Viện Nghiên cứu Hán Nôm nói gì về việc 25 cuốn sách cổ bị thất lạc?

Tối 20/12, trên trang cá nhân, ông Nguyễn Xuân Diện - Phó Trưởng phòng Phòng Văn bản học, Viện Nghiên cứu Hán Nôm chia sẻ thông tin về 25 cuốn sách cổ từng lữu trữ tại Viện đang bị thất lạc. Trong đó, có nhiều tài liệu giá trị như: 4 cuốn "Toàn Việt thi lục" thuộc 3 bộ khác nhau do nhà bác học Lê Quý Đôn soạn vào năm 1768; cuốn "Việt âm thi tập" - tuyển tập thơ đầu tiên của dân tộc do Nhà sử học Phan Phu Tiên (1370 -1462) và Thị Ngự sử Chu Xa (1407 - ?) kế tục biên soạn.

"Trong cuộc họp hội đồng khoa học và các cán bộ chủ chốt hôm 15/7, bộ phận kiểm kê thông báo mất 29 cuốn sách. Sau 21 ngày kiểm tra, Viện tìm được 4 cuốn rơi vào khe giá sách, hiện tại 25 cuốn sách khác vẫn đang bị thất lạc. Theo quy định, tất cả các cán bộ trong Viện và khách đến nghiên cứu đều chỉ được đọc bản photocopy. Ai muốn xem bản gốc (khảo sát về màu nét chữ, khuyên điểm bằng son đỏ, chất giấy, kích thước…) đều phải làm đơn. Lãnh đạo Viện phê duyệt thì mới được lấy ra phục vụ. Những tài liệu cổ này đều thất lạc sau tháng 10/2018" - ông Nguyễn Xuân Diện chia sẻ thêm.

Chiều 21/12, trao đổi với PV Dân Việt, ông Nguyễn Xuân Diện cho biết, hiện tại đang chờ phương thức xử lý của lãnh đạo. Ông hi vọng sẽ tìm được các văn bản quan trọng này trong thời gian sớm nhất.

Ngày 21/12, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã đưa ra Thông cáo về sự việc ông Xuân Diện đưa ra, trong đó cho biết: "Theo thông tin do bộ phận liên quan báo cáo, khoảng tháng 3-4/2020, cán bộ quản lý kho sách phát hiện có dấu hiệu không tìm thấy một số cuốn sách ở vị trí quy định trên giá. Thời điểm phát hiện đang trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tuy nhiên, ngay sau khi nhận được thông tin, lãnh đạo Viện đã làm việc với người quản lý kho sách để chấn chỉnh, dự kiến các giải pháp điều chỉnh quy trình quản lý sách tránh thất thoát; đồng thời lên kế hoạch tổng kiểm kê nhằm tìm kiếm các cuốn sách bị lạc và đối soát tất cả các văn bản khác đang lưu trữ tại Viện.

Đến tháng 4/2022, sau khi có thể khôi phục điều kiện làm việc bình thường, Viện đã cho tổng kiểm kê toàn bộ kho sách Hán Nôm. Đây là lần tổng kiểm kê đầu tiên trong hơn 10 năm qua. Thông qua 3 tháng rà soát, phát hiện không thấy trên giá 29 quyển (tập sách đóng rời), trong đó có 13 quyển thuộc kho A và kho V, 16 quyển thuộc kho ST. Về thác bản bia: thiếu 06 thác bản. Số sách ít nhiều bị xuống cấp, hư hại vật lí (theo tình trạng tự nhiên của bảo quản) là khoảng 4.000 quyển (hơn 10% số sách gốc), có thể bị rách một vài trang, bị hỏng bìa chưa tu bổ, hoặc bị mủn, mối mọt một vài trang hoặc toàn quyển; nhóm này cần thực hiện tu bổ sớm để bảo quản lâu dài.

Viện tiếp tục cho rà soát, tìm thêm được 4 quyển (do để sai chỗ trên giá). Như vậy, tổng số sách chưa thấy trên giá (mất, hoặc thất lạc) hiện là 25 quyển. Về thác bản bia: tìm được 4 thác bản (để sai chỗ), còn 2 thác bản bị mất nhưng đã có thác bản dự bị đem ra sử dụng".

Viện Nghiên cứu Hán Nôm cũng cung cấp những diễn biến của sự việc, cụ thể:

Ngày 30/9/2022, Viện đã ký văn bản bàn giao kho sách cho người quản lý mới. Đồng thời, Viện đã tổ chức làm vách ngăn để chia các phân kho, thay đổi quy trình quản lý sách gốc, giao trách nhiệm quản lý kho cụ thể, tránh nguy cơ tiếp tục thất thoát tài liệu.

Ngày 15/12/2022, Viện đã có công văn báo cáo cấp trên về sự việc 25 cuốn sách để xin ý kiến giải quyết.

Ngày 16/12/2022, Viện đã họp Hội nghị Cán bộ chủ chốt và Hội đồng khoa học, trong đó có nội dung báo cáo tình hình kho sách.

Chiều ngày 19/12/2022, Viện đã họp tổng kết đơn vị, trong báo cáo tổng kết đã thông báo nội dung về 25 cuốn sách. Đại diện lãnh đạo Viện Hàn lâm dự buổi họp tổng kết đã có ý kiến chỉ đạo Viện tiếp tục rà soát tìm sách, xác định trách nhiệm của các bên liên quan".

Viện Nghiên cứu Hán Nôm khẳng định, sự việc đang được tổ chức giải quyết, Viện sẽ lập hội đồng riêng để xem xét cụ thể vấn đề này. "25 quyển sách này đã có bản scan màu và/hoặc bản photocopy làm từ trước (tức là nội dung sách không bị mất), tuy nhiên việc tìm kiếm các cuốn sách thất lạc vẫn đang được Viện đặt lên hàng đầu, bao gồm cả việc rà soát trên giá một lần nữa để tránh tình trạng sách bị lẫn giá. Thời điểm sách bị thất lạc (mất, không thấy trên giá) tạm thời được xác định là khoảng 5 năm gần đây. Viện đã và đang tổ chức rà soát lại để tìm sách, xác định giá trị nội dung từng sách (qua các bản scan hoặc photocopy còn lưu), và xác định trách nhiệm liên quan".

PV Dân Việt cũng liên hệ với ông PGS.TS Nguyễn Đức Minh - Phó chủ tịch Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (đơn vị chủ quản Viện Nghiên cứu Hán Nôm) để rộng đường dư luận, tuy nhiên chưa nhận được sự hồi đáp.