"Kênh TikTok, YouTube có hàng triệu người theo dõi nhưng không phải là báo chí"

Chiều 8/10, tại Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Trong đó, vấn đề mô hình kinh tế báo chí, sự bùng nổ của các kênh truyền thông trên mạng xã hội và việc xác định tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí được nhiều đại biểu đưa ra thảo luận.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao sự công phu của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra. Dự thảo đã được tinh gọn từ 6 chương xuống còn 4 chương, và từ 61 điều giảm xuống còn 50 điều.

Ông nhấn mạnh, dự thảo luật là công cụ tuyên truyền quan trọng của Đảng, Nhà nước và là diễn đàn của nhân dân, cần đảm bảo tính khả thi, phù hợp với xu thế số hóa và khuyến khích kinh tế báo chí.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát để đảm bảo tính thống nhất của luật với các văn bản pháp luật liên quan, tăng cường quản lý truyền thông trên không gian mạng, sắp xếp hệ thống báo chí tinh gọn, và xử lý nghiêm các sai phạm.

"Báo chí cần thực hiện tốt vai trò thông tin tuyên truyền, tạo sự đồng thuận, củng cố niềm tin xã hội, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước", ông nhấn mạnh.

"Các tờ báo như Kinh tế Sài Gòn, Tuổi trẻ, Thanh niên có doanh thu rất lớn"

Góp ý về dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, việc đưa khái niệm "kinh tế báo chí" vào luật sẽ rất khó cho việc soạn thảo vì phạm vi quá rộng. Thay vào đó, ông đề nghị luật nên tập trung vào các quy định cụ thể về tài chính và tài sản của cơ quan báo chí.

Ông phân tích, nhiều đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực báo chí hiện nay đang hoạt động theo cơ chế thị trường.

"Ví dụ, các tờ báo như Kinh tế Sài Gòn, Tuổi trẻ, Thanh niên có doanh thu rất lớn. Nếu chỉ quy định chung chung là đơn vị sự nghiệp công lập sẽ gây khó khăn, vì trên thực tế họ có thể tổ chức hoạt động như một đơn vị kinh tế, phải chấp nhận vay vốn ngân hàng, thế chấp, và cạnh tranh", ông Hải nói.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật để bao quát cả các tạp chí của doanh nghiệp, tập đoàn tư nhân. Ông dẫn chứng các tạp chí trực thuộc các tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân, hay tạp chí Heritage của Vietnam Airlines là một ấn phẩm rất chất lượng. Ngoài ra, còn có các ấn phẩm của các hiệp hội như Hiệp hội Bất động sản.

"Đây đều là các hoạt động báo chí, có phóng viên, có trách nhiệm, cần được đưa vào phạm vi điều chỉnh của luật để đảm bảo sự bao trùm", theo Phó Chủ tịch Quốc hội.

Ông Hải cũng cho rằng cần luật hóa hoạt động quyên góp, cứu trợ của báo chí để đảm bảo minh bạch, cũng như quy định rõ thẩm quyền của nhà báo trong các phóng sự điều tra liên quan đến khiếu nại, tố cáo.

Ở một góc độ khác, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh Tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng việc đưa nội dung kinh tế báo chí vào luật là rất cần thiết. Ông đề nghị cần "mở" nhiều hơn trong các quy định, cho phép vận dụng các cơ chế kinh tế của doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công để tạo không gian thông thoáng cho các cơ quan báo chí hoạt động hiệu quả trong bối cảnh ngân sách nhà nước bị thu hẹp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh thì bày tỏ băn khoăn về sự hài hòa giữa việc bảo vệ nhà báo và xử lý sai phạm.

"Luật có cơ chế bảo vệ nhà báo, phóng viên, đó là điều đúng đắn. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, khi báo chí đưa tin sai sự thật, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân, thì chế tài hiện nay chỉ là "cải chính và xin lỗi". Theo tôi, điều này là chưa đủ sức răn đe và chưa đảm bảo sự hài hòa", ông Thanh nói.

Theo ông, một thông tin sai có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, ví dụ như một cán bộ đang trong quy trình đề bạt thăng tiến có thể bị ảnh hưởng. Việc chỉ xin lỗi sau đó không thể bù đắp được thiệt hại đã gây ra. Cần nghiên cứu chế tài nghiêm khắc hơn, có thể đưa vào điều cấm để đảm bảo sự công bằng giữa các bên.

Các trang cá nhân trên mạng xã hội không phải là báo chí

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đặt ra vấn đề về việc quản lý tôn chỉ, mục đích của các tờ báo. Bà băn khoăn liệu cơ quan chủ quản có cần bám sát lĩnh vực mình phụ trách hay không.

Theo bà Hải, nguồn thu của một số cơ quan báo chí phụ thuộc nhiều vào các tin tức "giật gân", thu hút nhiều người xem. Điều này có thể dẫn đến việc các tin tức chính thống, cần thiết để xây dựng và bồi đắp cho lĩnh vực chuyên môn của cơ quan chủ quản lại bị xem nhẹ.

"Nếu không quản lý chặt chẽ, có thể vô hình trung phá vỡ quy hoạch báo chí", bà Hải cảnh báo và đề xuất nghiên cứu quy định một tỷ lệ nội dung nhất định mà mỗi tờ báo phải dành cho ngành, lĩnh vực của cơ quan chủ quản.

Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nêu băn khoăn về kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng. Bà Hải dẫn giải thích từ ngữ tại khoản 8, Điều 3, đây là kênh thông tin do cơ quan báo chí thiết lập trên mạng xã hội để cung cấp, truyền dẫn thông tin.

"Vậy các kênh cá nhân trên TikTok, YouTube, nơi người dùng cũng thực hiện các hoạt động truyền tải, tổng hợp thông tin, hình ảnh, và thu hút hàng triệu người theo dõi thì có được coi là một loại hình báo chí, một kênh thông tin, hay một trang tin điện tử tổng hợp hay không?", bà Hải đặt câu hỏi.

Theo bà, các nền tảng này có sức ảnh hưởng lớn, thu hút quảng cáo nhưng lại chưa được làm rõ trong dự thảo.

Bà cũng cho rằng việc chỉ cố định 4 loại hình báo chí (báo in, báo điện tử, báo nói, báo hình) có thể bỏ sót các hình thức truyền thông mới trong tương lai và đề nghị nghiên cứu bổ sung khái niệm "sản phẩm thông tin báo chí nghiệp vụ đặc thù" như các bản tin nội bộ.

Giải trình các ý kiến, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng khẳng định, các trang cá nhân trên mạng xã hội không phải là báo chí và hoạt động này được điều chỉnh bởi các luật khác như Luật An ninh mạng.

Về tôn chỉ, mục đích, ông cho biết quy trình phê duyệt có sự thẩm định chặt chẽ của Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ nên không lo ngại việc "đi chệch đường ray".

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến về kinh tế báo chí, quy hoạch và các vấn đề khác để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo trước khi trình Quốc hội trong kỳ họp thứ 10 tới.

×