Nghệ sĩ Nhân dân từng nổi đình nổi đám với vai em bé, gây bất ngờ khi lần đầu tiên làm điều này ở tuổi U70

Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương chuyển làm tác giả kịch bản ở tuổi U70

Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương nổi đình nổi đám khi mới chỉ 10 tuổi, với vai em bé trong phim Em bé Hà Nội của đạo diễn Hải Ninh.

Trong suốt hơn 40 năm gắn bó với sân khấu – điện ảnh, nữ nghệ sĩ đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm trong hàng loạt vở diễn, bộ phim với vai trò diễn viên. Đặc biệt, từ năm 2000, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương chuyển qua vai trò đạo diễn kịch hình thể tại Đoàn kịch hình thể của Nhà hát Tuổi trẻ.

Nghỉ hưu từ năm 2018, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương ít tham gia phim ảnh và chọn lối sống thầm lặng bên chồng là Nghệ sĩ Ưu tú Tất Bình. Cả hai dù không có con nhưng sống với nhau hạnh phúc. Không chỉ gắn bó với nhau trên từng bước đường sự nghiệp mà còn chăm lo cho nhau trong từng miếng ăn giấc ngủ.

Mới đây, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương kể câu chuyện xúc động rằng, khi đang tham gia Trại sáng tác sân khấu năm 2025 ở Tam Đảo (Phú Thọ) thì nghe tin Hà Nội mưa to. Bà vội vàng chạy từ Phú Thọ về Hà Nội để kê gác đồ đạc, bịt khe cửa vì sợ nước lũ tràn vào nhà, ông xã Tất Bình ở nhà một mình không kịp trở tay.

“Nhà tôi ở phố Trần Quốc Hoàn (Hà Nội), bình thường chỉ một trận mưa lớn chút thôi đã ngập Nghe tin Hà Nội mưa to chiều 13/10, tôi vội vàng về để làm công tác chống ngập. Tìm mãi không ra thợ nên tôi đành tự mua xi măng, gạch về trộn rồi trát kín khe cửa. Tôi làm vội vì sợ một mình ông xã lở nhà vật lộn không nổi với nước lụt. Làm kỹ rồi tôi mới yên tâm quay trở lại với Trại sáng tác sân khấu năm 2025 ở Tam Đảo”, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương cho biết.

Ngỡ rằng, cuộc sống thế là đủ đầy và hạnh phúc nhưng tình yêu với nghệ thuật không cho phép Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương nghỉ ngơi. Nhiều năm qua bà vẫn lặng thầm nghiên cứu lịch sử - văn học và bắt tay viết kịch bản sân khấu. Và mới đây, nữ nghệ sĩ đã gây bất ngờ khi ra mắt kịch bản “Đào liễu” trong vai trò tác giả kịch bản ở tuổi U70.

“Thưa cả nhà, năm 2000, tôi chuyển sang ngạch đạo diễn tại Nhà hát Tuổi trẻ. Năm 2010, tôi làm giảng viên thỉnh giảng trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội, khoa Đạo diễn. Và giờ, xin nhận được sự ủng hộ của anh em, bạn bè và khán giả trong công cuộc cống hiến cho nghệ thuật bằng cây bút. Tôi không viết kịch bản để tìm lại hào quang mà để giữ lửa nghề. Sân khấu là đời sống thứ hai của tôi và mỗi kịch bản là một hành trình đi tìm sự thật của cảm xúc”, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương bày tỏ.

Nói thêm về nghề giảng dạy, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương cho biết thêm: "Việc được giảng dạy là ước mơ nhiều năm nay rồi. Có lẽ, tôi có khả năng tưởng tượng, mơ mộng một chút nên thích môn này. Bên cạnh đó, tôi cũng mong muốn được truyền đạt những kinh nghiệm của mình cho thế hệ trẻ.

Đạo diễn sự kiện là một nghề hơi... điên điên. Họ có thể nghĩ ra những ý tưởng kỳ lạ, vì thế tôi cũng muốn sinh viên của mình có những sáng tạo không giống ai để có những chương trình hay và đặc biệt".

Trở lại sau thời gian im ắng với "Đào Liễu"

Theo Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương, kịch bản Đào Liễu được bà ấp ủ, nghiên cứu và hoàn thiện suốt từ năm 2021 đến 2025. Đây được xem như kết quả của quá trình chiêm nghiệm sâu sắc về thân phận con người, nghệ thuật và nhân phẩm trong bối cảnh lịch sử đầy biến động.

“Tôi đã dành nhiều năm đọc, viết và trăn trở để tìm tiếng nói riêng. Qua sự động viên của đồng nghiệp, tôi có thêm niềm tin để tiếp tục viết những kịch bản lịch sử – văn học mà mình ấp ủ.

Đào Liễu là một bi kịch nhân bản, phản ánh số phận người nghệ sĩ trong cơn lốc lịch sử cuối thế kỷ XIX, khi phong trào Cần Vương bị đàn áp, và giới cầm ca bị xem là “xướng ca vô loài”.

Qua nhân vật Trầm Hương (Đào Liễu) – người đào hát tài sắc nhưng bị chà đạp bởi định kiến và quyền lực, tác giả gửi gắm thông điệp sâu sắc: "Nghệ thuật là ánh sáng nhưng người nghệ sĩ nhiều khi phải “cháy” trong bóng tối của định kiến, của quyền lực và chiến tranh để giữ trọn nhân phẩm và tình người". 

Trong Đào Liễu, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương đã làm nổi bật lên các yếu tố văn hóa có tính bản sắc như: đạo Mẫu, hát văn, nghi lễ hầu đồng… Từ đó truyền đi thông điệp về quyền tự do sáng tạo và khát vọng được hát, được sống đúng với bản thể vẫn mang tính thời sự đến hôm nay.

Nghệ sĩ Nhân dân Giang Mạnh Hà - Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam nhận xét: “Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương đã chứng minh sự bền bỉ và nhạy cảm nghệ thuật của một người từng sống trọn đời với sân khấu. Kịch bản Đào Liễu cho thấy chị có tư duy của người viết – dám nhìn sâu vào lịch sử để soi chiếu hiện tại".

Tác giả Nguyễn Toàn Thắng - người em thân thiết trong nghề của Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương nói rằng: "Sự trở lại của Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương trong vai trò tác giả là minh chứng cho sức sống bền bỉ của sân khấu Việt Nam – nơi người nghệ sĩ không ngừng tìm cách kể chuyện bằng ngôn ngữ mới. Với Đào Liễu, bà đã mở ra một hướng đi đáng quý: từ diễn viên sang nhà viết kịch, từ biểu diễn sang sáng tạo, từ sân khấu hiện tại trở về với lịch sử để tìm nguồn năng lượng văn hóa dân tộc".

Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương sinh năm 1963 tại Hà Nội. Năm 10 tuổi, bà từng tham gia phim Em bé Hà Nội của đạo diễn Hải Ninh. Năm 15 tuổi, nghệ sĩ trúng tuyển lớp diễn viên khóa 1 của Nhà hát Tuổi trẻ cùng với các nghệ sĩ Chí Trung, Lê Khanh, Minh Hằng, Anh Tú…
Từ năm 2002, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương theo học ngành Đạo diễn sân khấu. Bà cũng là một trong số ít diễn viên gắn bó với kịch hình thể, từng là Trưởng đoàn kịch hình thể của Nhà hát Tuổi trẻ.
Năm 2007, bà được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Năm 2018, bà nghỉ hưu tại Nhà hát Tuổi trẻ.

×