Chỉ còn chưa đầy 1 tháng nữa, một số tỉnh phía Bắc sẽ bước vào vụ thu hoạch vải thiều, tiếp sau đó, nhãn, mận. Còn tại các tỉnh ĐBSCL, Đông Nam Bộ sẽ chính vụ thu hoạch hàng loạt trái cây như: Sầu riêng, chôm chôm, xoài, thanh long... Để rõ hơn về kịch bản thu hoạch, sản xuất, tiêu thụ, PV Dân Việt đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy về vấn đề này.

- Mùa hè là thời điểm hàng loạt trái cây bước vào vụ thu hoạch, các tỉnh phía Bắc có vải thiều, nhãn, mận. Còn tại các tỉnh ĐBSCL, Đông Nam Bộ có sầu riêng, chôm chôm, xoài, thanh long... Để thu hoạch và tiêu thụ trái cây thuận lợi, Bộ có những định hướng và chỉ đạo thế nào thưa Bộ trưởng?

Vấn đề quan trọng đầu tiên, đó là, nâng cao năng lực dự báo, đồng thời hướng dẫn doanh nghiệp và người dân tổ chức sản xuất theo tín hiệu của thị trường, không để xảy ra tình trạng mất cân đối cung cầu trong thời điểm hàng loạt các loại trái cây bước vào thu hoạch thời điểm chính vụ.

Thứ hai, Bộ đã chỉ đạo các địa phương hỗ trợ doanh nghiệp để mở rộng các cơ sở chế biến, cơ sở bảo quản, nhất là các kho tạm trữ để vào thời điểm chính vụ có thể mở rộng thu mua tạm trữ, tránh áp lực trong thời gian ngắn, trong khi chúng ta phải giải quyết khối lượng hàng hóa rất lớn.

Thứ ba, liên tục mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, Bộ sẽ hỗ trợ đàm phán, gỡ bỏ các hàng rào kỹ thuật, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường. Bên cạnh những thị trường truyền thống như Trung Quốc, Hoa Kỳ, EU thì mở rộng ra các thị trường rất tiềm năng hiện nay, như Nam Mỹ, Châu Phi, Trung Đông… nếu đa dạng hóa thị trường thì chúng ta sẽ giảm bớt rủi ro khi có sự biến động hoặc giảm bớt sự phụ thuộc vào một thị trường nào đó.

Thứ tư, thông tin thị trường, thông tin hỗ trợ người dân là hết sức quan trọng. Do đó, phải duy trì thường xuyên việc cung cấp kịp thời thông tin, cũng như đồng hành, hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là các vấn đề liên quan đến kiểm dịch thực vật, kiểm tra an toàn thực phẩm là những khâu bắt buộc phải triển khai trong quá trình xuất khẩu nông sản ra thị trường thế giới.

- Vừa qua, Bộ trưởng đã đi kiểm tra tình hình sản xuất vải thiều năm 2025 tại Bắc Giang. Vậy, Bộ trưởng đánh giá thế nào về vụ vải thiều năm nay? Kế hoạch, kịch bản thu hoạch, bảo quản, tiêu thụ, xuất khẩu được Bộ triển khai thế nào thưa Bộ trưởng?

Qua khảo sát tại vùng vải đạt tiêu chuẩn GlobalGAP của xã Phúc Hòa, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, tôi rất phấn khởi khi nông dân, doanh nghiệp với sự chỉ đạo và hỗ trợ của chính quyền địa phương đã tạo ra vùng sản xuất gắn với mã số vùng trồng, gắn với kiểm soát chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều vùng trồng đủ điều kiện xuất khẩu ra những thị trường đòi hỏi cao về chất lượng như thị trường Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản…

Khi có sự liên kết chặt chẽ trong toàn chuỗi giá trị sẽ giúp làm giảm giá thành, nâng cao chất lượng, năng lực cạnh tranh. Đây sẽ là hướng đi tất yếu để phát triển ngành nông nghiệp theo hướng tuần hoàn, tích hợp đa giá trị và chuyên nghiệp để hướng tới thị trường không chỉ trong nước mà cả xuất khẩu với yêu cầu ngày càng cao.

Dù vậy, do năng lực của các bên tham gia, những khó khăn về hạ tầng, cơ sở chế biến, bảo quản, hay nguồn vốn, nên một số nơi phải đến mùa vụ thu hoạch mới hình thành các chuỗi liên kết. Do đó, việc xây dựng chuỗi liên kết này chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn. Bởi liên kết càng chặt chẽ thì rủi ro sẽ càng giảm xuống.

Tất nhiên, trong ngắn hạn, chi phí tuân thủ có thể sẽ cao hơn nhưng tính một cách tổng thể và lâu dài khi mối liên kết càng chặt chẽ thì chi phí càng giảm xuống, giá trị gia tăng sản phẩm càng tăng lên và các bên tham gia chuỗi đều được hưởng lợi từ việc tham gia liên kết này.

Về kế hoạch, kịch bản thu hoạch, bảo quản, tiêu thụ, xuất khẩu vải thiều năm nay, thì có thể khẳng định sản lượng vải thiều năm nay rất cao, dự kiến trên 300.000 tấn, thu hoạch diễn ra trong thời gian ngắn (1-2 tháng) và sản phẩm tiêu thụ chủ yếu vải tươi, vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã rất chủ động cùng với các địa phương để triển khai một kế hoạch tổng thể, trước, trong vụ thu hoạch (thu hoạch, bảo quản, chế biến) và đặc biệt tiêu thụ. Trong đó, trước hết, Bộ đã hướng dẫn và hỗ trợ các địa phương chuẩn bị các điều kiện hạ tầng cho việc thu hoạch, vận chuyển, sơ chế, bảo quản, để bảo đảm không bị áp lực vào thời điểm chính vụ.

Thứ hai, chuẩn bị đầy đủ hạ tầng, nhân lực cho việc kiểm dịch thực vật, cũng như kiểm tra vệ sinh ATTP đối với quả vải tưới, nhất là phục vụ cho xuất khẩu. Đồng thời, Bộ cũng triển khai các hoạt động như phối hợp với chuyên gia của các nước nhập khẩu, cơ quan hải quan để tiến hành các hoạt động tiền kiểm cũng như "luồng xanh" khi xuất khẩu.

Thứ ba, Bộ phối hợp với các địa phương hướng dẫn doanh nghiệp và các hộ nông dân thực hiện các hoạt động kết nối trong tiêu thụ vải, kể cả thị trường trong nước và xuất khẩu. Đặc biệt, ưu tiên cho các thị trường xuất khẩu đòi hỏi các yêu cầu cao, đồng thời đẩy mạnh thị trường trong nước thông qua các chuỗi siêu thị, sàn thương mại điện tử…

Bộ cũng duy trì các đầu mối để cung cấp thông tin, đường dây nóng, từ đó kịp thời thông tin về thị trường và các thông tin liên quan cần thiết cho doanh nghiệp và người dân để chủ động trong việc thu hoạch, tiêu thụ vải thiều năm 2025.

Thứ tư, phối hợp chặt chẽ với các địa phương cũng như các doanh nghiệp để nâng cao năng lực tạm trữ, thông qua các kho lạnh, nâng cao quy mô sản phẩm chế biến để đa dạng hóa sản phẩm, để không chịu áp lực quá lớn khi vào thời điểm chính vụ.

- Việt Nam được coi là "xử sở" của nhiều loại cây trái, điều này được khẳng định khi năm 2024, đã đóng góp vào tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt trên 7,1 tỷ USD. Để ngành hàng trái cây sản xuất bền vững, và "vươn" xa ra nhiều thị trường, thời gian tới, Bộ sẽ triển khai kế hoạch căn cơ gì thưa Bộ trưởng?

Để tạo dựng nền sản xuất nông nghiệp cũng như tiêu thụ nông sản một cách bền vững, từ nhiều năm nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, việc kiểm soát quy hoạch sản xuất, điều chỉnh cơ cấu mùa vụ, kết hợp với việc tăng cường khả năng dự báo để có thể điều chỉnh kịp thời việc tổ chức sản xuất theo nhu cầu và tín hiệu của thị trường.

Để sản xuất và xuất khẩu bền vững, chúng ta phải đa dạng hóa sản phẩm, trong đó, ưu tiên, cơ cấu lại sản phẩm theo hướng nâng cao chất lượng giá trị gia tăng, tập trung vào các sản phẩm chủ lực quốc gia, sản phẩm đặc sản vùng miền, sản phẩm có năng lực cạnh tranh cao ở tính chất mùa vụ hoặc do vấn đề chất lượng so với các nước khác cũng xuất khẩu nông sản như chúng ta.

Đồng thời, đầu tư cho việc chế biến sâu, cũng như năng lực về tạm trữ nông sản, từ đó, giải quyết các thời điểm mà chúng ta có sản lượng thu hoạch lớn trong khi khả năng dung nạp sản phẩm của thị trường trong nước và quốc tế chưa đảm bảo, lựa chọn thời điểm phù hợp để bán sản phẩm ra.

Đa dạng hóa thị trường, mở rộng thêm các thị trường mới, trong đó, chú trọng các thị trường có ký các Hiệp định thương mại tự do (FTA). Như vậy, một mặt chúng ta vừa quảng bá, vừa mở rộng thị trường, giới thiệu nông sản Việt Nam ra phạm vi ngày càng rộng lớn trên thế giới, từ đó, giảm bớt rủi ro, hay phụ thuộc vào một thị trường nào đó.

Thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ đàm phán các hiệp định thương mại tự do, bao gồm các vấn đề thuế quan, phi thuế quan, từng bước dỡ bỏ rào cản thuế quan và kỹ thuật, tạo điều kiện cho nông sản Việt Nam xuất khẩu ra các thị trường trên thế giới, nhất là các thị trường có yêu cầu, tiêu chuẩn cao.

Chúng tôi luôn xác định đồng hành với các địa phương, doanh nghiệp, người sản xuất để chúng ta tạo ra chuỗi liên kết, từ sản xuất, thu hoạch, chế biến, bảo quản, tiêu thụ, xuất khẩu.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!

×