Nhiều cơ chế đặc biệt giúp kinh tế tư nhân phát triển

Tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 68/NQ-BCT (Nghị quyết 68) về đột phá phát triển kinh tế tư nhân diễn ra tại Hà Nội sáng nay 18/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính một lần nữa nhấn mạnh, các chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 68 cần thể hiện rõ chủ trương của Bộ Chính trị là bảo đảm nguyên tắc khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, cho phép được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại.

Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự. Trường hợp đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước và là căn cứ quan trọng để xem xét các biện pháp xử lý tiếp theo.

Không hồi tố các quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp. Bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án.

Phân biệt rõ tài sản hình thành hợp pháp với tài sản có được từ hành vi vi phạm pháp luật, tài sản khác liên quan đến vụ án; giảm thiểu tác động đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

Về tiếp cận đất đai, lãnh đạo Chính phủ khẳng định chậm nhất trong năm 2025, hoàn thành xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai; thực hiện giao dịch điện tử trong lĩnh vực đất đai; giảm thiểu thời gian giải quyết thủ tục thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; hỗ trợ tích cực trong giải phóng mặt bằng.

Đồng thời, cho phép các địa phương sử dụng ngân sách địa phương để hỗ trợ chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, vườn ươm công nghệ; dành tối thiểu 20 ha/khu, cụm công nghiệp hoặc 5% tổng quỹ đất đã đầu tư kết cấu hạ tầng để cho các doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thuê; giảm tối thiểu 30% tiền thuê đất trong 5 năm đầu hoạt động và có chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp thuê nhà, đất là tài sản công…

Hiểu rõ về "ưu tiên khắc phục"

Nêu quan điểm với Báo điện tử Dân Việt về quy định không hình sự hóa quan hệ kinh tế trong Nghị quyết 68, Luật sư Trần Tuấn Anh – Giám đốc Công ty luật Minh Bạch (Đoàn luật sư Hà Nội) cho biết, từ trước tới nay, không ít doanh nghiệp Việt Nam e ngại rơi vào vòng lao lý chỉ vì những rủi ro kinh doanh ngoài dự tính.

Một sự thật có thể thấy rõ rằng, tình trạng hình sự hóa các vi phạm trong lĩnh vực dân sự, kinh tế, hành chính không phải là vấn đề mới, mà đã phát sinh đến mức khá phổ biến.

Một hợp đồng đứt gãy, một khoản nợ khó đòi hay sai sót kế toán hoàn toàn có thể trở thành căn cứ khởi tố. Sự “hình sự hóa” ấy vô hình trung phủ bóng mây lên tinh thần khởi nghiệp, khiến dòng vốn tư nhân thu mình, sợ hãi trước mỗi bước đi mới.

Để khi Nghị quyết 68 ra đời, đây được xem như  bước ngoặt lịch sử trong tư duy pháp lý và quản trị quốc gia. Vốn dĩ, vấn đề “nên hay không hình sự hóa trong quan hệ kinh tế?” là một câu hỏi có thể còn nhiều ý kiến khác nhau.

Nhưng từ Nghị quyết số 49 đến Nghị quyết 66 đến nay, ta nhận thấy rằng câu trả lời đang nghiêng dần về hướng không nên áp dụng pháp luật theo hướng xử lý các hành vi vi phạm về dân sự, kinh tế trong một số trường hợp có vẻ nghiêng về biện pháp hình sự.

Theo luật sư Trần Tuấn Anh, nhìn ở góc độ pháp luật, Nghị quyết 68 mang đến nhiều động lực từ mục tiêu phát triển doanh nghiệp tư nhân. Tác dụng đầu tiên của chính sách này thể hiện ở tốc độ khắc phục thiệt hại.

Ví dụ, một khoản trốn thuế được nộp bổ sung kịp thời không chỉ tốt đối với ngân sách Nhà nước mà còn tránh lãng phí xã hội do kéo dài điều tra, xét xử.

Niềm tin thị trường cũng theo đó hồi phục nhanh hơn. Nhà đầu tư nước ngoài nhìn thấy ở Việt Nam một môi trường pháp lý “mềm dẻo mà không dễ dãi”, biết dung hòa giữa kỷ cương và phát triển.

Tuy nhiên, vị luật sư cũng nêu quan điểm, khi quyền miễn truy cứu gắn liền với “đầy đủ khắc phục”, ai sẽ là người cầm cân nảy mực để khẳng định “đầy đủ” ấy? Ranh giới giữa vi phạm dân sự và tội phạm kinh tế vốn đã mờ, nay càng mỏng manh hơn nếu thiếu tiêu chí định lượng rõ ràng.

Bởi vì, chỉ một quyết định chủ quan cũng có thể biến chính sách nhân văn thành kẽ hở cho kẻ cơ hội “chạy án”, tạo bất bình đẳng với doanh nghiệp tuân thủ.

Do đó, điều quan trọng nhất trong Nghị quyết 68 là luật pháp phải thông thoáng để thúc đẩy đầu tư, kinh doanh nhưng phải bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử các vụ án.

Điều đó đặt ra yêu cầu Nhà nước không chỉ ban hành chủ trương, mà còn phải dựng lên hành lang pháp lý chặt chẽ. Bộ luật hình sự cần bổ sung điều khoản quy định cụ thể ngưỡng thiệt hại, thời hạn và mức độ hợp tác để được miễn trách nhiệm hình sự.

Một hội đồng liên ngành – nơi cơ quan điều tra, tài chính, tư pháp cùng soi chiếu vụ việc phải được thiết lập, đảm bảo mọi quyết định đều dựa trên bằng chứng khách quan, công khai.

Và, quan trọng hơn hết, kết quả khắc phục phải được công bố rộng rãi, để nhân dân, cổ đông, đối tác cùng giám sát, cùng lên tiếng nếu thấy bất công. Và cùng với đó, phải phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm.

Khi khuôn khổ ấy được hoàn thiện, quy định “ưu tiên khắc phục” sẽ trở thành liều thuốc kích thích tăng trưởng, nó khuyến khích doanh nhân dám ươm mầm ý tưởng mới, bởi họ biết sai lầm nếu không xuất phát từ mưu đồ gian lận thì vẫn còn lối quay về.

Đồng thời, nó vẫn giữ tính minh bạch, sẵn sàng trừng trị những ai cố ý trục lợi, phá hoại niềm tin thị trường.

Tại Hội nghị quán triệt Nghị quyết 68 về đột phá phát triển kinh tế tư nhân diễn ra tại Hà Nội sáng nay, doanh nhân Vũ Văn Tiền, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Geleximco cho rằng việc Nghị quyết xác định "kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia" là sự thay đổi mang tính chiến lược, đột phá, với tầm nhìn bao trùm, nhận định đúng về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân, xóa bỏ triệt để quan điểm, nhận thức, thái độ định kiến về kinh tế tư nhân.

"Chúng tôi thấy rằng đây là cuộc cách mạng toàn diện, mang tính giải phóng khu vực kinh tế tư nhân, như nắng hạn gặp cơn mưa rào mà bao năm nay doanh nghiệp tư nhân chúng tôi rất mong đợi, khi nhiều vấn đề khiến chúng tôi bức xúc, muốn cống hiến mà không thể làm được, nhiều lúc bị bó tay bó chân", ông Tiền nói và đề nghị cộng đồng doanh nhân hưởng ứng.

Để tổ chức thực hiện hiệu quả, ông kiến nghị giao một cơ quan để đánh giá sự tuân thủ, chấp hành, thực thi Nghị quyết của các bộ ngành, cơ quan, địa phương, đồng thời tiếp nhận phản ánh của người dân và doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.

Tếp nối, ông Đặng Hồng Anh - Phó chủ tịch Tập đoàn TTC kiêm Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam - đặt vấn đề về lộ trình số hóa quy trình trong hệ thống pháp luật của Chính phủ, qua đó giúp cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp, có thể tra cứu thuận tiện, theo dõi tiến độ xử lý các thủ tục pháp lý, từ đó tiết kiệm thời gian và chi phí.

Trả lời, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định đã giao nhiệm vụ cho Bộ trưởng Tư pháp chủ trì triển khai xây dựng cổng pháp lý số quốc gia.

×