Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025: Giáo dục giữ vai trò then chốt

Ngày 12/9, tại TP.Đà Nẵng, Bộ GDĐT tổ chức Hội nghị tổng kết các nội dung về giáo dục và đào tạo trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, định hướng giai đoạn 2026-2030, kết hợp với Hội thảo đánh giá tình hình thực hiện các chỉ tiêu về giáo dục và đào tạo trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp giai đoạn 2021–2025 và đề xuất giai đoạn 2026–2030.

Chất lượng giáo dục nâng cao

Theo báo cáo kết 5 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ngành Giáo dục giai đoạn 2021-2025, một trong những điểm nhấn rõ rệt là sự thay đổi về hạ tầng giáo dục. Nếu như năm 2020, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia mới ở mức 10,9% thì đến năm 2024, con số này đã tăng lên 62,8%. Trong đó, bậc mầm non có 59,5% trường đạt chuẩn quốc gia, tiểu học có 43,4% trường đạt chuẩn mức 1 và 18,2% đạt chuẩn mức 2, trung học cơ sở đạt lần lượt 52,4% và 13,9%.

Trên phạm vi cả nước, 87,5% xã đạt tiêu chí về trường học, riêng vùng Đồng bằng sông Hồng đạt 100%, Đông Nam Bộ đạt 98%. Tuy nhiên, tại miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, do hạn chế về điều kiện kinh tế và địa hình, tỷ lệ này vẫn thấp hơn so với mặt bằng chung.

Đi đôi với nâng cấp cơ sở vật chất, chất lượng giáo dục cũng có bước tiến đáng kể. Công tác phổ cập được duy trì và nâng chất trên toàn quốc. Đến nay, 100% tỉnh, thành đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, trong đó có 64% địa phương đạt chuẩn tiểu học mức độ 3.

Riêng năm học 2024 – 2025, tỷ lệ huy động học sinh tiểu học đúng độ tuổi đạt 99,7% và tỷ lệ học sinh hoàn thành tiểu học vào học tiếp trung học cơ sở đạt 98,23%. Ở vùng khó khăn, toàn bộ các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên đều đã duy trì chuẩn phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi; tỷ lệ huy động trẻ ra lớp đạt từ 98% trở lên, nhiều nơi đạt 100%. Chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng cũng được cải thiện với tỷ lệ trẻ học 2 buổi/ngày đạt 97,7% và trẻ ăn bán trú đạt 95,1%.

Công tác xóa mù chữ tiếp tục đem lại chuyển biến rõ rệt. Tỷ lệ người biết chữ trong nhóm tuổi 15 – 60 đã tăng từ 97,85% năm 2021 lên 99,1% vào năm 2025. Đến nay, 55/63 tỉnh, thành đã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2, trong khi 100% đơn vị duy trì mức độ 1.

Trong 5 năm, cả nước đã huy động hơn 261.000 người tham gia học xóa mù chữ, trung bình hơn 52.000 người mỗi năm. Mạng lưới trung tâm học tập cộng đồng, trung tâm giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên phát huy tốt vai trò, từ việc mở lớp, phân công giáo viên, đến phối hợp với trại giam, cơ sở cai nghiện và các đơn vị quân đội để tổ chức dạy học.

Đào tạo nghề tăng thu nhập

Song song với phổ cập, đào tạo nghề cho lao động nông thôn là một điểm sáng. Giai đoạn 2021 – 2025, gần 300.000 lao động nông thôn đã được hỗ trợ học nghề từ nguồn kinh phí của chương trình và các nguồn lồng ghép. Hơn 1.200 chương trình, giáo trình đào tạo sơ cấp và dưới ba tháng được biên soạn, 76 bộ chuẩn về giáo dục nghề nghiệp được ban hành, cùng hàng nghìn lượt cán bộ quản lý, giáo viên được bồi dưỡng, tập huấn.

Các ngành nghề đào tạo ngày càng bám sát thực tiễn sản xuất, ưu tiên cho nông nghiệp hữu cơ, bảo quản nông sản, vận hành máy nông nghiệp, thương mại điện tử và ứng dụng công nghệ số. Nhiều lớp học được tổ chức ngay tại mô hình sản xuất của doanh nghiệp, hợp tác xã, tạo điều kiện cho học viên thực hành, nâng cao kỹ năng và sẵn sàng tham gia thị trường lao động tại chỗ. Nhờ đó, thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2024 đã đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm, tăng 1,3 lần so với năm 2020.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã thảo luận, đề xuất giải pháp, định hướng triển khai giai đoạn 2026–2030, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, hoàn thiện cơ sở vật chất trường học, duy trì và nâng cao kết quả phổ cập giáo dục, xóa mù chữ, đào tạo nghề cho lao động nông thôn, góp phần xây dựng nông thôn mới hiện đại, bền vững.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GDĐT Lê Tấn Dũng nhấn mạnh, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025 là chương trình trọng điểm của Chính phủ, trong đó giáo dục giữ vai trò then chốt để nâng cao chất lượng nhân lực và hoàn thành các tiêu chí về trường học, phổ cập, xóa mù chữ.

Sau 5 năm triển khai, ngành giáo dục đã đạt nhiều kết quả tích cực: cơ sở vật chất trường lớp được nâng cấp, tỷ lệ phổ cập và xóa mù chữ được duy trì, đào tạo nghề gắn hơn với nhu cầu sản xuất và thị trường lao động. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại thách thức về tính bền vững và sự chênh lệch giữa các vùng.

Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, tập trung vào các giải pháp trong thời gian tới: hoàn thiện cơ chế, chính sách về phổ cập, giáo dục bắt buộc, đào tạo nghề, xóa mù chữ; tăng đầu tư cơ sở vật chất, nhân lực, chế độ giáo viên, nhất là vùng khó khăn; đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hệ thống dữ liệu; huy động nguồn lực xã hội hóa, hợp tác công – tư, quốc tế; phát triển văn hóa học tập suốt đời, xây dựng mô hình trường học gắn nông thôn mới; tăng cường giám sát, đánh giá, nhân rộng điển hình tiên tiến.

Ngành giáo dục sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ban, ngành, địa phương và toàn thể xã hội để triển khai các giải pháp hiệu quả, nhằm hoàn thành các mục tiêu đề ra trong giai đoạn 2026-2030, góp phần "xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu", với tầm nhìn "nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh".

Tại Hội nghị, Bộ GDĐT cũng tổ chức tổng kết thực hiện Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” và tổ chức khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc, tiêu biểu tiêu biểu, cách làm đột phá trong lĩnh vực giáo dục nông thôn.

×