Sự thật trong những cánh rừng bị tàn phá, đưa vào xưởng gỗ bóc ở Lạng Sơn (Bài 2)

Tận thấy cảnh cây rừng bị đốn hạ

Nhóm phóng viên Báo điện tử Dân Việt đã ngược rừng, miệt mài bám theo, ghi lại từng chuyến xe chở gỗ, cố gắng nắm bắt quy luật vận chuyển của lâm tặc.

Nhiều lần bất thành, bởi lẽ, những kẻ khai thác gỗ trái phép chọn thời điểm chạng vạng để giấu mình, sau đó những thân gỗ im lìm “lăn” đi trong đêm tối.

Để bám sát hơn những kẻ phá rừng, chúng tôi thuê xe của người dân địa phương, hóa thân thành những “thợ rừng” thực thụ, vào rừng đào dúi, tìm măng.

Một sáng cuối tháng 4/2025, chiếc xe tải chở gỗ từ xưởng Nông Văn Hùng (xã Yên Lỗ) rầm rập lao đi trên con đường nhựa, rồi nhanh chóng rẽ vào con đường đất mới mở, hướng thẳng lên đại ngàn xanh thẳm thôn Nà Quãng, xã Thiện Hòa. Chúng tôi, lái chiếc xe máy lặng lẽ bám theo. “Cứ đi theo vệt bánh xe, đến hết đường sẽ thấy họ bốc gỗ, phá rừng” – người dân địa phương được chúng tôi hỏi đường nói.

Từ bên kia sườn dốc, tiếng cưa máy gầm rú liên hồi, xé nát sự tĩnh mịch của rừng già. Cây đổ rào rào, kéo theo tiếng thân gỗ bị ném lên thùng xe ầm ầm.

Phía trước chúng tôi, gần chiếc xe dán tên Nông Văn Hùng ở hai bên cánh cửa, mang biển kiểm soát 12C – 128.37 có 5 người truyền tay nhau những khúc gỗ nặng trĩu lên thùng xe.

Khoảnh khắc chúng tôi xuất hiện, tiếng cưa im bặt, cây rừng ngừng đổ. Sự tĩnh lặng đột ngột bao trùm, kéo dài cho đến khi họ nhìn ra cuốc, thuổng trên vai chúng tôi - những “thợ rừng” đi đào dúi, tìm măng.

Chúng tôi tiếp tục len lỏi sâu vào rừng, vòng qua quả đồi đối diện. Tiếng cuốc đất, tiếng thuổng thúc mạnh xuống đất vang lên liên hồi, như một bằng chứng khẳng định với những người đang phá rừng rằng “đội này đi đào dúi, tìm măng thật”.

Hoạt động bốc gỗ tiếp tục, cho đến khoảng 10 giờ 30 phút sáng. Chiếc ô tô tải chở đầy gỗ nặng nề lăn bánh rời khỏi rừng. Toán người bốc gỗ, cưa rừng cũng nghỉ ngơi ăn trưa.

Khoảng 12 giờ trưa, hai người đàn ông trạc ngoài ba mươi vác cưa máy lên rừng. Tiếng cưa máy lại vang lên, chim rừng ráo rác bay. Chỉ vài chục giây sau, những thân cây rừng tự nhiên với đường kính 30 - 50cm, sừng sững bao năm, đổ rạp xuống đất.

Thân cây nhanh chóng bị cắt thành từng khúc, lăn xuống ven đường, nằm chờ đợi những chuyến xe tải đến chở đi.

Ông Vi Văn Chính, sau khi vần những khúc gỗ nặng trịch xuống sườn dốc, thở hổn hển ngồi nghỉ. Người đàn ông này nói: “Kiểm lâm họ cũng lâu lâu vào một tí xem đấy”.

Ông biết rõ, rừng này đã bị cấm, không được phép khai thác. Vậy mà, tiếng cưa máy vẫn vang lên bên cạnh chúng tôi, cây vẫn đổ. “Rừng này không cho phát, cấm, mình vẫn làm, bảo vệ hết không cho làm”, ông Chính nói.

Theo ông Chính, cây to “từ cái chai, cái chén trở lên là không cho chặt đâu”.

Nhưng chỉ cách nơi chúng tôi đang đứng khoảng 100m, cây rừng vẫn đổ. Khi tiếng cưa máy lại vang lên, tôi nhìn đồng hồ khoảng 20 giây, một cây gỗ lớn đường kính khoảng 40cm bị cưa đổ, rồi nhiều cây khác cùng cảnh ngộ. Theo tiết lộ của những người đang phá rừng: “Những cây gỗ này ít nhất cũng hơn 20 năm tuổi”.

“Em ơi tránh ra chỗ khác để chị lăn gỗ xuống” – một người phụ nữ nói với tôi.

Lời nói vừa dứt, khúc gỗ dài khoảng 1m, đường kính chừng 40cm lăn lông lốc xuống đoạn đường đất mới mở để ô tô di chuyển vào rừng chở gỗ. Ven đường, hàng chục súc gỗ đang chờ chuyến xe kế tiếp.

Giữa tháng 9/2025, nhóm phóng viên Báo điện tử Dân Việt trở lại một số điểm rừng bị phá, theo ghi nhận diện tích tàn phá có quy mô lớn hơn trước. Tại thôn Khuổi Toọc, xã Hội Hoan, tỉnh Lạng Sơn vút tầm mắt là cây keo trồng mới đã thay thế rừng tự nhiên.

Những chỏm rừng còn xót lại đang bị ba tốp người dùng cưa máy “xử lý nốt”. Chỉ sau một ngày, nhiều đống gỗ hàng chục mét khối đang chờ xe đến chở ra khỏi rừng.

Cưa đứt, đốt cháy, mở đường… giữa rừng

Trong quá trình điều tra, nhóm phóng viên Báo điện tử Dân Việt đã tận mắt chứng kiến và ghi nhận những hình ảnh đau lòng: nhiều thân cây cháy đen nằm ngổn ngang giữa rừng, trơ trụi như những chứng nhân câm lặng cho tội ác của con người.

Đứng ở nơi những cây rừng tự nhiên bị đốn hạ ở thôn Nà Tòng, xã Yên Lỗ, phóng tầm mắt nhìn xung quanh có chỏm rừng trồng đang chầm chậm vươn mình. Đến một ngày, khi đến tuổi trưởng thành, những cây gỗ keo được trồng cũng sẽ được khai thác. Dấu tích của những khu rừng tự nhiên chỉ còn trong ký ức.

Không chỉ ở thôn Nà Tòng (Thiện Hòa) Khuổi Toọc (Hội Hoan), điều tra của phóng viên cho thấy nhiều địa điểm khác như ở các xã Thiện Thuật, Thiện Long, Bình Gia, Hồng Phong, … gỗ rừng tự nhiên đã bị cưa chặt đem bán cho các xưởng bóc gỗ, những cây bé, cong queo, rỗng ruột bị phát trắng, phơi khô rồi đốt cháy thành than.

Một số khu vực rừng, nhiều lần chúng tôi chứng kiến những cột khói bốc lên cao, ngọn lửa đỏ rừng rực cháy lan ra khu vực xung quanh.

Đặc biệt, ở bất kỳ địa điểm tỉa rừng tự nhiên lấy gỗ tạp đem bán hoặc phát trắng để trồng rừng đều được người dân hoặc chủ xưởng bóc gỗ dùng máy xúc mở đường vào sâu trong lõi rừng, thậm chí vượt qua đỉnh đồi, vắt từ núi này sang quả đồi khác để thuận tiện cho việc vận chuyển gỗ. Những chiếc ô tô bò lổm ngổm đi trên núi đưa gỗ về xưởng bóc.

Từ Khuổi Phụ, thôn Nà Tòng, đến Khuổi Chản, Bản Pe, rồi tiếp tục đến Khuổi Chạng, Khuổi Kép, và xa hơn nữa là Khuổi Tông, Nà Kéo, Khuổi Toọc xuất hiện nhiều dấu vết của sự hủy hoại rừng. Rừng cây bị đốn hạ, nhường chỗ cho những khoảng trống hoang tàn, trơ trụi. Cảnh tượng này khiến bất cứ ai cũng phải day dứt về tương lai của hệ sinh thái nơi đây.

Trao đổi với PV Dân Việt sáng 4/10, một lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lạng Sơn cho biết, cơ quan chức năng nhiều năm qua rất vất vả quản lý địa bàn này, xử lý rất nhiều vụ việc. Có năm, đã tiến hành khởi tố hơn hai mươi vụ vi phạm lâm luật.

"Có những diện tích rừng đã giao cho hộ dân quản lý, cái khó là chính họ mong muốn biến rừng tự nhiên thành rừng trồng, ta phải đi canh tài sản ở trong nhà người khác", vị này nói.

Hiện lực lượng kiểm lâm tỉnh Lạng Sơn đang tích cực kiểm đếm, đo đạc tại các khu vực có hiện tượng phá rừng, xâm phạm đất rừng được Báo Điện tử Dân Việt phản ánh để có cơ sở xử lý vi phạm.

Theo quy định tại điều 20 Nghị định số 35/2019/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 07/2022/NĐ-CP, quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp thì hành vi phá rừng được liệt kê gồm: chặt, đốt, phá cây rừng, đào, bới, san ủi, nổ mìn; đắp đập, ngăn dòng chảy tự nhiên, xả chất độc hoặc các hành vi khác gây thiệt hại đến rừng với bất kỳ mục đích gì mà không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Ngoài ra, theo pháp luật hiện hành, hành vi phá rừng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội hủy hoại rừng” theo quy định tại Điều 243 Bộ luật Hình sự năm 2015. Với mức xử phạt nhẹ nhất là cải tạo không giam giữ đến 3 năm và nặng nhất là phạt tù có thời hạn đến 15 năm.

Bên cạnh đó, người phạm tội hủy hoại rừng là cá nhân còn có thể bị phạt tiền từ 20 - 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm.

Căn cứ quy định pháp luật trên, có thể thấy, việc cá nhân, tổ chức phá rừng tự nhiên là đã gây thiệt hại đến rừng và được xác định là hành vi hủy hoại rừng, không cần biế mục đích để làm gì dù sử dụng, khai thác hay mang bán mà chưa có sự cho phép của Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đều bị coi là hành vi vi phạm pháp luật và đều có chế tài xử lý.

Trường hợp người dân tự ý đưa thiết bị máy xúc vào bạt đồi, mở đường lên các quả đồi sản xuất, đồi rừng tự nhiên (đường rộng khoảng 3m) để xe ô tô lên chở gỗ về là hành vi này vi phạm nghiêm trọng pháp luật về bảo vệ rừng và quản lý đất đai. Cụ thể, người vi phạm có thể bị xử lý theo các căn cứ sau:

Xử lý hành chính: Theo Điều 20 Nghị định 45/2022/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp, hành vi làm thay đổi hiện trạng rừng trái phép như mở đường, san ủi mặt bằng, bạt đồi, có thể bị phạt: Từ 5 triệu đến 50 triệu đồng, tùy loại rừng và diện tích bị tác động. Buộc khôi phục lại hiện trạng ban đầu của rừng bị xâm phạm.

Xử lý hình sự (nếu có đủ yếu tố cấu thành): Nếu việc mở đường nhằm phục vụ khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép, đặc biệt là trong rừng tự nhiên, thì có thể cấu thành tội “Tội vi phạm các quy định về khai thác, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản” với khung hình phạt từ 1 năm đến 15 năm tù, tùy mức độ thiệt hại.

Nếu hành vi bạt đồi, mở đường gây thiệt hại đến diện tích rừng lớn, rừng phòng hộ, rừng đặc dụng… thì người vi phạm có thể bị cấu thành tội hủy hoại rừng tùy thuộc vào mức độ thiệt hại gây ra.

Đón đọc Bài 3: Gian lận nguồn gốc gỗ, "thách thức" cơ quan chức năng giám định

×