Đánh thuế 10% có “đánh thức” vàng?

"Đánh thức" kho vàng đang ngủ yên ?

Tháng 9/2011, khi giá vàng trong nước cao hơn thế giới 800 ngàn – 2 triệu đồng/lượng, VAFI đã gửi kiến nghị đến Bộ Tài chính, cho rằng thị trường bị “lũng đoạn và đầu cơ” vì chưa đánh thuế VAT 10%. Hiệp hội tính toán rằng nếu áp thuế này, “chẳng còn ai có can đảm sở hữu vàng miếng nữa” — và từ đó, “hết đầu cơ, hết lũng đoạn”.

Không chỉ dừng ở thuế, họ còn đề xuất Ngân hàng Nhà nước “cấm mua bán vàng miếng, tổ chức thu mua vàng trong dân theo giá quốc tế”. Một giải pháp “gọn gàng” đúng nghĩa không quản được thì thuế, thì cấm luôn cho… nhanh.

Nhưng nhìn ngay con số cơ sở, đã thấy luận điểm của VAFI có vấn đề. 14 năm trước, họ trích dẫn ước tính số vàng trong dân - khoảng 500 tấn - để chứng minh mức độ “vàng hóa” của nền kinh tế.

Đến giờ, họ nâng ước lượng này lên hơn 2.000 tấn (tương đương 250 tỷ USD theo thời giá) — và cho rằng “đa phần số vàng này (người dân) mua xong rồi để dưới gầm giường”.

Như vậy, chỉ riêng sự chênh lệch từ 500 tấn lên 2.000 tấn đã nói lên hai điều: Ước lượng luôn mang tính tương đối. Và bất chấp các biện pháp chống vàng hóa nền kinh tế đã và đang áp dụng, người dân vẫn có nhu cầu về vàng, cho phong tục cưới hỏi, cho nhu cầu tích trữ hoàn toàn chính đáng.

Chưa kể, nó còn là niềm tin vào hệ thống tài chính, dường như vẫn chưa đủ mạnh để kéo vàng ra khỏi két của dân.

Về mặt chính sách, đây thật sự là “mỏ vàng ngủ yên”, là “kho vốn bất động”, là “dòng tiền khổng lồ” đang không chảy vào sản xuất, vào nền kinh tế.

Nhưng nói đi cũng phải nói lại, về mặt tâm lý, đó lại là quỹ tiết kiệm bản năng – minh chứng cho nỗi lo lạm phát và biến động tỷ giá mà người dân Việt đã tích lũy qua không chỉ một thế hệ.

Nếu nhận chân nguyên nhân vàng nằm trong két của dân sẽ thấy rõ, nếu chỉ trông vào thuế 10% để “đánh thức” mỏ vàng này, có khi kết quả lại là người dân… giấu kỹ hơn. Thậm chí, sẽ chỉ càng tạo điều kiện cho chợ đen và buôn lậu.

Đừng đánh thuế lên niềm tin

Thuế, dù là 0,1%, 10% hay hơn nữa, chưa và không bao giờ được coi là “thuốc đặc trị” cho thị trường vàng.

Bởi, nếu biện pháp thuế - ví dụ 10% như đề xuất của VAFI được áp dụng - đồng nghĩa với khả năng hạn chế đầu cơ “lướt sóng” là sự phình to nhanh chóng của thị trường chợ đen. Đồng nghĩa với thuế thu được, sẽ là tình trạng buôn lậu. Và khi đó, chênh lệch giữa giá trong nước và thế giới sẽ không chỉ ở mức kỷ lục 20 triệu đồng/lượng nữa.

Có người lập luận rất thực tế, rất đúng, rằng đề xuất thuế 10% này không nằm ở thuế, mà nằm ở cách hiểu hành vi của người giữ vàng.

Rất rõ ràng, những người đề xuất chỉ nhìn thấy đầu cơ, lướt sóng mà không nhìn thấy nhu cầu thật của dân, cả ở phong tục cưới hỏi, cả ở thói quen tiết kiệm, gìn giữ tài sản trong một kênh an toàn, truyền thống. Chỉ nhìn thấy sự lãng phí những “kho vốn” trong khi không chịu hiểu tích lũy của dân bản thân nó cũng là một nguồn lực - trong những hoàn cảnh đặc biệt.

Vàng, không giống bia để bảo là hại mà được.

Nếu năm 2011, VAFI nói “500 tấn vàng làm nền kinh tế vàng hóa”, thì 2025 VAFI nói “2.000 tấn vàng đang ngủ trong két của dân”. Sai số từ 500 đến 2.000 đã đủ cho thấy chính chúng ta vẫn chưa biết rõ vàng đang ở đâu và tại sao nó ở đó.

Đánh thuế vàng 10% lúc này nguy hiểm ở chỗ nó đánh vào niềm tin nhiều hơn là đánh vào đầu cơ. Người Việt giữ vàng vì sợ mất giá, vì thiếu niềm tin vào kênh đầu tư khác. Nếu chính sách chưa tạo được niềm tin mà đã tạo ra thuế, thì vàng sẽ càng bị giấu sâu hơn nữa.

Thuế 10% không phải “cấm”, nhưng nếu được áp với tâm thế “cấm cho xong” thì sẽ chỉ là cách làm dễ nhất nhưng hiệu quả ít nhất. Bởi, nó giống như đánh thuế trên nỗi sợ của dân.

Bởi vấn đề không phải ở chỗ vàng nhiều bao nhiêu, mà là làm sao để niềm tin của người giữ vàng trở thành vốn cho nền kinh tế.

Bởi nếu niềm tin chưa trở thành vàng thì vàng sẽ vẫn ngủ yên nằm kín trong két, còn nền kinh tế thì mất ngủ vì dòng vốn 500 tấn, hoặc 2000 tấn ấy mãi chưa chịu… thức.

×