Xuất khẩu thủy sản vượt thách thức thuế quan, thu về 9,3 tỷ USD, hướng tới “xanh hóa” vùng nuôi

Linh hoạt, thích ứng trước biến động thị trường

Mặc dù từ đầu năm 2025 tới nay, ngành thủy sản Việt Nam đối mặt với không ít thách thức. Trong đó, phải kể đến như: gỡ thẻ vàng IUU, thích ứng với biến đổi khí hậu, thiên tai, bão lũ, ô nhiễm môi trường… đặc biệt, vấn đề thuế quan từ Mỹ, cạnh tranh về giá của sản phẩm đến từ các nước như Indonesia, Ecuador, Ấn Độ...

Tuy nhiên, với nhiều giải pháp từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Thủy sản và Kiểm ngư, sự chủ động, linh hoạt của các doanh nghiệp, sau 10 tháng, ngành thủy sản đã “vượt sóng” khi kim ngạch xuất khẩu đạt 9,31 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong khi đó, giảm tỷ lệ khai thác, tăng nuôi trồng, nhiều mô hình thủy sản đã chuyển đổi theo hướng sản xuất xanh, an toàn, bền vững.

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, đầu tháng 4/2025, Mỹ công bố sơ bộ mức thuế nhập khẩu đối ứng với hơn 180 nền kinh tế, trong đó Việt Nam chịu mức thuế 46%. Mức thuế này dự báo sẽ ảnh hưởng lớn đến chuỗi sản xuất ngành hàng thủy sản Việt Nam.

Trước tình hình trên, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức nhiều cuộc họp với các hiệp hội, doanh nghiệp để nắm tình hình, đưa ra các giải pháp để thích ứng.

10 tháng năm 2025, giá trị xuất khẩu đã đạt 9,31 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm 2024.

Về phía Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng đã có văn bản gửi các tỉnh, thành phố ven biển và các tỉnh, thành phố nội đồng vùng ĐBSCL về tăng cường chỉ đạo sản xuất nuôi trồng thủy sản trong bối cảnh Mỹ công bố sơ bộ mức thuế nhập khẩu đối ứng với Việt Nam.

Theo đó, các doanh nghiệp đã chủ động điều chỉnh chiến lược, tranh thủ đẩy mạnh giao hàng, tích cực tối ưu hóa sản xuất, mở rộng sang các thị trường khác như EU, Brasil, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông...

Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Thực phẩm Sao Ta Hồ Quốc Lực cho biết, để mở rộng thị trường xuất khẩu, công ty đã có sự chuẩn bị từ xa, nên ngay trong năm nay có thể tiếp cận các thị trường mới như Canada, Australia, Hàn Quốc và Nhật Bản. Trung Quốc cũng là một thị trường đầy tiềm năng mà công ty đang theo dõi, sẵn sàng thâm nhập khi đủ điều kiện.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong thời kỳ tình hình thế giới có nhiều biến động và hàng xuất khẩu trong nước cần mở rộng thị trường tiềm năng, thì cánh cửa xuất khẩu thủy sản vào Nga, Brazil và EU đang được mở ra với rất nhiều thuận lợi.

Thị trường xuất khẩu 10 tháng năm 2025 của thủy sản Việt Nam thể hiện rõ điều đó, khi Nhật Bản và EU duy trì đà tăng ổn định. Cụ thể, Nhật Bản đạt 1,27 tỷ USD (tăng 15,6%), EU đạt 885 triệu USD (tăng 13,3%). Đáng chú ý, Hàn Quốc trở thành thị trường bứt phá với mức tăng gần 50% trong tháng 9 và hơn 13% trong 9 tháng, đạt 645 triệu USD. Trong khi đó, thị trường Mỹ có dấu hiệu chững lại, tháng 9 giảm hơn 6%, nhưng tính chung 9 tháng vẫn đạt 1,41 tỷ USD, tăng 6,8%.

Ngoài ra, ASEAN và Trung Đông đang nổi lên như “cửa ngách” tiềm năng. ASEAN đạt 536 triệu USD (+23,3%), Trung Đông gần 295 triệu USD (+7,6%), riêng tháng 9 tăng hơn 50%, cho thấy sự dịch chuyển chiến lược của doanh nghiệp sang các thị trường khu vực.

Trong khi đó, đầu tháng 5/2025, Bộ Nông nghiệp và Chăn nuôi Brazil (MAPA) thông báo dỡ bỏ lệnh đình chỉ nhập khẩu cá rô phi của Việt Nam. Việc mở cửa thị trường chiến lược Brazil cho sản phẩm cá tra và xuất khẩu trở lại sản phẩm cá rô phi sẽ đã mang đến nhiều cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản.

“Xanh hóa” ngành thủy sản

Ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, ngành thủy sản được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế biển của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng nhanh. Song trong quá trình phát triển, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với không ít những thách thức, trong đó có vấn đề môi trường và suy thoái hệ sinh thái ven biển.

Cũng theo ông Luân, trong những năm qua, Đảng và Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo, ban hành nhiều chính sách liên quan đến phát triển bền vững ngành thủy sản như Nghị Quyết 36/NQ-TW năm 2018 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2045; Quyết định số 339/QĐ-TTg ngày 11/3/2021 của Chính phủ về Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045…

Đặc biệt, để giải quyết vấn đề môi trường ngành thủy sản, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số 911/QĐ-TTg ngày 29/7/2022 về Đề án Bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản giai đoạn 2021 - 2030 (gọi tắt là Đề án 911).

Mục tiêu của Đề án là kiểm soát, ngăn ngừa ô nhiễm trong các hoạt động thủy sản; phòng ngừa và giải quyết các sự cố môi trường; bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản và môi trường sống, góp phần ngăn chặn suy giảm đa dạng sinh học; nâng cao năng lực thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; xây dựng và phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trong hoạt động thủy sản để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngành thủy sản.

Trong Đề án cũng nêu nhiệm vụ chuyển đổi mô hình thủy sản theo hướng kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh; phát triển sản xuất thủy sản hữu cơ, công nghệ cao, thân thiện với môi trường.

“Đề án 911 không chỉ là công cụ quản lý, mà còn là “tấm hộ chiếu xanh” để thủy sản Việt Nam bước ra thị trường thế giới với hình ảnh có trách nhiệm và hiện đại”, ông Luân khẳng định.

Lãnh đạo Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho rằng, với hình thức nuôi thâm canh và siêu thâm canh hiện nay, lượng phát thải là khá lớn. Trong thời gian tới, các thị trường nhập khẩu sẽ áp dụng hệ thống đánh nhãn xanh, vàng, đỏ, đồng thời bổ sung thêm yêu cầu về phúc lợi động vật thủy sản. Như vậy, bên cạnh vấn đề an toàn thực phẩm, đây sẽ là những thách thức lớn mà thủy sản Việt Nam phải đối mặt.

Nói cách khác, thị trường không còn chỉ mua sản phẩm, mà còn mua cả “câu chuyện xanh” đằng sau những sản phẩm ấy.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định: “Hướng tới ngành thủy sản xanh là yêu cầu bắt buộc và không thể đảo ngược lại với xu thế của thế giới. Ít nhất chúng ta phải có khái niệm trong đầu ngay từ bây giờ, nếu chậm sẽ khó hội nhập sâu rộng. Tuyệt đối không được làm theo phong trào”.

Còn theo ông Nguyễn Việt Thắng, Chủ tịch Hội Thủy sản Việt Nam: “Ngành thủy sản không xanh hóa được sẽ tự đào thải. Không còn con đường nào khác. Chuyển đổi là để tồn tại”.

Ông Thắng cho rằng, giải pháp khả thi cho việc xanh hóa ngành thủy sản nằm ở một bên mà phải là sự kết nối giữa Nhà nước – Doanh nghiệp – Người dân. Trong đó, Nhà nước phải cần có chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ đào tạo, ban hành khung tiêu chí rõ ràng cho vùng nuôi sinh thái. Doanh nghiệp đóng vai trò đầu tàu, đầu tư công nghệ, liên kết vùng nuôi, bao tiêu sản phẩm đạt chuẩn. Đối với người dân phải thay đổi tư duy, chấp nhận chuyển đổi, tăng đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật, giảm phụ thuộc hóa chất.

×