TP.HCM họp bàn lộ trình chuyển đổi xe buýt xanh: Nhiều lo ngại về chính sách, lộ trình

Xe buýt xanh ở TP.HCM. Ảnh: CH

Ngày 26/8, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM đã tổ chức hội nghị phản biện xã hội về lộ trình chuyển đổi xe buýt sang sử dụng điện và năng lượng xanh.

Đây là lần đầu tiên hội nghị phản biện xã hội được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, kết nối 157 điểm cầu từ cấp quận đến xã phường, với sự tham dự của các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân.

Ông Phạm Minh Tuấn, Phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM nhấn mạnh việc chuyển đổi phương tiện giao thông sang năng lượng xanh là xu thế tất yếu, không chỉ đáp ứng cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính mà còn góp phần xây dựng một đô thị xanh. "Hội nghị không chỉ nhằm hoàn thiện chính sách mà còn là kênh tuyên truyền, tạo sự đồng thuận từ người dân và doanh nghiệp", ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, giao thông công cộng bằng xe buýt đóng vai trò quan trọng nhưng phần lớn phương tiện hiện nay vẫn dùng nhiên liệu hóa thạch, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng. Chính phủ đã giao chỉ tiêu cho TP.HCM: Đến năm 2025, tối thiểu 30% phương tiện vận tải công cộng phải sử dụng điện hoặc năng lượng xanh; đến năm 2030, tỷ lệ này phải đạt 100%.

100% xe buýt xanh vào năm 2030

Ông Phạm Vương Bảo, Phó giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng, cho biết thành phố đang xây dựng lộ trình cụ thể để thay thế toàn bộ xe buýt chạy nhiên liệu hóa thạch bằng xe điện và năng lượng xanh trước năm 2030.

Hơn 1.500 đại biểu tham dự họp phản biện xã hội, bàn lộ trình chuyển đổi xe buýt xanh ở TP.HCM. Ảnh: CH

Hiện nay, TP.HCM (bao gồm cả Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) có khoảng 2.350 xe buýt hoạt động trên 164 tuyến. Trong đó, xe chạy diesel chiếm hơn 50%, xe khí CNG khoảng 23% và xe điện chiếm 26%. "Đến năm 2025, các xe buýt dùng diesel hoặc CNG đã trên 15 năm sẽ được thay thế ngay bằng xe điện", ông Bảo thông tin.

Để đạt mục tiêu này, thành phố dự kiến đầu tư hơn 3.600 tỷ đồng, trong đó 2.350 tỷ đồng cho việc thay thế phương tiện và 1.250 tỷ đồng cho hạ tầng trạm sạc. Theo lộ trình, TP.HCM sẽ chuyển đổi 24 tuyến xe buýt sang xe điện vào năm 2027, 34 tuyến vào năm 2028 và 22 tuyến vào năm 2029.

Về hạ tầng, TP.HCM sẽ đầu tư 40 trạm sạc trong giai đoạn 2025-2029 và nâng lên ít nhất 51 trạm vào năm 2030, phục vụ xe buýt và cả xe cá nhân.

Các nghiên cứu cho thấy, xe buýt điện giúp giảm 70% phát thải khí nhà kính so với xe chạy dầu. Chi phí vận hành và bảo dưỡng cũng giảm đáng kể, tiết kiệm 53% chi phí nhiên liệu và 62,5% chi phí bảo dưỡng.

Để khuyến khích doanh nghiệp, dự thảo đề xuất hỗ trợ vay vốn đầu tư. Doanh nghiệp có thể vay tối đa 85% tổng mức đầu tư, với mức lãi suất cố định 30% mỗi năm. Phần chênh lệch còn lại sẽ được ngân sách thành phố hỗ trợ, với mức tối đa 300 tỷ đồng cho mỗi dự án. Riêng với hạ tầng trạm sạc, mức hỗ trợ tối đa là 200 tỷ đồng/dự án, trong đó thành phố hỗ trợ 50% lãi suất vay trong 7 năm.

Nhiều lo ngại về chính sách, lộ trình

Tại hội nghị, các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp đã đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết.

Bà Ung Thị Xuân Hương, Chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM, đánh giá cao sự cần thiết của nghị quyết nhưng cho rằng lộ trình chuyển đổi 100% xe buýt sang nhiên liệu xanh vào năm 2030 là "có phần gấp gáp". Bà Hương cũng lo ngại chính sách hỗ trợ hiện tại "chưa đủ hấp dẫn" đối với doanh nghiệp. Ngoài gánh nặng vốn và rủi ro công nghệ, dự thảo chưa đưa ra giải pháp xử lý xe buýt cũ còn hạn sử dụng, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.

"Chúng tôi kiến nghị hoàn thiện chính sách hỗ trợ, đơn giản hóa thủ tục hành chính và điều chỉnh lộ trình để tăng tính khả thi", bà Hương nói.

Ông Nguyễn Đức Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Pháp luật Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), kiến nghị thay đổi cơ chế hỗ trợ lãi suất. Theo dự thảo, doanh nghiệp phải trả cố định 3%, phần còn lại Nhà nước hỗ trợ. Ông Nghĩa cho rằng cách tính này không khuyến khích doanh nghiệp tìm kiếm ngân hàng có lãi suất thấp và không đồng nhất với Nghị quyết 09/2023 của TP HCM và chính sách của Hà Nội, Đà Nẵng, vốn đang hỗ trợ theo mức 50% lãi suất vay.

Bà Hoàng Thị Lợi, thành viên Hội đồng Tư vấn Pháp luật Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP.HCM, đặt vấn đề về nguồn cung xe điện trong nước còn hạn chế và bài toán xử lý pin sau khi hết hạn sử dụng. "Nếu thêm hàng nghìn pin xe điện hết hạn, áp lực lên đất đai và nguồn nước ngầm sẽ rất lớn. Cần tính đến giải pháp tái chế, tái sử dụng để đảm bảo bền vững", bà nói.

Phản hồi các ý kiến, ông Bùi Hòa An, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, thành phố đang đối mặt với nguy cơ ùn tắc và ô nhiễm nghiêm trọng nếu không có giải pháp căn cơ. Về hạ tầng sạc, ông An khẳng định công nghệ hiện tại đáp ứng được việc sạc tại các bến, depot. Với xe cá nhân, trạm sạc có thể bố trí tại các siêu thị, bãi đỗ xe, nhưng cần có chính sách về quỹ đất hợp lý.

"Chính sách sẽ được điều chỉnh dần theo thực tiễn, nhưng nếu không khởi động thì sẽ không bao giờ đạt mục tiêu phát triển bền vững", ông An nhấn mạnh.

×