Bình luận
0
Không chỉ là làng khoa bảng nổi danh bậc nhất Hải Phòng, Lê Xá còn là miền đất học với những câu chuyện kỳ lạ về các vị đại khoa.
Không chỉ là làng khoa bảng nổi danh bậc nhất Hải Phòng, Lê Xá còn là miền đất học với những câu chuyện kỳ lạ về các vị đại khoa.
Làng Lê Xá thuộc xã Tú Sơn (Kiến Thụy) là nơi sản sinh nhiều vị đại khoa nhất của Hải Phòng xưa. Trong khoảng gần 70 năm (từ năm 1469 đến 1538), Lê Xá có tới 7 người đỗ đại khoa, trong đó có hai Đệ nhị giáp đồng tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp).
70 năm có 7 tiến sỹ
Ông Ngô Đăng Lợi, nguyên Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Hải Phòng cho biết, Việt Nam có 37 huyện có người đỗ Trạng nguyên thì riêng Hải Phòng đã chiếm tới 3 huyện.
Ngay khoa thi tiến sĩ đầu tiên của nước ta, Hải Phòng đã có Cao Toàn - người huyện An Lão (nay là Phù Liễn - Kiến An) thi đỗ, được vua Trần Thái Tông gả công chúa Chiêu Hoa.
Xưa kia, nhiều khi làng xã chỉ có một người đỗ đạt, một nhà thơ, nhà văn, người chép sử, triết gia... có tiếng là đã được coi như có truyền thống văn chương.
Làng Lê Xá lại có tới 7 người đỗ đại khoa chỉ trong vòng 70 năm ngắn ngủi trong suốt chiều dài nghìn năm thi cử.
Làng Lê Xá trước năm 1813 là xã Lê Xá thuộc tổng Nãi Sơn, huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương. Trước năm 1945 là xã Lê Xá, tổng Nãi Sơn, phủ Kiến Thuỵ, tỉnh Kiến An.
Lễ tế các vị khoa bảng tại Văn miếu Xuân La, làng Lê Xá, xã Tú Sơn (huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng).
Bùi Đình Dự nổi tiếng hay chữ, thi hương đỗ giải Nguyên, thi đình đỗ Đình nguyên, Hoàng giáp, khoa thi năm Đinh Sửu (1757) đời vua Lê Hiển Tông, làm quan tới chức Hữu thị lang Bộ Hình.
Nguyễn Quang Biểu đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân, khoa thi năm Canh Thìn (1772) đời vua Lê Hiển Tông, làm quan tới chức Thị chế Viện Hàn lâm. Tương truyền, nhà nghèo nhưng ông sáng dạ và đặc biệt ham học. Mỗi khi đi chăn trâu, cắt cỏ cho chủ xong, ông đến trường học nghe lỏm hoặc học theo con nhà chủ.
Ngày về Thăng Long thi hội, số tiền chu cấp của họ hàng, bạn bè không đủ chi dùng nên bị chủ nhà trọ gây nhiều rắc rối. Một cô hàng rượu thấy thế trả giúp ông tiền nợ. Sau khi đỗ, ông tìm cô hàng rượu tốt bụng cưới làm vợ. Khi trí sĩ, ông về quê vợ ở vùng Sơn Nam Hạ.
Trong hàng ngũ các nhà khoa bảng ở huyện Kiến Thụy thì Hoàng giáp Bùi Đình Dự nổi lên như một ngôi sao sáng. Từ nhỏ đã nổi tiếng là thần đồng hay chữ, khi đỗ Đình nguyên Hoàng giáp đã làm nức lòng sĩ tử và dân chúng xứ Đông.
Lúc bấy giờ, sĩ tử và học giả khắp trong nước đều đánh giá cao tài năng, đức độ Bùi Đình Dự, coi ông như là một trong những người tiêu biểu nhất cho nho phong sĩ khí Bắc Hà và khí phách sĩ tử xứ Đông. Tuy nhiên, việc Bùi Đình Dự bằng sức học và nhờ tài năng đã đỗ Đình nguyên Hoàng giáp gây tiếng vang lớn.
Nguyên do bởi thời đó, Bùi Đình Dự là dân “Thất quận”, gồm 7 huyện: Thuỷ Đường, Nghi Dương, An Dương, An Lão, Giáp Sơn, Kim Thành, Đông Triều thuộc phủ Kinh Môn - bản chất hung hãn, luôn là trung tâm các phong trào chống đối triều đình.
Chính vì thành kiến nặng nề này mà suốt từ thời Lê - Trịnh sang tận thời nhà Nguyễn, sĩ tử vùng này bị chèn ép, số người học hành bị giảm sút. Qua 250 năm chỉ 5 tiến sĩ là Vũ Kiều, Phạm Đình Trọng, Nguyễn Quang Biểu, Bùi Đình Dự và Lê Khắc Cần được tuyển chọn.
Thất kiệt Lê Xá
Cho đến nay, các tư liệu lịch sử cho thấy ở Lê Xá có đến 7 vị đại khoa, cũng được gọi là thất kiệt của làng Lê Xá nói riêng và của xứ Đông nói chung.
Người khai khoa là Nguyễn Nhân Khiêm đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân năm 29 tuổi, khoa thi năm Kỷ Sửu (1469) đời Lê Thánh Tông, làm quan tới chức Đô cấp sự trung Công bộ.
Bùi Phổ đỗ Đệ nhị giáp đồng tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp) năm 1487, đời Lê Thánh Tông và làm quan tới chức Hiệu Lý Viện Hàn lâm. Ông là 1 trong 28 văn sĩ tham gia Hội Tao Đàn do vua Lê Thánh Tông sáng lập. Hiện còn 5 bài thơ của ông được Lê Quý Đôn đưa vào tuyển tập “Toàn Việt thi lục”.
Trần Bá Lương (có sách chép họ Nguyễn) đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân, khoa thi năm Kỷ Sửu (1499) đời vua Lê Hiến Tông, làm quan đến chức Đông các Hiệu thư.
Ông từng được cử làm Phó chánh sứ sang Trung Quốc. Bài biểu do ông soạn dâng lên vua Minh được Phan Huy Chú tuyển vào bộ “Lịch triều hiến chương loại chí” phần “Bang giao chí”.
Phạm Gia Mô đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa thi năm Ất Sửu (1505) đời vua Lê Uy Mục. Ông làm quan hai triều Lê - Mạc, đến chức Thượng thư Lễ bộ, tước Hoành Lễ hầu (triều Lê). Ông kết thông gia với Mạc Đăng Dung và làm quan nhà Mạc, được ban tước cực phẩm Khai phủ Bình chương Quân Quốc trọng sự, Thái sư, Hải quốc công.
Tuy nhiên khi nhà Lê lấy lại ngôi báu, con cháu bi giết hại, phủ đệ Lê Xá bị triệt hạ. Tên ông trong bia Tiến sĩ Văn miếu Quốc Tử Giám bị đục bỏ.
Lê Thời Bật đỗ Đệ nhị giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa thi năm Giáp Tuất (1514), đời vua Lê Tương Dực. Ông làm quan tới chức Thượng thư, tước Văn Uyên hầu dưới triều Mạc.
Hoàng Thuyên đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân, khoa thi năm Mậu Tuất (1538) đời vua Mạc Thái Tông, làm quan tới chức Tham Chính và Hữu Thị lang hai Bộ.
Nguyễn Huệ Trạch đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân, khoa thi năm Mậu Tuất (1538) đời vua Mạc Thái Tông, làm quan tới chức Cấp sự trung.
Như vậy, riêng khoa thi năm Mậu Tuất, niên hiệu Đại Chính thứ 9, đời vua Mạc Thái Tông (1538), làng Lê Xá đã đón hai vị tân khoa là Hoàng Thuyên và Nguyễn Huệ Trạch. Đây là sự kiện kiếm không chỉ của Lê Xá, mà của các làng khoa bảng nói chung.
Chuyện ở Văn miếu Xuân La
Khi nhà Lê lấy lại vương quyền đã triệt tiêu phủ đệ Lê Xá của Tiến sĩ Phạm Gia Mô - Thái sư triều Mạc, và đục bỏ tên ông khỏi bia tiến sĩ tại Văn Miếu.
Bởi những biến cố đó cùng với tình hình xã hội kéo dài vài trăm năm, ở Lê Xá gần như không còn các vết tích của một thời khoa bảng.
Hiện nay, tại Văn miếu Xuân La (huyện Kiến Thụy, TP Hải Phòng) – nơi thờ các vị Tiến sĩ nho học của huyện Nghi Dương xưa đều có tên 9 vị đại khoa Tú Sơn.
Trong bia ký trùng thuật Văn miếu huyện Nghi Dương có ghi, thời hậu Lê, có lần nhà vua vi hành về vùng Nghi Dương của phủ Kinh Môn, thấy sông núi hữu tình nên dừng lại nghỉ chân. Sau khi tuần xét thấy trên đỉnh núi Đối có 5 khối đá dáng hình như thánh tọa, vua cho rằng đây là vùng địa linh nên cho phủ Kinh Môn xây văn miếu.
Văn miếu Xuân La được xây dựng từ thế kỷ thứ 15, cách đây đã hơn 500 năm. Vào thế kỷ 16, nhà Mạc lấy Nghi Dương làm kinh đô thứ 2 (gọi là Dương Kinh). Văn miếu Xuân La được coi là một trường thi lớn của Dương Kinh.
Từ khi có Văn miếu Xuân La, việc học tập ở đất Dương Kinh phát triển mạnh. Người khai khoa của huyện là tiến sĩ Nguyễn Nhân Khiêm. Sau đó, chỉ trong vòng 120 năm (1469 - 1592), huyện Nghi Dương có 12 người đỗ tiến sĩ.
Trong Văn miếu Xuân La, mỗi vị tiến sĩ có một bài vị ghi niên hiệu khoa thi, cấp bậc đỗ đạt và chức tước vua ban, cùng tính danh và quê quán được đặt trên lưng rùa.
Văn miếu Xuân La đã qua nhiều lần trùng tu. Nào năm Gia Long thứ 7 (1808), khi đó đã dựng cây Thạch trụ ghi lại ngày tháng Hội Tư văn ba tổng nam sông Đa Độ lên Văn miếu Thăng Long chép danh sách 14 vị tiến sĩ Nho học của huyện Nghi Dương về khắc vào bia.
Năm 1951, Thực dân Pháp bắn pháo vào Văn miếu làm sập miếu, nhưng 5 pho tượng và 2 bia lớn vẫn đứng vững. Thời kỳ cải cách, các hiện vật dần thất lạc. Năm 1997, người dân đào ao tìm thấy được cây Thạch trụ. Người dân tin rằng, lúc tìm thấy Thạch trụ cũng là thời khắc phá bỏ lời nguyền đá nổi khiến cả làng không ai đỗ.
Từ nhiều năm nay, ngoài lễ thánh và tưởng nhớ các bậc hiền tài được ghi danh trong Văn miếu. Vào ngày 18 tháng Giêng hàng năm, Văn miếu Xuân La là nơi tổ chức lễ tuyên dương học sinh giỏi của huyện, xã và các dòng họ trong làng.
Đồn biên phòng cửa khẩu quốc tế Mộc Bài (Tây Ninh) lập biên bản, xử phạt 31 người về hành vi xuất cảnh trái phép sang Campuchia, với tổng số tiền 122 triệu đồng.
Chia sẻ
Các tuyển thủ U22 Việt Nam đã có những hoạt động sau khi trở về với tấm huy chương vàng tại SEA Games 33 trên đất Thái Lan.
Chia sẻ
Sáng 23/12, Công an tỉnh An Giang tổ chức Hội nghị Công an toàn tỉnh lần thứ I. Đây là dấu mốc quan trọng nhằm đánh giá những thành tựu trong năm qua và triển khai nhiệm vụ chiến lược cho giai đoạn 2026, đặc biệt trong bối cảnh địa phương đang nỗ lực bứt phá về kinh tế.
Chia sẻ
Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng co giật, đau đầu, không hề nghĩ rằng mình bị nhiễm ký sinh trùng nguy hiểm.
Chia sẻ
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức hội thảo “Hoạt động khuyến nông cộng đồng trong tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp” tại Đắk Lắk, nhằm tập trung làm rõ vai trò, thách thức và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của lực lượng khuyến nông cộng đồng trong tình hình mới.
Chia sẻ
Thượng tá, bác sĩ Lê Diệp Linh vừa được bổ nhiệm chức danh Phó giáo sư ngành Y năm 2025. Hiện PGS.TS Lê Diệp Linh là Phó Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật sọ mặt và Tạo hình của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 - 1 trong 5 bệnh viện hạng đặc biệt của quốc gia.
Chia sẻ
Dưới đây là gợi ý các món quà tặng Noel rẻ đẹp mà ý nghĩa, những món quà không đắt tiền nhưng chứa đựng nhiều tình cảm và sự trân trọng của người tặng.
Chia sẻ
Sau Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân năm 2025, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 710/TB-VPCP ngày 20/12/2025 kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025. Thông báo nêu rõ các nhiệm vụ trọng tâm sau Hội nghị đối thoại, trong đó có yêu cầu của Thủ tướng về "5 đặt hàng" với nông dân.
Chia sẻ
NATO đã thông báo về việc thành lập một trại huấn luyện mới cho Lực lượng vũ trang Ukraine, nằm trong các khu rừng ở phía đông nam Ba Lan.
Chia sẻ
Vươn mình kiêu hãnh bên vịnh di sản, Aria Bay định hình đặc quyền sống ở hàng ghế đầu – “Front Row Life”. Hai tòa tháp sóng đôi hòa điệu cùng “Quận thời thượng” Marina Bayfront District, tạo nên một bản giao hưởng bất tận của những trải nghiệm nghỉ dưỡng tinh tế, giàu cảm hứng và mang trọn dấu ấn quốc tế.
Chia sẻ
UBND phường Hòa Xuân, TP. Đà Nẵng đã lập tổ kiểm tra, rà soát loạt công trình đang thi công trên địa bàn sau khi người dân phản ánh tình trạng rung lắc nhà cửa, ô nhiễm tiếng ồn và thi công ngoài giờ ảnh hưởng đến sinh hoạt.
Chia sẻ
Ngày 22/12, Công ty Cổ phần Thực phẩm Dinh dưỡng Nutifood đã vinh dự được trao tặng danh hiệu Doanh nghiệp xanh TP.HCM 2025. Đây là giải thưởng do Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM tổ chức và bình chọn nhằm tôn vinh các doanh nghiệp có đóng góp tích cực cho mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.
Chia sẻ
Giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm giống gieo sạ và giảm cả lượng nước tưới, nhưng nông dân tham gia Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” (Đề án một triệu ha lúa chất lượng cao) vẫn đạt lợi nhuận bình quân khoảng 47 triệu đồng/ha.
Chia sẻ
Trưng bày "Di sản văn hóa Việt Nam – Sức sống từ truyền thống đến hiện đại” giới thiệu 200 hình ảnh và hiện vật nhằm thiết thực chào mừng Đại hội XIV của Đảng.
Chia sẻ
Thạc quận công Lê Thì Hải là nhân vật lịch sử sống vào nửa cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18. Ông vốn người thôn Đông, xã Phú Hào, huyện Lôi Dương, thuộc xã Thọ Phú ngày nay.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tại Đà Nẵng đang khẩn trương điều tra vụ xô xát xảy ra trên địa bàn, trong đó một người đàn ông dùng vật nhọn tấn công người phụ nữ, sự việc được ghi lại trong clip lan truyền trên mạng xã hội.
Chia sẻ
Công an tỉnh Thanh Hóa vừa phát hiện, thu giữ hơn 10 tấn cá khoai nhập khẩu từ Trung Quốc chứa hàm lượng formol đậm đặc, chuyên gia cho rằng đây là hợp chất cực độc, bị cấm trong chế biến và bảo quản thực phẩm.
Chia sẻ
Trường Đại học Điện lực phối hợp với Học viện Cảnh sát nhân dân đồng tổ chức Hội thảo khoa học Quốc gia “Bảo đảm an toàn điện góp phần phòng cháy, chữa cháy ở Việt Nam hiện nay”, dự kiến diễn ra vào ngày 26/12.
Chia sẻ
Học bổng chào mừng sự kiện nâng cấp quan hệ Việt Nam - Anh Quốc lên Đối tác Chiến lược toàn diện đang mang lại cơ hội hiếm có dành cho sinh viên Việt.
Chia sẻ
Nằm trên sông Đồng Nai, cù lao Bạch Đằng ở phường Tân Uyên, TP.HCM là vùng cây trái đặc sản của Đông Nam Bộ. Trong xây dựng nông thôn mới, địa phương này mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật, đưa bưởi Bạch Đằng trở thành điểm sáng nâng cao giá trị nông sản và đời sống nông dân.
Chia sẻ
Nguồn lực đầu tư từ chương trình MTQG tiếp tục góp phần làm thay đổi tốt hơn bức tranh vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Từ năm 2021-2025 hạ tầng giao thông, trường học, trạm y tế, điện lưới, nước sinh hoạt... không ngừng được quan tâm đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, sửa chữa. Bộ mặt nông thôn mới ngày càng khởi sắc, giải quyết các nhu cầu thiết yếu về sản xuất kinh doanh, giao thương, học tập và chăm sóc sức khoẻ cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
Chia sẻ
Chỉ với một vết cắn tưởng chừng vô hại, bọ "ngôi sao cô đơn" có thể khiến cơ thể con người “quay lưng” hoàn toàn với thịt đỏ, thậm chí đối mặt nguy cơ sốc phản vệ và tử vong nếu ăn phải. Vậy bọ "ngôi sao cô đơn" gì, vì sao loài côn trùng nhỏ bé này lại có thể gây ra hội chứng dị ứng nguy hiểm?
Chia sẻ
Tiền vệ Hoàng Đức vừa hoàn thiện nội thất trong căn hộ trị giá hơn 10 tỷ đồng, được anh mua vào hồi đầu năm.
Chia sẻ
Ngày 24/12, đại diện Trạm CSGT Cửa ô Hòa Hải (Phòng CSGT, Công an TP Đà Nẵng) cho biết, đơn vị đã vào cuộc xác minh, xử lý các trường hợp vi phạm sau khi tiếp nhận phản ánh của Báo Dân Việt về tình trạng xe tải trọng lớn lưu thông vào tuyến đường trung tâm thành phố, cấm xe tải trên 2,5 tấn.
Chia sẻ
Giải Pickleball VTV9 Open 2025 đã chính thức khép lại, để lại nhiều dấu ấn nổi bật về quy mô tổ chức, chất lượng chuyên môn và sức lan tỏa đối với phong trào thể thao cộng đồng trên phạm vi cả nước với hơn 700 vận động viên tham gia.
Chia sẻ
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM có thêm một giáo sư duy nhất trong năm 2025 đó là GS.TS Nguyễn Đức Trung, hiện là hiệu trưởng nhà trường.
Chia sẻ
Tọa đàm "Bồi dưỡng kiến thức kinh doanh và quy định pháp luật trong kinh doanh nông sản cho chủ trang trại, hộ gia đình khu vực nông thôn" do Báo NTNN/Dân Việt phối hợp Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) tổ chức.
Chia sẻ
Từ hộ nghèo ở xã Hưng Long, TP.HCM khi quanh năm bám cây lúa, ông Nguyễn Văn Hồng “đổi đời” khi trồng mướp hương trên đất trũng. Ông chia sẻ kinh nghiệm giúp bà con làm giàu, chung tay xây dựng nông thôn mới.
Chia sẻ
Ngày 23/12, Công an xã Phú Tân, tỉnh An Giang cho biết, đơn vị đang củng cố hồ sơ, xử lý một vụ đánh bạc dưới hình thức đá gà trực tuyến thông qua mạng internet ăn thua bằng tiền, liên quan 14 đối tượng, vừa phát hiện bắt giữ tại một quán cà phê thuộc Tổ 9, ấp Trung Hòa, xã Phú Tân.
Chia sẻ
Mang theo dao, rựa và nhiều hung khí nguy hiểm, nhóm đối tượng điều khiển xe mô tô phân khối lớn đi tìm đối thủ để đánh nhau trong đêm, gây mất an ninh trật tự trên nhiều tuyến đường, khiến 20 bị can bị khởi tố để điều tra theo quy định pháp luật.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu
