Tăng kiểm soát tại nguồn, "truy xuất động" để bịt lỗ hổng tuồn rau trôi nổi vào trường học, siêu thị

Vì đâu rau không an toàn vẫn vào trường học?

Giữa tháng 9/2025, Báo Điện tử Dân Việt đã đăng tải lọat bài: "Thủ đoạn phù phép rau trôi nổi thành rau an toàn vào trường học, siêu thị ở Hà Nội".

Thông tin cho thấy, doanh nghiệp sơ chế gom rau trôi nổi từ một số người dân, HTX lấy rau ở chợ đầu mối rồi trà trộn với rau có nguồn gốc rõ ràng, dán tem mác an toàn để đưa vào trường học, siêu thị trên địa bàn TP Hà Nội. Người tiêu dùng, học sinh thay vì được sử dụng rau an toàn như cam kết, phải dùng rau trôi nổi, rau không rõ nguồn gốc tiềm ẩn nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

Ngay sau đó, 18/9, Chủ tịch UBND TP Hà Nội chỉ đạo 8 Sở ban ngành liên quan rốt ráo vào cuộc.

Ngày 19/9, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội (Sở NNMT Hà Nội) đã ban hành Quyết định xử lý vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Sản xuất Thương mại và Dịch vụ Liên Anh (địa chỉ tại thôn Tiền Lệ, xã Sơn Đồng, thành phố Hà Nội) với 5 lỗi vi phạm. Đồng thời thu hồi giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP đối với đơn vị này.

Là đơn vị được Chủ tịch thành phố giao chủ trì xử lý thông tin Dân Việt phản ánh, Sở NNMT Hà Nội liên tục ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, yêu cầu thanh kiểm tra thông tin báo chí phản ánh.

Trao đổi tại Tọa đàm do Báo NTNN/Dân Việt tổ chức, ông Tạ Văn Tường - Phó Giám đốc Sở NNMT khẳng định, PV Báo điện tử Dân Việt đã rất tích cực, điều tra có được bằng chứng cụ thể giúp cơ quan quản lý Nhà nước xử lý vi phạm, giúp cho công tác quản lý Nhà nước tốt hơn.

"Loạt bài tác động lớn đến nhận thức của người sản xuất, cung cấp thực phẩm. Khi sai phạm bị phát hiện, gần như không có cơ hội để cơ sở tiếp tục tồn tại", ông nói.

Từ câu chuyện đó, vấn đề trách nhiệm quản lý càng trở nên rõ nét hơn. Ông Tường phân tích, cấp nào cấp giấy phép thì phải quản lý an toàn thực phẩm ở cấp đó. Với HTX, UBND xã, phường chịu trách nhiệm; với doanh nghiệp, ngành chuyên môn trực tiếp giám sát.

Thông tin về hoạt động sản xuất rau, Vị Phó Giám đốc Sở cho biết, Hà Nội là địa phương có diện tích rau rất lớn, trên 33.000 ha và sản lượng 1 năm khoảng 735.000 tấn, đáp ứng được 65% nhu cầu người tiêu dùng. Tuy nhiên vùng trồng rau an toàn, VietGAP chỉ hơn 400 ha.

Vậy với diện tích rau, cùng nhiều đơn vị cung ứng hoạt động, thực tế cho thấy, vẫn còn nhiều lỗ hổng trong quản lý ATTP tại Hà nội. Chính trong phóng sự của Dân Việt nêu rõ phương thức phù phép, đưa rau trôi nổi vào trường học, siêu thị. Vậy Hà Nội đã kiểm soát ATTP, truy xuất thế nào?

Liên quan đến việc này, ông Nguyễn Thành Trung – Phó Trưởng phòng Chất lượng và Phát triển Thị trường cho biết, trên 3000 doanh nghiệp và 11 nghìn sản phẩm đã được đưa lên hệ thống truy xuất nguồn gốc, phục vụ công tác quản lý về ATTP.

Thế nhưng theo vị Phó Trưởng phòng, hiện mới đang dùng tem truy xuất tĩnh. Để thực hiện chuẩn, phải dùng tem truy xuất hàng ngày.

“Truy xuất mới chỉ dừng lại ở ghi chép và hồ sơ, còn theo hệ thống tem thì mới dừng lại ở khuyến khích nông dân và doanh nghiệp. Việc làm truy xuất hằng ngày gặp nhiều khó khăn bởi bởi cơ sở hạ tầng và phần mềm”, vị này nói.

Cùng quan điểm, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở NN&PTNT Hà Nội) chia sẻ, hiện sự liên kết giữa “bốn nhà” gồm Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và nhà đầu tư chưa đạt được kỳ vọng. Quá trình đô thị hóa khiến diện tích đất nông nghiệp bị thu hẹp, trong khi nhiều hợp tác xã chưa phát huy hết vai trò, tiềm năng, số lượng hợp tác xã đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP vẫn còn hạn chế.

Một năm mới kiểm tra quy trình sản xuất rau VietGAP một lần là bất hợp lý

Bà Đặng Thị Hương – Giám đốc Thương hiệu Công ty CP Chứng nhận và Giám định Vinacert cho biết, theo quy định hiện nay, thông thường mỗi năm chỉ tiến hành kiểm tra một lần.

Tuy nhiên, việc giám sát có thể tiến hành định kỳ hoặc đột xuất, tùy theo mức độ rủi ro và tính chất hoạt động của doanh nghiệp. Một số cơ sở có thể bị kiểm tra 6 tháng, 9 tháng hoặc 3 tháng một lần. Nhưng phổ biến vẫn là 12 tháng/lần. Điều này tạo ra một bất cập: Nếu chỉ kiểm tra sau 12 tháng, rất khó bảo đảm quá trình duy trì chất lượng và an toàn sản phẩm.

“Nhiều khi giấy chứng nhận chỉ phản ánh tại thời điểm cấp, chứ không đảm bảo được chất lượng trong suốt cả năm”, bà Hương nói.

“Nếu không làm nghiêm túc, 5 năm nữa vẫn ăn rau bẩn”

Về phía Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, bà Trần Thị Dung – Phó Chủ tịch cho biết, lỗ hổng ở đây là lỗ hổng hệ thống. Quy định có nhưng tổ chức quản lý theo quy định ấy vẫn còn rời rạc.

“Tại sao tương lai con em chúng ta phải gánh chịu? Tôi nghĩ phải hành động, phải thay đổi, phải tổ chức lại sản xuất phân phối một cách bài bản. Nếu chưa đủ trình độ, hãy mời chuyên gia nước ngoài hỗ trợ đào tạo hệ thống để có sản phẩm an toàn hơn. Thực tế, có cơ sở như Liên Anh, nhưng chẳng ai kiểm tra, hoặc có kiểm tra thì chỉ làm qua loa, xong rồi lại để mặc. Không hiểu hệ thống thanh tra, kiểm tra ở đâu mà tình trạng này vẫn diễn ra, và chắc chắn sẽ còn tiếp diễn nếu không thay đổi”, bà Dung nói.

Tăng kiểm soát tại nguồn, làm mạnh truy xuất

Trực tiếp là đơn vị sản xuất, ông Nguyễn Tuấn Hồng - Hợp tác xã Sản xuất và Tiêu thụ Rau an toàn Bắc Hồng cho biết, vừa qua khi Báo Dân Việt có loạt bài phản ánh, UBND xã đã họp và rà soát toàn bộ quy trình cung cấp rau vào các trường học. Tuy nhiên, những lỗ hổng chắc nhiều người nắm rõ.

"Muốn giải quyết triệt để, phải quản lý ngay từ khâu sản xuất", ông Hồng nói.

Theo người đứng đầu HTX, Bắc Hồng có 5ha rau VietGAP, nhưng tất cả đều là đất thuê, mỗi sào từ 1,5–2 triệu đồng/năm. Ngày công cao, trong khi không có lao động trẻ tại địa phương, chủ yếu phải thuê người già hoặc mượn lao động từ vùng cao Hà Giang.

Khó khăn lớn nhất là vốn, không có tổ chức tín dụng nào cho HTX vay, ngay cả Ngân hàng HTX cũng không hỗ trợ. Các xã viên phải cắm sổ đỏ vay ngân hàng rồi cho HTX vay lại. Đầu tư hàng tỷ đồng cho 3.000 m² nhà màng nhưng sản xuất rau VietGAP vẫn chưa có lãi. Với 30 ha rau an toàn, khó khăn cũng không ít. Người dân ngại ghi chép nhật ký sản xuất, nên HTX phải lập nhóm 10 hộ quản lý chéo thì mới thực hiện được.

Chưa hết, theo ông Hồng, đầu ra càng khó hơn, muốn cung cấp suất ăn cho trường học hay khu công nghiệp đều phải qua trung gian, vì HTX không có sẵn mối quan hệ.

"Lợi nhuận thấp, nhưng vì giữ nghề và để hỗ trợ bà con nên chúng tôi vẫn duy trì. Để HTX tự xoay xở là rất khó. Trước đây, chúng tôi từng bỏ ra tới 200 triệu/sào để mua ruộng, nhưng nay không còn khả năng. Việc truy xuất bằng tem nhãn cũng vậy: nếu người sản xuất không thực hiện nghiêm túc thì rất dễ sai lệch – có khi quét mã cải thảo lại hiện ra cà tím. Muốn làm triệt để, cần có vùng sản xuất lớn, HTX hoặc doanh nghiệp thuê đất và tổ chức sản xuất tập trung thì mới đảm bảo truy xuất nguồn gốc đến tận nơi trồng. Đồng thời, cũng cần có công nghệ quản lý phù hợp, dễ áp dụng với nông dân", vị lãnh đạo thẳng thắn.

Theo ông Hồng nông dân chỉ chuyên tâm sản xuất, còn thương mại thì có đơn vị chuyên trách đảm nhận. Nông dân được cấp mã số riêng, người thu mua khi phát hiện sản phẩm không đạt chất lượng sẽ trả lại ngay tại nơi sản xuất. Toàn bộ chi phí kiểm soát đều do Nhà nước hỗ trợ.

Đặc biệt, cần hướng tới việc đưa các trường học trên địa bàn lấy rau của HTX trên địa bàn và giao về cho chính quyền địa phương quản lý sẽ đảm bảo an toàn cho học sinh và người tiêu dùng.

"Cuối cùng, từ góc độ người sản xuất, tôi có một khuyến nghị, các trường học nên tổ chức thực đơn theo mùa vụ của miền Bắc. Nếu sử dụng rau trái vụ thì sản lượng trong vùng không đủ, buộc phải mua rau trôi nổi từ nơi khác, rất khó đảm bảo chất lượng và an toàn", ông Hồng nói.

Cùng quan điểm, ông Hoàng Văn Thám – Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn cho rằng, cần thay đổi nhận thức của các chủ thể trong chuỗi liên kết, bảo đảm sự bình đẳng về số lượng và sản phẩm; các trường cần minh bạch thực đơn để phía cung ứng chủ động sản xuất; đồng thời cần ban hành bộ tiêu chí minh bạch cho toàn hệ thống chuỗi.

“Chúng tôi mong cơ quan Nhà nước sớm vào cuộc bằng một hệ thống phần mềm giám sát, tạo cơ sở để việc truy xuất nguồn gốc thực sự hiệu quả”, ông Thám đề xuất.

Phải kiểm tra đột xuất 'rau bẩn' vào trường học, siêu thị!

Ông Đặng Thanh Phong – Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Sở Y tế Hà Nội) khẳng định, từ khi thực hiện chính quyền đô thị 2 cấp – bếp ăn trường học thuộc diện quản lý trực tiếp của UBND các xã, phường.

“Vừa rồi thành phố Hà Nội ban hành hướng dẫn số 02, yêu cầu các ban chỉ đạo an toàn thực phẩm phường lựa chọn đơn vị cung cấp uy tín, đảm bảo theo tiêu chí chi tiết đã đề ra. Ngay sau khi có thông tin báo chí phản ánh, chúng tôi đã tham mưu cho UBND thành phố tổ chức các cuộc họp để chỉ đạo xử lý. Đến nay, đã có 2 cuộc họp được triển khai.

Thành phố cũng đã ban hành các công văn chỉ đạo số 51 và 52, yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm túc quy định, dưới sự điều hành trực tiếp của Trưởng Ban chỉ đạo thành phố. Trong đoàn kiểm tra liên ngành, có sự tham gia của nhiều sở, ngành liên quan. Tinh thần chung là “kiểm tra đột xuất, sai đến đâu xử lý đến đó”.

Ngành Giáo dục đã rốt ráo chỉ đạo công tác an toàn thực phẩm


Liên quan đến ngành Giáo dục, bà Trần Thị Thu Hà - Trưởng phòng Chính trị tư tưởng và Công tác HSSV Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội khẳng định, thường xuyên có sự phối hợp với Sở Y tế Hà Nội về an toàn thực phẩm trong trường học, dinh dưỡng học đường.

“Để đảm bảo ATTP cho người dân, ngành Giáo dục đã rốt ráo chỉ đạo công tác an toàn thực phẩm, cụ thể, tập trung làm tốt công tác tuyên tuyền về an toàn, dinh dưỡng bữa ăn thông qua hoạt động tập huấn, chuyên đề; thực hiện quản lý bếp ăn tập thể; giám sát công khai, và thực hiện kiểm tra đột xuất và định kì giúp phát hiện những sơ suất trong bữa ăn học đường”, bà Hà nói.

×