Lâm Thao (Bắc Ninh): Hành trình chuẩn hóa sản phẩm rượu truyền thống Tương Phùng

Từ nghề truyền thống đến sản xuất chuẩn hóa

Chị Nguyễn Thị Phương (sinh năm 1988, thôn Lĩnh Mai, xã Lâm Thao) lớn lên trong gia đình nhiều đời gắn bó với nghề nấu rượu. Ký ức tuổi thơ của chị là những chum rượu sành xếp ngay ngắn trước hiên nhà, mùi men rượu thơm nồng và hơi cơm nếp ấm áp. Từ năm 6 tuổi, chị đã quen với công việc đong gạo, vo gạo, đảo cơm và quan sát bố mẹ tạo ra những mẻ rượu men truyền thống.

“Từ năm sáu tuổi, tôi đã quen với việc đong gạo, vo gạo, đảo cơm thật tơi trước khi trộn men và quan sát bố mẹ tạo ra những mẻ cơm dần ngả mùi theo từng giai đoạn lên men. Quãng ký ức tuy trọn vẹn nhưng đủ để gieo vào trong tâm khảm của tôi sự gắn bó đặc biệt với nghề mà gia đình bao đời đã gìn giữ”, chị Phương tâm sự.

Khi trưởng thành, chị Phương lập nghiệp ở thành phố. Trong các buổi giao lưu, chị nhiều lần chứng kiến đồng nghiệp bị say hoặc ngộ độc vì sử dụng rượu không rõ nguồn gốc. Từ đó, chị nhận ra cơ hội phát triển nghề gia truyền theo hướng an toàn, hiện đại hơn.

Chính cú hích đó khiến chị Phương dành nhiều năm tìm hiểu quy trình sản xuất tại các cơ sở lớn, nghiên cứu phương pháp chưng cất tiên tiến nhưng vẫn giữ được "hồn rượu quê". Đầu năm 2024, chị cùng chồng quyết định về quê đầu tư hệ thống sản xuất rượu men lá kết hợp kỹ thuật nấu truyền thống và công nghệ chưng cất hiện đại bằng tháp đa tầng châu Âu.

Ngày 5/4/2024, hộ kinh doanh Tân Thịnh Vượng chính thức thành lập với thương hiệu "Rượu ngon Tương Phùng" - tên gọi tượng trưng cho sự gặp gỡ giữa quá khứ và hiện tại, giữa tinh hoa gia truyền và tiêu chuẩn hiện đại.

Theo chị Phương, từ khi thành lập, cơ sở sản xuất rượu men lá của gia đình luôn có khoảng năm lao động, duy trì hoạt động từ 7 giờ sáng đến 17 giờ chiều mỗi ngày. Để đảm bảo chất lượng, cơ sở sử dụng gạo nếp nhung và nếp cái hoa vàng do gia đình tự canh tác hoặc thu mua từ bà con trong thôn. Men lá truyền thống được phối trộn thêm thảo dược tạo hương vị đặc trưng. Nước sản xuất là nước RO đạt tiêu chuẩn uống trực tiếp. Sau chưng cất, rượu được đưa qua máy lão hóa để loại bỏ độc tố, rồi ủ trong chum sành suốt 12 tháng trước khi đưa ra thị trường.

"Hiện tại, sản phẩm hiện được tiêu thụ tại Bắc Ninh, Hà Nội, Hải Phòng và Thành phố Hồ Chí Minh với giá 60.000 đồng/lít - mức giá hợp lý so với chất lượng đã được kiểm chứng. Cơ sở đang hoàn thiện hồ sơ để tham gia đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP tỉnh Bắc Ninh năm 2025. Đây là bước tiến quan trọng giúp sản phẩm gia truyền tiếp cận thị trường rộng lớn hơn với uy tín được công nhận" chị Phương cho biết thêm.

Rượu truyền thống trong dòng chảy OCOP

Bắc Ninh được đánh giá là một trong những địa phương triển khai chương trình OCOP hiệu quả nhất cả nước. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh, toàn tỉnh hiện có hàng trăm sản phẩm đạt chuẩn OCOP từ 3 đến 5 sao, thuộc nhiều lĩnh vực như nông sản, thực phẩm chế biến, thảo dược, sản phẩm làng nghề và thủ công mỹ nghệ gắn với bản sắc Quan họ.

Trong những năm qua, Bắc Ninh kiên trì chuyển đổi từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển theo chuỗi giá trị. Tỉnh đặt trọng tâm vào nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, cải tiến mẫu mã và xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp.

Các hợp tác xã, doanh nghiệp và hộ sản xuất đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền công nghệ, cải tiến bao bì, chuẩn hóa quy trình sản xuất. Nhiều sản phẩm đặc trưng như bánh phu thê Đình Bảng, gà Hồ Lạc Thổ, mật ong Phật Tích, tinh dầu thảo dược hay trà thiên nhiên đã tạo dựng được uy tín vững chắc trên thị trường.

Bắc Ninh cũng chú trọng chiến lược nâng hạng sản phẩm, hỗ trợ các chủ thể hoàn thiện tiêu chí để hướng tới OCOP 4 sao và 5 sao cấp quốc gia. Các làng nghề truyền thống như tranh Đông Hồ, gỗ Đồng Kỵ, đồ da Phú Lâm được định hướng tham gia OCOP theo hướng chuẩn hóa quy trình nhưng vẫn bảo tồn bản sắc văn hóa.

Tỉnh tích cực mở rộng thị trường thông qua hoạt động kết nối tiêu thụ, tổ chức hội chợ, xúc tiến thương mại và phát triển thương mại điện tử. Việc áp dụng mã QR, tem truy xuất nguồn gốc giúp minh bạch thông tin, tăng niềm tin người tiêu dùng và tạo điều kiện cho sản phẩm địa phương tiếp cận thị trường quốc tế.

Đối với cơ sở Tân Thịnh Vượng, việc tham gia OCOP không chỉ là mục tiêu có thêm chứng nhận mà còn là cơ hội đưa nghề nấu rượu gia truyền lên tầm cao mới. Chị Phương chia sẻ, điều quan trọng nhất vẫn là giữ chữ tín và đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng thông qua sự cẩn trọng trong từng công đoạn sản xuất.

Rượu ngon Tương Phùng đang dần khẳng định vị thế trong thị trường rượu thủ công nhờ chất lượng ổn định, câu chuyện sản xuất chân thật và quy trình kiểm soát chặt chẽ. Với nền tảng vững chắc, cơ sở kỳ vọng sớm đạt chuẩn OCOP, mở rộng thị trường và đưa hương vị rượu quê Bắc Ninh đến với nhiều vùng miền.

Câu chuyện của Tân Thịnh Vượng là minh chứng sinh động cho định hướng phát triển bền vững của chương trình OCOP tại Bắc Ninh: kết hợp hài hòa giữa bảo tồn giá trị truyền thống và ứng dụng công nghệ hiện đại, từ đó tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, an toàn và mang đậm bản sắc địa phương.

×