Nhà khoa học của nhà nông ở Cà Mau dạy nông dân sạ lúa kiểu mới, giảm giống, phân bón mà năng suất vẫn tăng

Theo học chuyên ngành trồng trọt để giúp nhà nông

Sinh ra trong một gia đình thuần nông nghèo khó ở Thanh Hóa, ông Lê Hữu Ân bảo rằng, từ khi còn bé, ông đã thấy được sự cơ cực của cha mẹ và người dân quê ông khi phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” trên đồng ruộng.

“Cha mẹ tôi làm lụng quanh năm nhưng cũng chỉ đủ nuôi sống gia đình. Từ nhỏ, tôi quyết tâm phải làm được một việc gì đó hữu ích để giúp bà con nông dân”, ông Ân nói và cho biết, xuất phát từ ý nghĩ này mà sau khi tốt nghiệp cấp 3, ông quyết tâm thi vào chuyên ngành trồng trọt tại Trường Đại học Hồng Đức, tỉnh Thanh Hóa vào năm 1985.

Sau ngày tốt nghiệp vào năm 1989, ông Ân xin vào làm việc tại Trung tâm Thực nghiệm và chuyển giao khoa học công nghệ nông nghiệp tỉnh Minh Hải (cũ) - sau này đổi tên thành Trung tâm Khuyến nông tỉnh Minh Hải.

“Sau khi Minh Hải tách thành 2 tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau, tôi về làm việc và giữ chức Phó Giám đốc Trung tâm khuyến nông và giống nông nghiệp tỉnh Bạc Liêu cho đến khi nghỉ hưu vào đầu năm nay”, ông Ân cho biết.

Hơn 35 năm công tác tại Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bạc Liêu cũ (nay là tỉnh Cà Mau), với vai trò là kỹ sư trồng trọt, ông Ân không ngừng thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, tập hợp đoàn kết trí thức trong và ngoài đơn vị để hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao.

Là nhà khoa học của nông nghiệp, mỗi năm, ông Ân trực tiếp thực hiện nhiều lớp dạy nghề nông nghiệp cho lao động nông thôn, tổ chức và tập huấn trên 500 lớp, chuyển giao kỹ thuật, tập huấn chuyên đề, tập huấn mô hình sản xuất thử nghiệm cho hàng chục ngàn lượt nông dân, người lao động.

Chính những việc làm thiết thực này đã góp phần giúp lao động nông thôn có trình độ tay nghề, nâng cao trình độ kỹ thuật, giải quyết việc làm góp phần giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Ngoài ra, ông “kỹ sư của nông dân” này còn tích cực thực hiện nhiều hoạt động thông tin tuyên truyền kiến thức khoa học công nghệ, đưa kiến thức khoa học công nghệ kịp thời ứng dụng vào sản xuất và đời sống thông qua nhiều hình thức, góp phần nâng cao nhận thức cho bà con nông dân, giúp nhà nông tiếp nhận kỹ thuật mới, tiếp cận được với các dự báo về tình hình dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi; giới thiệu những cách làm hay và những mô hình có hiệu quả ở khắp các địa phương trong tỉnh…

“Cha đẻ” của hàng loạt đề tài nghiên cứu gắn liền với nông dân

Chỉ tính từ năm 2012 đến nay, ông Ân làm chủ nhiệm hàng loạt đề tài cấp tỉnh như: Năm 2013 - 2014 chủ nhiệm đề tài “So sánh năng suất cây họ Đậu”; năm 2015 - 2016 chủ nhiệm đề tài “So sánh năng suất 6 giống ớt trên vùng đất cát giồng ven biển"; năm 2017 - 2018 chủ nhiệm đề tài “So sánh năng suất bộ giống chịu mặn”…

Đặc biệt là mô hình sạ lúa theo khóm (cụm), giúp nông dân giảm đáng kể lượng giống, trong khi năng suất lúa không ngừng tăng lên.

“Suốt mấy chục năm gắn bó với nông dân, tôi thấy rằng nếu để bà con sản xuất lúa theo cách truyền thống thì tốn rất nhiều chi phí từ khâu giống, phân bón, thuốc trừ sâu… còn gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Từ đó, vào năm 2020, tôi và các cộng sự của mình đề xuất thực hiện dự án nói trên, và hiện tại đang được bà con áp dụng sản xuất rộng rãi”, ông Ân nói trong niềm phấn khởi.

Ông Ân cho biết, tỉnh Bạc Liêu (cũ) đã hình thành 3 vùng sinh thái đặc trưng là ngọt, lợ và mặn. Vùng phía Bắc Quốc lộ 1A được phân thành 2 tiểu vùng sinh thái: Tiểu vùng giữ ngọt ổn định (sinh thái ngọt) và tiểu vùng chuyển đổi sản xuất (sinh thái lợ). Đây là vùng quy hoạch sản xuất tôm – lúa của tỉnh.

Từ khi chuyển đổi mô hình trồng lúa kém hiệu quả sang mô hình luân canh, xen canh tôm - lúa, bản thân ông cùng cán bộ ngành nông nghiệp luôn luôn sát cánh cùng nông dân vùng chuyển đổi.

“Tôi đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm hướng dẫn kỹ thuật canh tác mô hình tôm lúa. Chính vì có sự tác động về kỹ thuật và hiệu quả mang lại của mô hình nên diện tích được tăng lên hàng năm”, ông Ân nói.

Cụ thể, năm 2001, diện tích sản xuất tôm – lúa chỉ đạt 5.851 ha, thì đến năm 2022 – 2023 diện tích xuống giống đạt 46.580 ha.

Mô hình sản xuất tôm – lúa đã được xác định là mô hình sản xuất bền vững, hiệu quả, là mô hình thông minh trong điều kiện sản xuất bình thường; tạo ra các sản phẩm sạch, phù hợp với quy trình thực hành nông nghiệp tốt (GAP), từ đó nâng cao giá trị, chất lượng sản phẩm hàng hóa, khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Nói về “đứa con tinh thần” của mình là dự án “Ứng dụng máy sạ theo khóm (cụm) trong sản xuất lúa tại Bạc Liêu, ông Ân cho biết, vào năm 2023, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã nghiệm thu và đánh giá cao kết quả của dự án này, và được Bộ Nông nghiệp và PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đưa vào quy trình canh tác một triệu ha lúa tại vùng ĐBSCL.

“Nhà nông khi áp dụng mô hình này làm tăng năng suất lao động 50%, giảm tối thiểu 1/2 lượng hạt giống so với phương pháp sạ lan truyền thống, trong khi hiệu quả kinh tế tăng trên 20%”, ông Ân khẳng định.

Qua 3 năm thực hiện dự án, nông dân trong vùng đã thấy được lợi ích của việc ứng dụng máy sạ lúa theo khóm làm giảm lượng hạt giống, giảm phân bón và giảm số lần phun thuốc BVTV, nên ngày càng có nhiều nông dân áp dụng, làm giàu ngay trên đồng ruộng của gia đình.

Với thách tích của mình, ông Ân vinh dự nhận được Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT; Bằng khen của Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam; Kỷ niệm chương Vì giai cấp nông dân Việt Nam, cùng nhiều bằng khen, giấy khen của UBND tỉnh Bạc Liêu (cũ). Ông vừa được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam công nhận là Nhà khoa học của nhà nông năm 2025.

×