Đại biểu Quốc hội nêu việc viên chức loay hoay kiếm sống, băn khoăn giữa "đi hay ở" sau sắp xếp bộ máy

Sáng 13/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Viên chức (sửa đổi). Các đại biểu cho rằng, dù chính sách đã có nhiều cải cách, đời sống của đội ngũ viên chức, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, vẫn còn nhiều khó khăn, tiền lương chưa đủ sống. Trong các đợt sắp xếp, tinh gọn bộ máy, nhiều viên chức rơi vào tình trạng dôi dư dù vẫn đáp ứng yêu cầu chuyên môn, nhưng đơn vị không còn vị trí phù hợp.

Lương không đủ sống, viên chức "vừa làm việc vừa loay hoay kiếm sống"

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Trần Thị Thu Hằng (đoàn Lâm Đồng) cho rằng mục đích cuối cùng của viên chức là làm việc để nuôi sống bản thân và gia đình. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, nhiều người "vừa làm việc, vừa loay hoay kiếm sống" do lương không theo kịp vật giá leo thang.

Bà Hằng phân tích, dù chính sách tiền lương đã có nhiều cải cách, nhưng sau khi sắp xếp bộ máy, nhiệm vụ của công chức, viên chức tăng lên đáng kể, nhiều nơi quá tải nhưng lương không tăng tương xứng. Điều này buộc họ phải đứng trước lựa chọn "giữa việc đi hay ở" tại nơi công tác đã gắn bó lâu dài.

Để xây dựng đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, liêm chính, bà Hằng đề nghị cần cải cách mạnh mẽ hơn nữa chính sách tiền lương, đảm bảo viên chức được trả lương thỏa đáng với năng lực và vị trí việc làm, để họ có thể yên tâm sống và cống hiến hết mình với nghề.

Bên cạnh đó, chính sách ưu đãi cho viên chức công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo dù thể hiện sự quan tâm của Nhà nước nhưng vẫn còn nhiều bất cập.

Đại biểu Hằng chỉ ra thực tế, nhiều sinh viên tình nguyện ở lại các vùng khó khăn, đối mặt với điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, thiếu cơ hội phát triển nghề nghiệp. Có người gắn bó hàng chục năm nhưng lại khó được điều động về công tác gần nhà, ngược lại khi được chuyển về trung tâm lại thiếu cơ hội bổ nhiệm.

Bà đề nghị cần có cơ chế ưu tiên luân chuyển những viên chức đã công tác lâu năm ở vùng khó khăn về khu vực thuận lợi hơn. Đồng thời, nếu họ tiếp tục ở lại, cần có chính sách đãi ngộ đặc biệt như hỗ trợ nhà ở, ưu tiên trong quy hoạch cán bộ, tạo điều kiện đào tạo, bồi dưỡng để họ yên tâm cống hiến.

Không để viên chức dôi dư bị bỏ lại phía sau

Một vấn đề khác được nhiều đại biểu quan tâm là chính sách đối với viên chức dôi dư sau khi sáp nhập, sắp xếp lại đơn vị.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) cho rằng, cần có trách nhiệm chủ động bố trí hoặc giới thiệu việc làm cho các viên chức này, thay vì chỉ đơn giản là chấm dứt hợp đồng.

Theo bà, lực lượng viên chức ở độ tuổi 30-55 đang ở giai đoạn chín muồi về kinh nghiệm, cần được tạo điều kiện tiếp tục cống hiến, tránh lãng phí nguồn nhân lực.

Bà kiến nghị viên chức phải nghỉ việc do sắp xếp tổ chức cần được nhận trợ cấp tối thiểu 12 tháng lương và ưu tiên giới thiệu việc làm. Đồng thời, cần có chính sách đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp để họ có thể tái hòa nhập công việc, thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc không bỏ rơi người lao động.

Đồng tình, Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa Mai Văn Hải đề nghị cần bổ sung chính sách hỗ trợ các đơn vị ở vùng sâu, vùng xa có điều kiện cải cách tiền lương.

Về việc thu hút nhân tài, ông đề nghị luật cần quy định rõ nguyên tắc xác định người có trình độ cao và các ưu đãi đi kèm, đồng thời làm rõ lĩnh vực nào áp dụng hợp đồng lao động, lĩnh vực nào áp dụng hợp đồng dịch vụ để tránh chung chung.

Tránh tình trạng viên chức lạm quyền để "né" nhiệm vụ

Đại biểu Vương Thị Hương (đoàn Tuyên Quang) nêu, dự thảo quy định, viên chức được từ chối thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ nếu cho rằng công việc hoặc nhiệm vụ đó trái với quy định của pháp luật.

Đại biểu chỉ ra, cụm từ “cho rằng” mang tính chủ quan, chưa có tiêu chí hay căn cứ cụ thể để xác định thế nào là “trái với quy định của pháp luật”.

“Nếu không quy định rõ ràng có thể xảy ra tình trạng viên chức lạm dụng quyền từ chối để né tránh nhiệm vụ. Ngược lại, người dám từ chối thực hiện nhiệm vụ trái với pháp luật có thể bị trù dập, đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ nếu như không có cơ chế bảo vệ rõ ràng”, bà nói.

Mặt khác nếu không có quy trình, cơ chế xem xét cụ thể, viên chức dù nhận thấy mệnh lệnh sai, trái với pháp luật cũng không dám từ chối, vì sợ bị quy là chống lệnh, vi phạm kỷ luật.

Quy định này dù có ý nghĩa bảo vệ viên chức trước những mệnh lệnh sai trái với pháp luật nhưng khó phát huy hiệu quả thực chất trong thực tiễn.

Do đó, đại biểu kiến nghị điều chỉnh theo hướng: “Khi nhận thấy công việc hoặc nhiệm vụ được giao có dấu hiệu trái với quy định của pháp luật, viên chức có quyền báo cáo bằng văn bản nêu rõ căn cứ cho người giao nhiệm vụ và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập. Người đứng đầu có trách nhiệm xem xét, trả lời bằng văn bản trong thời hạn nhất định.

Trong thời gian chờ kết luận, viên chức được tạm hoãn thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi không gây hậu quả nghiêm trọng; nếu người đứng đầu yêu cầu thực hiện bằng văn bản thì viên chức phải chấp hành nhưng không phải chịu trách nhiệm pháp lý nếu có hậu quả phát sinh”.

×