Những người gieo “hạt giống” biết ơn

Từ việc gieo “hạt giống” biết ơn...

Khi cả xã hội hướng về Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chúng ta không chỉ tri ân thầy cô bằng những bó hoa tươi thắm hay lời chúc, mà quan trọng hơn, bằng sự suy ngẫm nghiêm túc về vai trò của thầy cô trong hành trình nuôi dưỡng những giá trị cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.

Giữa muôn vàn giá trị cần dạy trẻ, trong một xã hội đang chuyển động quá nhanh, nơi trẻ em lớn lên với điện thoại thông minh, mạng xã hội và cảm giác “mọi thứ đều sẵn có”, có một giá trị đang bị mai một: Lòng biết ơn.

Khi gia đình bận rộn, nhà trường loay hoay với quá tải nhiệm vụ, xã hội đôi khi dễ dãi và vô cảm, vẫn có một lực lượng đứng vững: Thầy cô giáo. Họ không ồn ào, không đòi ghi nhận, nhưng chính họ là người âm thầm “giữ cho xã hội còn biết ơn nhau”.

Trong nhiều gia đình tôi biết, câu hỏi phổ biến nhất vẫn là “Con được mấy điểm?”, còn câu hỏi “Hôm nay con đã giúp đỡ ai chưa?” lại hiếm khi xuất hiện. Chính sự mất cân đối giá trị này đã vô tình đẩy việc giáo dục lòng biết ơn ra xa dần đời sống của trẻ.

Gia đình, nhà trường và xã hội là sức mạnh tổng hợp tạo nên nhân cách trẻ em, một mối quan hệ mật thiết xây dựng nên công dân tương lai tốt cho đất nước. Gia đình là nơi gieo hạt đầu tiên, một lời cảm ơn giữa cha mẹ với nhau, một thái độ tôn trọng với người lớn tuổi, một cách ứng xử mẫu mực với mọi người xung quanh – tất cả đều in sâu vào trẻ. Không có lời dạy nào mạnh bằng chính cách cha mẹ sống mỗi ngày.

Nhưng trong thời đại bận rộn, nhiều bậc phụ huynh vô thức giao phó toàn bộ trách nhiệm này cho nhà trường, khiến thầy cô phải vừa dạy chữ, vừa gánh cả dậy “đạo làm người”.  

Chúng ta có nhiều phong trào thi đua, nhiều khẩu hiệu treo ở cổng trường: “Tiên học lễ, hậu học văn”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Tôn sư trọng đạo”… Nhưng khẩu hiệu không thay đổi được trẻ, người thầy thì có. Một hành động đúng lúc của thầy cô có sức mạnh hơn hàng trăm bài giảng đạo đức.

Không ai dạy trẻ cách biết ơn hiệu quả bằng chính tấm gương sống của thầy cô, khi thầy cô xin lỗi học sinh vì một nhầm lẫn – trẻ học được sự khiêm nhường, khi thầy cô cảm ơn học trò vì một việc nhỏ – trẻ học được cách trân trọng hay thầy cô đứng ra bảo vệ một học sinh yếu thế – trẻ học được nghĩa tình. Đó là giáo dục thật sự, chứ không phải giáo dục bằng khẩu hiệu.

Chính những thầy cô – bằng cách đối xử tử tế, công bằng, khi mệt mỏi nhưng vẫn kiên trì lặp lại những điều giản dị như “hãy cảm ơn”, “hãy tôn trọng nhau” – đã lấp vào khoảng trống ấy. Đó không chỉ là giáo dục, mà là “giữ nhịp đạo đức” cho xã hội.

...Đến việc tạo ra sự tử tế của xã hội

Cuộc sống vội vã, đôi khi chúng ta dành nhiều lời cảm ơn cho công nghệ, cho tiện ích, cho sự tiện lợi… nhưng lại quên mất gửi lời biết ơn sâu sắc đến những người đã dạy ta biết đọc, biết viết, biết làm người.

Không ai trao huân chương cho người thầy đã giúp một đứa trẻ trở nên biết trân trọng và không có một bảng điểm nào đánh giá mức độ biết ơn của học sinh. Nhưng chính những biến chuyển âm thầm ấy tạo nên sự tử tế của xã hội.

Một học trò biết cúi đầu cảm ơn bác lao công, một thanh niên biết trân trọng cha mẹ, một công dân biết chia sẻ với cộng đồng – đều là bóng dáng của người thầy phía sau. Ngày 20/11 vì thế không chỉ là dịp tri ân, mà là dịp xã hội nhận ra có nhiều đóng góp của giáo viên không thể đo đếm, nhưng lại là nền móng của tương lai.

Chúng ta mong muốn thế hệ trẻ biết trân trọng cuộc đời, nhưng đôi khi lại để thầy cô chịu quá nhiều áp lực: Hồ sơ, thành tích, thu nhập thấp, bạo lực học đường… Một xã hội văn minh không thể mong chờ thầy cô gieo giá trị sống khi chính họ không nhận đủ sự trân trọng.

Ngày 20/11 phải là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng: Giáo viên cần được giảm gánh nặng hành chính để có thời gian cho học sinh, cần một môi trường học đường an toàn, tôn trọng và chuyên nghiệp, những chính sách đãi ngộ xứng đáng với đóng góp vô hình nhưng to lớn của người thầy. Đó mới là món quà thiết thực nhất mà xã hội dành cho nhà giáo.

Giữa thời đại số hóa, kỹ năng có thể thay đổi, công nghệ có thể lặp lại, nhưng giá trị sống luôn cần người truyền lửa. Thầy cô chính là những người giữ lửa ấy. Trên hành trình trưởng thành của mỗi người, những điều ta nhớ lâu nhất không phải là điểm số, mà là cách một người thầy từng tin ta, từng động viên ta, từng dạy ta biết sống tử tế.

Những hạt giống được gieo trong thầm lặng, lại nở hoa suốt đời và chính nhờ những bông hoa ấy mà xã hội thêm nhân văn, thêm hy vọng, thêm sức mạnh để đi về phía trước.

Ngày 20/11, xin nghiêng mình trước những người thầy thầm lặng đã làm đẹp tương lai của mỗi chúng ta.

×