Đại biểu Hoàng Văn Cường cảnh báo một chính sách có thể bị nhà đầu tư đường sắt lợi dụng “xí đất” làm đô thị, dự án bất động sản

Ông Cường đề nghị sửa đổi quy định này theo hướng chỉ nên ưu tiên nhà đầu tư đường sắt trong quá trình họ tham gia đấu thầu, đấu giá các dự án TOD

Chiều nay 18/6 tại Hội trường, Quốc hội  thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Luật Đường sắt sửa đổi, lấy ý kiến trước khi thông qua tại kỳ họp lần này.

Một chi tiết rất quan trọng được Đại biểu Hoàng Văn Cường nhắc đến là, trong dự thảo luật lại có quy định, đối với dự án đường sắt quốc gia, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có dự án đường sắt đi qua được quyền chỉ định nhà đầu tư làm đường sắt thực hiện luôn cả dự án phát triển đô thị TOD.

Chỉ nên ưu tiên nhà đầu tư đường sắt trong đấu thầu, đấu giá dự án TOD, không chỉ định

Như vậy, bất kể nhà đầu tư làm đường sắt sẽ thực hiện luôn các dự án TOD, có thể dẫn đến tình trạng nhà đầu tư đề xuất làm đường sắt nhưng thực chất để phát triển dự án TOD là chính.

Do đó, đại biểu đề nghị cần quy định theo hướng phần TOD bên cạnh dự án đường sắt phải do nhà nước đầu tư và sau đó đấu thầu, đấu giá.

“Nếu muốn ưu tiên cho nhà đầu tư làm đường sắt, có thể bổ sung quy định nhà đầu tư thực hiện dự án đường sắt sẽ được ưu tiên trong quá trình tham gia đấu thầu, đấu giá các dự án TOD”, Đại biểu Hoàng Văn Cường cho hay.

Về phát triển đô thị theo mô hình TOD, đại biểu Cường đồng tình với quy định giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức lập, thẩm định và phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch khu vực phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD) đối với các tuyến đường sắt quốc gia đi qua địa phương. Đồng thời, đồng ý giao Hội đồng nhân dân địa phương sử dụng ngân sách để thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch xung quanh khu vực TOD để đấu giá, thu tiền. 

Về quy định khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước, theo ông Cường, đây là một chủ trương rất đúng. 

Về chỉ định thầu, đại biểu đồng tình với báo cáo giải trình của Chính phủ rằng những trường hợp cấp bách, đặc biệt cần được chỉ định thầu, vì nhiều hạng mục công trình đường sắt mang tính cá biệt, không thể cạnh tranh. Đồng thời, phải công khai tất cả các hợp đồng để phòng chống tham nhũng khi chỉ định thầu.

Tuy nhiên, tại Điều 32 chưa thể hiện rõ tinh thần này và Khoản 1 và Khoản 4 trong điều này gần như quy định hầu hết các hạng mục công trình đầu tư cho dự án đường sắt đều được chỉ định thầu mà không nói đến việc công khai hợp đồng chỉ định thầu. 

Khoản 3, Điều 32 quy định chủ đầu tư được quyết định sử dụng nhà thầu nước ngoài cho các hoạt động tư vấn và hoạt động thực hiện trước cho dự án đường sắt. Quy định như vậy có thể hạn chế việc sử dụng nhà thầu nước ngoài trong các hoạt động khác, do đó, đề nghị cần cân nhắc lại điều này.

Phân biệt rạch ròi cơ chế miễn thuế nhập khẩu và đặt hàng nội địa hoá

Đặc biệt liên quan đến chính sách nội địa hoá và nhập khẩu thiết bị, Đại biểu Cường đồng tình với quy định giao Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục các hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm công nghiệp đường sắt sẽ được giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp Việt Nam sản xuất.

Vị chuyên gia cho rằng, để doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng yên tâm sản xuất, phải bảo đảm thị trường đầu ra.

“Tức là thị trường trong nước phải được dành cho họ, không có chuyện nhập khẩu các sản phẩm này. Tuy nhiên, trong dự thảo luật lại có quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ đường sắt mà trong nước chưa sản xuất được”, ông Cương phân tích.

Đại biểu Hà Nội cho rằng: Thực tế, chúng ta chưa có ngành công nghiệp đường sắt, nên hầu hết các sản phẩm phục vụ công nghiệp đường sắt đều chưa sản xuất được trong nước.

Vì vậy, nếu miễn thuế nhập khẩu các thiết bị trong nước chưa sản xuất được, rất có thể các doanh nghiệp được đặt hàng sẽ đi nhập khẩu sản phẩm từ nước ngoài, thậm chí thuê sản xuất linh kiện rồi về lắp ráp, điều này sẽ triệt tiêu mục tiêu phát triển công nghiệp đường sắt. 

“Tôi đề nghị quy định rõ ràng không được nhập khẩu các sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ kể cả linh kiện để lắp ráp thành hàng hoá, dịch vụ thuộc danh mục nhà nước đã giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp trong nước sản xuất”, Đại biểu Cường nhấn mạnh.

Về hạ tầng, ông Cường cho rằng trừ đường sắt chuyên dùng, còn lại tất cả các tuyến đường sắt khác, dù đầu tư bằng ngân sách Nhà nước hay tiền của tư nhân, đều tạo nên hệ thống hạ tầng giao thông công cộng. Do đó, phải được sử dụng cho các mục đích công cộng và phải quản lý theo quy định về quản lý tài sản công.

Ví dụ một nhà đầu tư tư nhân đầu tư đường sắt từ sân bay Nội Bài – Hà Nội, nếu coi đó là tài sản riêng và vận hành theo ý doanh nghiệp dễ dẫn đến ách tắc giao thông, thiệt hại cho xã hội. 

Chính vì vậy, đại biểu đề nghị quy định theo hướng kết cấu hạ tầng đường sắt do doanh nghiệp đầu tư đều là hạ tầng giao thông công cộng và phải tuân thủ quy định của Nhà nước về quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì.

×