Nghệ sĩ Nhân dân tài sắc vẹn toàn, đang ở đỉnh cao sự nghiệp đã vội vĩnh biệt trần thế ở tuổi 53

Nghệ sĩ Nhân dân có "đôi mắt biết nói" của màn bạc

Trong làng điện ảnh, nhắc đến sự ra đi của Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh là không ai không xót xa. Bà được mệnh danh là người nghệ sĩ tài sắc vẹn toàn, người có “đôi mắt biết nói” của màn bạc. Bà cũng là một trong số các nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam có tên trong Bách khoa toàn thư điện ảnh Liên Xô.

Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh sinh năm 1956, thuộc Lớp Diễn viên khóa II của trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (nay là trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội), cùng lứa với các nghệ sĩ tên tuổi khác như: Bùi Cường, Minh Châu, Như Quỳnh, Diệu Thuần, Thanh Quý… Sau khi tốt nghiệp năm 1977, Phương Thanh về công tác tại Xưởng Phim truyện Việt Nam (sau này là Hãng Phim truyện Việt Nam).

Năm 20 tuổi, Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh đã có vai diễn đầu tiên trong bộ phim Đứa con nuôi của đạo diễn Nguyễn Khánh Dư. Bộ phim đưa bà bước lên đỉnh cao của sự nghiệp, giành giải Bông sen vàng hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ V khi mới 23 tuổi là Tội lỗi cuối cùng của đạo diễn Trần Phương. Trong phim này, Phương Thanh đóng vai Hiền “cá sấu”.

Hiền “cá sấu” do Phương Thanh thể hiện được nhiều người nhìn nhận có một ngoại hình bốc lửa, đôi mắt hoang dại, đầy sự liều lĩnh nhưng cũng rất lẳng lơ và rất tình. Để vào vai Hiền "cá sấu", nghệ sĩ Phương Thanh đã một mình lên tàu vào Nam, xuống trại Phục hồi nhân phẩm Long An, xin được gia nhập cuộc sống của những người đàn bà hành nghề mại dâm để có được những cái nhìn thực tế hòng nhập vai chân thật.

Những người yêu điện ảnh Việt Nam vào đầu những năm 1980, không ai là không biết tới bộ phim Tội lỗi cuối cùng và nhân vật Hiền “cá sấu” trở thành “thương hiệu” của Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh. Bộ phim đồng thời cũng mở ra một tình bạn đẹp và trong trẻo giữa nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Phương Thanh.

Ngoài các vai kể trên, Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh liên tục xuất hiện trên màn ảnh với các vai: Nha Trang (Mưa rơi trên thành phố, 1978), Hạnh (Những đứa con, 1979), Thảo (Ai giận ai thương, 1981), Nga (Những người đã gặp, 1980), Liễu (Rừng lạnh, 1981), Nga (Sẽ đến một tình yêu, 1983), Kiều Trinh (Bãi biển đời người, 1983), Kiều Oanh (Kỷ niệm đồi trăng, 1986), Liên (Những mảnh đời rừng, phim hợp tác với CHDC Đức năm 1987), Mai (Nửa chừng xuân, phim video, 1987)...

Trong sự nghiệp của mình, Nghệ sĩ Phương Thanh đã tham gia gần 50 phim điện ảnh và 100 phim truyền hình. Vai diễn cuối cùng của Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh là vai bà mẹ trong bộ phim truyền hình dài tập Mùa cưới của đạo diễn Đỗ Minh Tuấn.

Phương Thanh và Như Quỳnh là một trong hai nữ diễn viên điện ảnh miền Bắc đầu tiên gây ấn tượng với công chúng ở miền Nam sau khi đất nước thống nhất, đồng thời cũng là một cái tên đảm bảo của sự thành công cả về nghệ thuật và khán giả trong mỗi bộ phim tham gia.

Dẫu thành công với rất nhiều bộ phim nhưng lúc sinh thời, vai diễn mà Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh thường hay nhắc đến nhất và yêu thích nhất là vai Kiều Oanh – một cô nàng trong sáng, mơ mộng, mạnh mẽ, đầy sức sống trong phim Kỷ niệm đồi trăng. Bởi lẽ, bộ phim là cơ duyên làm nảy nở mối tình của của Phương Thanh với người bạn diễn Nguyễn Anh Dũng (nguyên Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam).

Hai người trở thành vợ chồng khi Phương Thanh tròn 30 tuổi. Sau vai diễn này, nữ nghệ sĩ cũng ít xuất hiện trên màn ảnh để chuyên tâm vào vai trò một người vợ, người mẹ, đứng sau hỗ trợ sự nghiệp của chồng.

Nghệ sĩ Nhân dân vĩnh biệt trần thế ở tuổi 53 khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp

So với lớp diễn viên cùng lứa nổi tiếng tài sắc như: Thanh Quý, Minh Châu, Diệu Thuần, Lê Vân… thì Phương Thanh là người có cuộc sống bình yên và hạnh phúc tròn đầy hơn cả. Có lẽ bà là người biết dừng lại đúng lúc để vun vén cho hạnh phúc gia đình. Không quá lãng mạn, cũng không tự huyễn hoặc về mình khi vẫn đang đứng ở đỉnh vinh quang của nghề nghiệp, Phương Thanh vẫn chọn cách sống giản dị, mộc mạc, chân chất và bằng lòng với những gì mình có.

“Mình là người tỉnh táo và biết phân định rạch ròi từng quãng đời cho từng mục đích. Hơn nửa đời cống hiến cho điện ảnh đến vắt kiệt mình, 30 tuổi mới lập gia đình và nhịn đến 36 tuổi mới sinh con, đến lúc đó gia đình và con cái mới là thứ quan trọng nhất, không gì so sánh nổi. Từ bấy đến nay, mình dành tất cả thời gian và sức lực cho cái tổ ấm cỏn con của mình. Đừng nói nghệ sĩ thì không biết giữ gìn hạnh phúc. Chúng tôi hiểu cái giá của hạnh phúc nên cả hai đều nâng niu gìn giữ”, Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh từng tâm sự.

Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh vốn có tiền sử cao huyết áp. Bà qua đời vào ngày 13/2/2009 tại Bệnh viện Quân đội 108 sau một cơn tai biến mạch máu não, khi mới bước vào tuổi 53.

Sau đám tang của Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh, các nghệ sĩ thuộc lớp diễn viên khóa 2 trường Điện ảnh Việt Nam đã ký tên vào lá đơn đề nghị truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân cho Phương Thanh. Nghệ sĩ Anh Dũng đã thay vợ đến nhận bằng phong tặng danh hiệu.

Chồng Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh - NSƯT Anh Dũng cũng đã qua đời năm 2015.

Nhớ về Nghệ sĩ Nhân dân Phương Thanh, Nghệ sĩ Nhân dân Trọng Trinh cho biết: “Ấn tượng ấy lưu lại đến tận ngày tôi đóng cùng Phương Thanh trong bộ phim dài tập Gió qua miền tối sáng. Phim ấy Thanh đóng vai vợ tôi, một cô giáo nghiêm khắc, yêu chồng.
Hiếm diễn viên nào làm việc nghiêm túc như Phương Thanh, luôn đến đúng giờ, rất thuộc thoại và chăm lo cho vai diễn từ những điều nhỏ nhất. Tôi vẫn nhớ trước mỗi cảnh quay, Thanh luôn nhắc tôi về trang phục.
Trong phim này còn có cảnh cô giáo lặn lội vào tận miền Nam tìm chồng (trong khi anh này đang đi tìm người yêu cũ), Phương Thanh phải phóng xe máy tốc độ cao ở Lái Thiêu (Bình Dương cũ), vừa đi vừa suy nghĩ, vừa uất ức… đến nỗi bị tai nạn.
Cảnh này nhiều người lo cho Phương Thanh, muốn tìm người đóng thế nhưng chị không đồng ý. Chị bảo đóng giả một chút là khán giả biết, mất đi độ chân thật của bộ phim và trong khi nhiều người lo lắng cho chị thì chị lại chỉ nghĩ đến hiệu quả đối với khán giả. Tôi thực sự nể và quý Phương Thanh ở điều đó.
Chị là người không phải ai mang kịch bản đến cũng nhận, nhưng khi đã nhận rồi thì cho dù là một vai rất nhỏ cũng hết lòng. Sau này khi làm phim, tôi vẫn lấy tấm gương Phương Thanh để làm gương cho các nghệ sĩ trẻ: luôn biết cách làm mới mình, luôn thuộc thoại, chăm lo cho nhân vật...”.

×