Độc đáo nghệ thuật ẩm thực này của Tây Ninh trở thành Di sản văn hóa phi vật thể

Ẩm thực chay Tây Ninh: Độc đáo nghệ thuật chế biến món chay ngày Tết

Tây Ninh có núi, rừng và sông, suối nên các món chay Tây Ninh rất đa dạng trong nguyên liệu và chế biến, thể hiện rõ tính chất địa- văn hóa trong nghệ thuật ẩm thực chay. Sản vật nổi bật nhất của núi là "chuối núi"- ngon nhất là chuối sứ tiêu núi Bà.

Hầu như toàn bộ cây chuối đều có thể dùng trong chế biến món chay: thân chuối non bào mỏng trộn rau thơm chấm với tương, chao, mắm chay; bắp chuối (hoa chuối) để nấu canh chua, làm gỏi hoa chuối, hoặc hoa chuối lăn bột chiên giòn…; trái chuối khi còn xanh kèm với khế và các loại rau thơm khác dùng cuốn bánh tráng, hoặc kho mặn ăn cơm, khi chín dùng để chưng cúng, làm món tráng miệng, nấu chè, làm bánh.

Một sản vật khác không nơi nào có thể phong phú hơn là rau rừng Tây Ninh, rất phong phú về chủng loại và có đủ các vị (ngọt, đắng, chát, chua, cay), đủ các màu sắc (xanh, đỏ, trắng, tím, nâu…) kết hợp hài hoà với nhau, rất hấp dẫn.

Rau rừng có thể dùng với bánh tráng phơi sương nổi tiếng của Trảng Bàng; với bánh xèo, bánh khọt chay (chế biến với măng rừng, giá đỗ, đậu xanh, nấm…) hay dùng như món rau sống trong bữa ăn hằng ngày.

Có thể nói, rau rừng là một thương hiệu nổi tiếng của Tây Ninh. Các loại sản vật khác như lá bứa, lá giang (dùng để nấu canh chua) hay trái điều (nấu canh chua, kho với đậu hủ, làm mắm điều chay…) trái cà na, trái trám… đều có thể chế biến thành món chay.

Cách chế biến các món ẩm thực chay Tây Ninh thể hiện rõ nét tính cách, tâm hồn người dân Tây Ninh- là tâm hồn người Nam bộ. Món chay Tây Ninh thường có nhiều màu sắc tươi tắn từ sản vật thiên nhiên, rất đậm đà hương vị và thường "chặt to, kho mặn", không quá cầu kỳ; như sự trù phú, giàu có của đất và sự phóng khoáng, quyết liệt, chân thật, tình nghĩa, hiếu khách của người Nam bộ.

Tuy vậy, cũng không thiếu sự tinh tế, mỹ quan khi làm tiệc chay hoặc món ngon đãi khách ở gia đình hay đãi tiệc. Khi cần, vẫn có thể chế biến những món sang trọng, cầu kỳ như cơm hạt sen, kiểm, lẩu mắm chay, chả giò - bì cuốn chay, mắm thái chay (làm từ đu đủ, khóm, dứa, dưa leo, cà rốt…), món nướng lá lốt, bắp cải cuộn, gỏi thập cẩm chay, cà ri chay, lẩu chay, trình bày tinh tế, đẹp mắt.

Vào những ngày tết, người dân Tây Ninh cũng như người dân Nam bộ đều rất coi trọng nghi thức cúng gia tiên. Ðó không chỉ là mâm cơm cúng tổ tiên dịp đầu năm, mà còn là sự thành tâm của con cháu đối với thế hệ đi trước.

Món ẩm thực chay Tây Ninh xuất hiện ở hầu hết các gia đình của người dân vùng đất Thánh này. Có người thì ăn chay vào mùng 1 và rằm hàng tháng, có người thì ăn chay theo đạo Cao Đài là thập trai tức 10 ngày chay hoặc chay trường. Tuy nhiên, dễ nhận thấy ở món chay của người Tây Ninh là các món ăn đa dạng, ngon không kém những món chế biến từ thịt cá, đầy đủ dinh dưỡng và trang trí bắt mắt.

Ẩm thực chay Tây Ninh: nghệ thuật chế biến món chay Tây Ninh được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia

Với nét độc đáo trong cách chế biến và ý nghĩa của nghệ thuật chế biến ẩm thực chay Tây Ninh, ngày 12/01/2022, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký quyết định công nhận Nghệ thuật chế biến món chay của Tây Ninh là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Món ẩm thực chay Tây Ninh tươi tắn nhiều sắc màu và đa dạng về nguyên liệu thể hiện sự trù phú, giàu có của vùng đất thánh; hương vị đậm đà thể hiện sự phóng khoáng, chân tình, hiếu khách của người Nam Bộ.

Bên cạnh đó sự tinh tế, tỉ mỉ ở những món sang trọng như cơm hạt sen, lẩu mắm chay, chả giò - bì cuốn chay, món nướng lá lốt, bắp cải cuộn, gỏi thập cẩm chay, cà ri chay… Dịp Tết Nguyên Đán, mâm cỗ chay càng thể hiện sự thành tâm của con cháu đối với gia tiên, cầu mong cho gia đình bình an, hạnh phúc.

Từ những món chay dân dã, người dân Tây Ninh đã nâng tầm món chay thành những đặc sản tinh tế, phục vụ nhu cầu thưởng thức ẩm thực của du khách trong các nhà hàng chuyên biệt, cao cấp.

Ẩm thực chay Tây Ninh với những món chay độc lạ sẽ nét đẹp thu hút du khách trong chuyến hành trình du lịch đầu Xuân. Lựa chọn Tây Ninh là điểm đến trong chuyến du lịch Tết, bạn đừng bỏ qua những món ẩm thực chay Tây Ninh đã trở thành Di sản này nhé.

×