Lãnh đạo chủ chốt không là người địa phương: Trong mọi hoàn cảnh, lợi ích của nhân dân phải đặt lên trên hết (Bài 2)

Lời tòa soạn: Trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, một trong những chủ trương mang tính đột phá lịch sử được Đảng ta, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, đặc biệt quan tâm và chỉ đạo quyết liệt là việc bố trí cán bộ chủ chốt cấp tỉnh không là người địa phương. Đây không chỉ là một bước đổi mới trong tư duy tổ chức, mà còn là biện pháp mang tầm chiến lược nhằm phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng cục bộ, khép kín, lợi ích nhóm và “sân sau” trong công tác cán bộ.

Bên cạnh chủ trương Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy không phải là người địa phương, lần đầu tiên trong lịch sử công tác tổ chức cán bộ của Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo thực hiện chủ trương các chức danh Chủ tịch UBND, Chủ nhiệm ủy ban kiểm tra, Chánh án tòa án nhân dân tỉnh trên cả nước không phải là người địa phương. Việc này thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng trong việc kiểm soát quyền lực, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực ngay từ gốc. Mỗi bước triển khai đều được thực hiện bài bản, thận trọng, có lộ trình, nhưng đồng thời linh hoạt, sáng tạo và đồng bộ giữa Trung ương và địa phương.

Để cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu rõ hơn về quan điểm, chủ trương của Đảng, Báo điện tử Dân Việt trân trọng giới thiệu loạt bài “Bố trí cán bộ chủ chốt cấp tỉnh không là người địa phương: Bước đi đột phá, đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo”. Loạt 3 bài viết nhấn mạnh vào chủ đề “Bố trí cán bộ chủ chốt cấp tỉnh không là người địa phương”, đi sâu phân tích những khía cạnh lý luận, thực tiễn và tác động xã hội của chủ trương này. Trong đó, nêu bật ý nghĩa như “liều thuốc” hữu hiệu ngăn ngừa cục bộ, lợi ích nhóm; khẳng định mục tiêu cao nhất là bảo đảm mọi chủ trương, chính sách phải vì dân, đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết; nhìn nhận đây là bước đi đột phá, đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo trong công tác tổ chức cán bộ của Đảng thời kỳ mới. Qua đó, có thể thấy đây là một quyết sách đúng đắn, kịp thời và có tầm nhìn xa, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp thật sự liêm chính, trung thực, vì nước, vì dân, để Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh; Nhà nước thật sự của dân, do dân và vì dân.

Trao đổi với PV Dân Việt, nhiều chuyên gia cho rằng, sau khi Trung ương đã thực hiện chủ trương bố trí Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, cùng với việc Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố không phải người địa phương, việc tiếp tục triển khai tới các cơ quan kiểm tra, thanh tra… là bước đi bài bản và mạnh mẽ vì sự liêm chính của bộ máy, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng trong công tác cán bộ, không chỉ giúp tăng cường tính khách quan, liêm chính, mà còn góp phần loại bỏ những “vùng an toàn”, “vùng cấm” trong quản lý, giám sát.

“Người cộng sản phải dám đi nơi khó, thử thách bản lĩnh”

PGS.TS Lê Quốc Lý, nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng việc Bộ Chính trị, Ban Bí thư chỉ đạo bố trí các chức danh chủ chốt như Chủ tịch UBND, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra; Chánh Thanh tra tỉnh, thành phố... không phải người địa phương là một bước tiến trong công tác tổ chức cán bộ của Đảng, vừa đúng đắn, vừa thể hiện tư duy đổi mới, khách quan.

“Đảng thực hiện chủ trương này là rất đúng và rất chuẩn. Thực ra, nhiều nước như Lào, Trung Quốc đã áp dụng từ lâu, còn chúng ta đến bây giờ mới thực hiện, đây là một bước đi rất quan trọng, được dư luận nhân dân đồng tình ủng hộ”, ông Lý nói.

PGS.TS Lê Quốc Lý thẳng thắn chỉ rõ, nhiều năm qua, công tác tổ chức cán bộ ở một số nới còn có biểu hiện “hữu khuynh”, nặng tính “địa phương chủ nghĩa”, cứ “loanh quanh” bổ nhiệm người thân, quen biết. “Có nơi, người "chạy" tốt thì được bố trí vị trí công tác ‘ngon lành’, còn người thực sự có năng lực thì lại chưa được trọng dụng. Điều đó không đúng về mặt nguyên tắc tổ chức”, ông nói.

Ông Lý nhấn mạnh, ngay từ thời phong kiến đã rất văn minh, các quan lại đỗ đạt đều được điều đi địa phương khác, không ở vùng quê của mình. “Nay Bí thư Tỉnh ủy đã không phải người địa phương thì Chủ tịch UBND, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra; Chánh Thanh tra tỉnh, thành phố cũng nên như vậy. Tôi cho rằng việc Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu triển khai trước ngày 15/12 là hoàn toàn đúng đắn, cần thực hiện nghiêm túc và liên tục trong các nhiệm kỳ sau, ông nói.

PGS.TS Lê Quốc Lý cũng cho rằng, đã là cán bộ, đảng viên, làm việc vì nhân dân thì không được phép “loanh quanh ở địa phương mình” mà phải nên đi đến những nơi lạ, thậm chí đến địa phương có những khó khăn, thách thức để thử thách, rèn luyện bản thân.

“Ngày xưa, các bậc tiền bối đi làm cách mạng là vô sản hóa, đến những nơi khó khăn, gian nan, khốc liệt nhất. Còn bây giờ, tại sao nhiều người cứ muốn loanh quanh ở địa phương mình? Nếu thực sự vì mục tiêu chung, lý tưởng vì đất nước, vì dân, thì ở đâu cũng là cống hiến và phải cống hiến thật tốt, không chỉ ở quê nhà”, ông bày tỏ.

Theo ông, việc luân chuyển cán bộ không chỉ phòng ngừa tiêu cực mà còn là cơ hội rèn luyện, thử thách năng lực thực tiễn. Ở Trung Quốc, người ta thường luân chuyển 6 chức danh chủ chốt, trong đó đều không phải người địa phương, cho nên hạn chế được câu chuyện “một bí thư từ nơi khác đến bị người địa phương với số đông “câu kết” lại cô lập.

“Luân chuyển các chức danh chủ chốt sẽ bảo đảm tính khách quan, tính đúng đắn, ai làm tốt sẽ được tôn trọng, ai làm giỏi sẽ được vinh danh. Bộ Chính trị, Ban Bí thư quyết định như vậy là rất đúng đắn và sáng suốt, chúng ta nên coi đây là một cái nếp để thực hiện cho tốt”, ông Lý nhấn mạnh.

Đáng chú ý, nguyên Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đề nghị quy định rõ trong Điều lệ Đảng về công tác luân chuyển: “Bí thư, Chủ tịch UBND, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra; Chánh Thanh tra tỉnh, thành phố không là người địa phương. Bên cạnh đó, những vị trí đứng đầu cũng không nên quá hai nhiệm kỳ để tạo sự đổi mới và tránh trì trệ”.

Từ góc độ lý luận, ông Bùi Văn Thạch, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, nguyên Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng cho biết, chủ trương Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy không phải là người địa phương đã có từ lâu, trước đây chúng ta chủ yếu tiến hành thí điểm, còn hiện tại đã triển khai đến toàn bộ 34 tỉnh, thành phố; cùng đó phần lớn chức danh Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố hiện cũng không phải là người địa phương.

Đây là “cuộc cách mạng rất lớn” để điều chỉnh những “người có quyền lực trong điều hành, kiểm tra, kiểm soát, xử lý các vấn đề ở địa phương”. “Họ là những người từ nơi khác về, sẽ có điều kiện làm việc công tâm, khách quan, không bị ràng buộc bởi những quan hệ thân hữu, gia đình. Thế nên, khi họ quyết định những vấn đề lớn có thể tốt hơn, khách quan hơn, rõ ràng hơn”, ông Thạch nhận định.

Bên cạnh đó, ông Thạch cho rằng, những người được luân chuyển bao giờ cũng có suy nghĩ phấn đấu thăng tiến. Khi đó, họ sẽ làm hết sức mình để thể hiện khả năng, năng lực, đồng thời giữ hình ảnh tốt đẹp về mình. Do đó, việc bố trí một số chức danh lãnh đạo ở tỉnh, thành phố không phải là người địa phương cũng là một quá trình đào tạo, rèn luyện cán bộ.

“Chúng ta luân chuyển cán bộ đi kèm với theo dõi, giám sát, có nhiều giải pháp để kiểm tra”, ông Thạch nói và nhìn nhận, kinh nghiệm thực tiễn cho thấy có những người trải qua vị trí công tác ở 2 - 3 địa phương, khi quay trở lại Trung ương đều rất vững vàng, rất có thực tiễn.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý: việc cán bộ không phải người địa phương không có nghĩa là người địa phương không liêm chính, mà là nhằm “đề phòng các khả năng có thể xảy ra”, tạo thêm một lớp bảo vệ cho sự trong sạch của bộ máy, còn dù không phải người địa phương nếu muốn “người ta vẫn có thể thân hữu được ngay”.

Chọn đúng người - gốc của mọi vấn đề

Nhiều năm công tác tại Ủy ban Kiểm tra Trung ương, ông Ngô Văn Sửu, nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho rằng, việc bố trí Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy và các chức danh chủ chốt không phải người địa phương là giải pháp hữu hiệu nhằm phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực, “nâng đỡ không trong sáng”, hay tình trạng bổ nhiệm người nhà, hình thành “doanh nghiệp sân sau”.

“Bí thư và các chức danh lãnh đạo chủ chốt của tình, thành từ địa phương khác đến sẽ không bị chi phối bởi những mối quan hệ chằng chịt, không bị ràng buộc bởi các yếu tố thân quen, “cánh hẩu”, nên các quyết định của họ sẽ khách quan hơn, vì lợi ích chung chứ không vì lợi ích riêng”, ông Sửu nhấn mạnh.

Đặc biệt, theo ông Sửu, chủ trương bố trí Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra, Chánh Thanh tra, Giám đốc Công an không phải người địa phương là bước đi đúng đắn, phù hợp với yêu cầu của công tác xây dựng Đảng trong giai đoạn mới. Tuy nhiên, ông Sửu khẳng định, yếu tố “không phải người địa phương” chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ chính là phẩm chất, năng lực và bản lĩnh chính trị của người cán bộ.

Nhấn mạnh đến việc bố trí Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra không phải người địa phương, nguyên Vụ trưởng Vụ 1 Ủy ban Kiểm tra Trung ương nhận định đây là chủ trương cần thiết để đảm bảo các quyết định kiểm tra, giám sát được “công minh, chính xác, kịp thời”, tránh tác động từ mối quan hệ họ hàng, làng xóm, địa phương.

“Làm công tác kiểm tra mà để tình cảm, nể nang chi phối thì sẽ không khách quan, làm giảm tác dụng giám sát. Người cán bộ kiểm tra phải có bản lĩnh, nghiệp vụ vững vàng, hiểu biết đa lĩnh vực, đặc biệt trong bối cảnh mới gắn với kinh tế, công nghệ, pháp luật… công tác kiểm tra phức tạp hơn nhiều”, ông nói.

Ông Sửu cũng lưu ý, không nên cực đoan cho rằng cán bộ người địa phương là thiếu khách quan. “Vẫn có nhiều người địa phương chính trực, công tâm, có năng lực. Quan trọng là chọn đúng người, đúng việc, chứ không phải cứ người ngoài mới làm được”, ông chia sẻ.

Từ thực tế nhiều năm công tác, ông Ngô Văn Sửu cho rằng người được điều động về địa phương khác cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Trong một nhiệm kỳ 5 năm, họ có thể mất một thời gian để làm quen với đặc thù kinh tế - xã hội, văn hóa, sự đặc thù của địa bàn. Vì vậy, việc xây dựng tiêu chuẩn cán bộ kiểm tra toàn diện hơn, phù hợp yêu cầu mới là rất cần thiết.

“Cán bộ kiểm tra phải dám nói thẳng, dám kết luận rõ ràng, không bị ràng buộc bởi quan hệ cá nhân. Nếu thiếu bản lĩnh, họ dễ né tránh, làm giảm hiệu lực giám sát”, ông Sửu nói và cho rằng chống tham nhũng ở đây chỉ là một phần, cái gốc vẫn là con người, là năng lực, phẩm chất, bản lĩnh của cán bộ. “Nếu chọn được người xứng đáng, dù ở đâu họ cũng làm tốt nhiệm vụ”, ông Sửu nhấn mạnh.

Phân tích sâu hơn, nguyên Vụ trưởng Vụ 1, Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho rằng công tác kiểm tra hiện nay không chỉ gói trong nội bộ Đảng, mà còn liên quan đến kinh tế, xã hội, đối nội - đối ngoại... Vì vậy, người làm công tác kiểm tra phải có tri thức, tầm nhìn tổng thể và khả năng nhìn người tinh tường.

“Nhìn người, chọn người là việc rất khó. Nếu không sắc sảo, dễ bị đánh lừa bởi biểu hiện bên ngoài. Chủ tịch Hồ Chí Minh có tầm nhìn vượt trội nên chọn được người tài; còn hiện nay, sự phức tạp của lợi ích khiến việc đánh giá cán bộ càng khó hơn”, ông nói và cảnh báo: “Điều tôi lo nhất là ‘cán bộ cơ hội’ - họ rất tinh vi, khôn khéo, nhiều thủ thuật tinh vi, ranh mãnh. Làm sao phát hiện và loại bỏ được họ đó mới là gốc của vấn đề”.

“Phải tường minh quy định và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm”

Liên quan đến chính sách bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, PGS.TS Lê Quốc Lý cho rằng đây là chủ trương rất đúng đắn, song cần quy định rõ ràng, tường minh và rạch ròi để bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn.

Ông phân tích: “Trong thực tế, người dám nghĩ, dám làm thường phải giải quyết những vấn đề mới, phức tạp, đôi khi chưa có tiền lệ hoặc chưa được pháp luật cập nhật kịp thời. Làm nhiều thì dễ sai, không làm thì không sai, nhưng nếu không dám làm thì không thể đổi mới. Tuy nhiên, giữa cái ‘dám làm vì dân’ và cái ‘lợi dụng để làm sai’ là hai việc rất khó phân biệt, nên phải có tiêu chí thật rõ”.

Theo ông Lý, để cơ chế bảo vệ cán bộ phát huy hiệu quả, mọi quy định và quyết định của lãnh đạo phải hướng đến mục tiêu phục vụ nhân dân, mang lại lợi ích cho xã hội và đất nước. “Nếu cán bộ ra quyết định vì lợi ích của nhân dân, không tham nhũng, không bè phái thì phải được bảo vệ. Ngược lại, nếu nhân danh cái chung để phục vụ lợi ích riêng, dù khéo léo đến mấy, cũng phải xử lý nghiêm”, ông nhấn mạnh.

PGS.TS Lê Quốc Lý cho rằng hiện nay một số quy định vẫn chưa thật rõ ràng và minh bạch, khiến đôi khi “nhân danh cái tốt nhưng lại làm cái xấu”. Ông đề nghị cần có văn bản hướng dẫn cụ thể hơn, đặt lợi ích và hiệu quả công việc làm thước đo. “Khi anh ra quyết định, phải xem kết quả đem lại cho kinh tế - xã hội như thế nào, sự hài lòng của người dân đến đâu. Bởi thực tế có những việc theo quy định thì không đúng luật – có thể do luật “lạc hậu”, nhưng lại rất đúng nếu xét trên lợi ích của nhân dân”.

Ông Lý dẫn chứng: “Khi dân đang đói, bị bão lũ, nếu cán bộ quyết định dùng lương thực, phương tiện của quân đội để cứu dân, thì có thể sai quy định, nhưng lại đúng với đạo lý và trách nhiệm công bộc. Trong mọi hoàn cảnh, lợi ích của nhân dân phải được đặt lên trên hết”.

Một số chuyên gia cũng nhận định, thực tế cho thấy những sai phạm lớn trong thời gian qua, từ cấp xã đến cấp tỉnh phần nhiều bị phát hiện nhờ các đoàn kiểm tra, giám sát do cấp trên hoặc cơ quan ngoài địa phương thực hiện. Và nếu coi công tác kiểm tra của Đảng là “thanh bảo kiếm”giữ gìn kỷ luật, kỷ cương trong Đảng, thì thanh tra là “tai mắt” của chính quyền - nơi phát hiện và ngăn ngừa sai phạm trong quản lý nhà nước; còn đối với lực lượng công an, đây là vị trí đặc biệt quan trọng, bởi lực lượng công an vừa thực thi pháp luật, vừa gắn bó mật thiết với nhân dân. Khi những người đứng đầu các ngành này không phải người địa phương, họ không bị chi phối bởi “lợi ích vùng”, “quan hệ quen biết” hay tâm lý e ngại, từ đó có thể đánh giá vấn đề trên cơ sở pháp lý, không dựa vào cảm tính.

(Còn nữa)

×