Tương tự, gia đình ông Hồ Văn Phương có gần 2ha xoài keo rất sai trái. Ông Phương có biết, xoài keo trồng độ 16 tháng là ra trái. Vào mùa mưa, chỉ cần bón một ít phân, mùa khô không cần tưới nước, cây xoài keo vẫn cho thu hoạch 2 vụ/năm. Với gần 2ha, mỗi năm hộ ông Phương thu được từ 8-10 tấn trái/năm, giá bán từ 6.000-8.000 ngàn đồng/kg.

“Người dân Lộc Thạnh gọi xoài keo là cây giảm nghèo. Đối với nông dân chúng tôi, cây xoài keo như một ân nhân, giúp chúng tôi thoát nghèo, đổi đời trong vài năm gần đây. Một vùng đất khô cằn, chó ăn đá, gà ăn sỏi; tưởng chừng chẳng trồng trọt gì được, nhờ có cây xoài keo mà diện mạo địa phương thay đổi hẳn" - ông Phương nói.

Hợp tác xã cây ăn trái Lộc Thạnh, hàng năm cung cấp ra thị trường gần 200 tấn trái với giá bán từ 7.000-12.000 đồng/kg. Nhờ đó, nguồn thu nhập của các thành viên khá ổn định.

Chị Nguyễn Thị Kim Chi – Giám đốc Hợp tác xã cây ăn trái Lộc Thạnh chia sẻ: “Đây là loại cây trồng giảm nghèo, nếu giá tại vườn chỉ 4.000 đồng/kg người dân vẫn có lời. Nhưng, hiện nay giá xoài keo được bán 6.000 đồng/kg, nên bà con lãi khá cao. Đặc biệt, đây là xoài siêu sạch, ăn sống, ăn chín đều được. Ngoài ra, có thể sấy khô xuất khẩu nên không lo lắng về đầu ra. Cùng với đó, mức đầu tư, chăm sóc, chi phí không nhiều, nên dễ cạnh tranh với các loại xoài khác”.

Chị Chi cho biết thêm: Hợp tác xã đang bàn bạc với các thành viên về ý định đầu tư xây dựng một xưởng gọt, sấy khô xoài keo để tăng thêm giá trị sản phẩm, hướng tới xuất khẩu. Hiện hợp tác xã chuẩn bị hoàn thành hồ sơ, thủ tục chứng nhận sản phẩm OCOP.

Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Thạnh Nguyễn Văn Hải cho biết: Năm 2023, xã còn 8 hộ nghèo nhưng từ năm 2024 đến nay đã xóa nghèo 100%. Trong đó, những hộ nghèo ngày xưa, nhờ canh tác cây xoài keo, hiện nay không chỉ thoát nghèo, mà còn vươn lên hộ khá, biết làm ăn, phát triển kinh tế cho gia đình, góp phần phát triển kinh tế và làm giàu cho địa phương.

Nhận xét về cây xoài keo, ông Hoàng Ngọc Anh – Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước – nói: "Cây xoài keo thích hợp với loại đất xấu, bạc màu. Việc bà con nông dân phát triển những rẫy xoài keo, vừa phủ xanh đất trống, đồi trọc; vừa tạo ra giá trị kinh tế. Hợp tác xã cây ăn trái Lộc Thạnh nhân rộng mô hình trồng xoài keo trong các hộ nông dân, trong khu vực và bán giống cho địa phương khác. Đây là việc làm rất tốt, nhờ đó, người dân có thu nhập khá".

Vùng đất khô cằn, sỏi đá Lộc Thạnh ngày nào bây giờ trở nên trù phú, nhờ cây xoài keo. Cây xoài keo không chỉ giúp người dân sống khỏe mà còn mở ra triển vọng sản xuất nông nghiệp bền vững, thích hợp với biến đổi khí hậu; xoài keo còn phủ xanh đất trống, đồi trọc, thay đổi diện mạo cả một vùng quê biên giới.

×