Bộ trưởng GDĐT Nguyễn Kim Sơn: Dạy thêm, học thêm tràn lan do chương trình hay giáo viên?

Chiều 19/6, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn đã trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV với các nội dung: Thực trạng và giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục đại học gắn với yêu cầu tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội; Việc thực hiện quy định của pháp luật về dạy thêm, học thêm; Công tác bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; phòng, chống bạo lực học đường; bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trong trường học.

Phát biểu mở đầu, Bộ trưởng cho hay, tại thời điểm này, ngành Giáo dục và đào tạo đang được lãnh đạo Đảng, Nhà nước quan tâm chỉ đạo và chăm lo hơn bao giờ hết. Chỉ trong thời gian ngắn, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã đưa ra nhiều quan điểm chỉ đạo và quyết sách đột phá mạnh mẽ để phát triển giáo dục.. Tuy nhiên, dù đã đạt được nhiều kết quả hết sức to lớn và quan trọng, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhìn nhận, ngành Giáo dục cũng đối mặt với nhiều thách thức lớn.

"Đây thực sự là một cơ hội để tôi, vừa với tư cách trách nhiệm cá nhân, vừa thay mặt cho ngành Giáo dục thực hiện trách nhiệm giải trình, trao đổi và cũng là dịp để giãi bày và là dịp học hỏi quan trọng", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

"Vấn nạn" dạy thêm, học thêm

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Tuyết Nga đặt câu hỏi: "Vấn đề dạy thêm, học thêm tràn lan, thời gian vừa qua tôi đánh giá cao Thông tư 29 của Bộ GDĐT khi đã chỉ đạo chấn chỉnh. Thế nhưng thực tế, Thông tư này chưa hoàn hảo khi áp lực thi cử, kỳ vọng của xã hội vẫn còn cao. Theo Bộ trưởng, nguyên nhân nền tảng thực trạng này, giải pháp căn cơ ra sao?".

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, có việc dạy thêm học thêm vì mọi người nghĩ chưa đủ: Chưa đủ đầu tiên là lương giáo viên chưa đủ để sống; Chưa đủ trường lớp để học sinh không phải cạnh tranh, đặc biệt là khu đông dân cư; Các kỳ thi căng thẳng; Phụ huynh chưa đủ niềm tin, thỏa mãn khi thành tích của con chưa cao; Đổi mới chương trình cần xem xét; Hiệu trưởng chưa hoàn thành trách nhiệm; Ngành giáo dục cũng còn nhiều việc phải làm; Quản lý, cơ chế điều hành chưa đủ... Đó là gốc rễ vấn đề.

Chúng ta đang chuyển từ giáo dục tiếp cận kiến thức sang phát triển toàn diện nhưng còn thiếu nhiều điều kiện để triển khai. Không thể có một giải pháp trong một sớm một chiều mà cần phải có tổng thể.

Trước câu hỏi cần rà soát, đánh giá chất lượng giáo dục và áp lực thi cử, Bộ có giải pháp gì để nội dung trên lớp chính khóa đảm bảo nội dung đề ra?. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết: "Nếu chúng ta cứ chạy theo việc trang bị kiến thức thì cản trở sự đổi mới. Khi đưa ra Thông tư 29 không chỉ giải quyết vấn đề xã hội mà còn đổi mới, mở đường cho dạy phát triển năng lực trẻ em.

Người thầy là người chỉ hướng, hỗ trợ. Trong lớp học thêm, người thầy có phải là người chỉ đường hỗ trợ không trong khi có thể làm trong học chính khóa? Học sinh cần là năng lực tự học, tự trang bị kiến thức trong thời đại mới. Nếu chúng ta nhìn góc độ hệ lụy sẽ cần làm triệt để hơn. Giáo viên cần chuẩn bị bài, chuẩn bị phương pháp mới chứ mải mê dạy thêm thì chất lượng dạy học sẽ ra sao? Giáo viên phải hoàn thành tốt chương trình chính khóa, đó là trách nhiệm của giáo viên.

Chương trình có phải quá tải và áp lực thi cử không? Tôi xin trả lời chương trình mới đã giảm tải khá nhiều. Quá tải hay không quá tải phải so sánh với các nước khác. Chương trình của chúng ta không nặng hơn thậm chí không bằng các nước. Chúng tôi hiện đang đánh giá tổng kết chương trình giáo dục phổ thông mới. Bên trong chương trình có những nội dung cần điều chỉnh, tính thực tiễn, ứng dụng ít thì sẽ bỏ ra, tăng tính thực học mới cần. Chúng ta cần chuẩn bị nguồn nhân lực thời đại AI, mà muốn học sinh học ít chơi nhiều nhưng lại muốn thành nhân tài thì khó khăn.

Kỳ thi đánh giá năng lực, giảm bài đánh đố, toán mẹo để cho học sinh không còn vật vã trong lò luyện thi. Việc ra đề đang hướng đến đánh giá năng lực, tư duy học sinh, cần từng bước, cần quá trình để đánh giá năng lực học sinh. Không thay đổi gây bất ngờ cho học sinh.

Với câu hỏi, Luật Nhà giáo không cấm dạy thêm mà cấm nhà giáo ép người học tham gia học. Vậy học sinh tự nguyện thì có được dạy không? Có cần điều chỉnh cho phù hợp không? Theo Bộ trưởng, điều này không mâu thuẫn. Cả Luật Nhà giáo và Thông tư đều nghiêm cấm học sinh học thêm dưới mọi hình thức. Học sinh tự nguyện với giáo viên thì ngoài thời gian chính khóa, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tự học, sử dụng buổi học thứ 2 hiệu quả. Chúng ta hạn chế dạy thêm trong và ngoài trường để các em có thời gian tự học, đọc tài liệu, học các môn và trang bị kỹ năng cần thiết khác.

Sắp tới sẽ có buổi dạy thứ 2 nhưng là dành cho nội dung khác chứ không phải tiếp tục học kiến thức. Khi thiết kế chương trình giáo dục phổ thông 2018, thời gian chính khóa ở trường đã đạt yêu cầu nên không cần dạy thêm.

"Thời gian gần đây, giáo viên than rằng nghề giáo giảm đi thiêng liêng. Nhưng "Tiên trách kỷ, hậu trách nhân". Nhà giáo cần nhìn thấy việc dạy thêm thu phí đã tạo mối quan hệ không lành mạnh, giảm tôn nghiêm của nghề. Tôi xin báo cáo ngành giáo dục đang chuẩn bị trên cơ sở nguồn học liệu nền tảng AI, học sinh có thể tự học theo cá thể hóa, có kiểm soát. Phần mềm đánh giá học sinh yếu ở điểm nào. Bộ GDĐT đang rất nỗ lực để kiểm soát dạy thêm, học thêm", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay.

Tăng cường nhân viên tâm lý học đường

Cũng tại phiên chất vấn, Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam Đặng Thị Bảo Trinh nêu câu hỏi: "Thực trạng học sinh bị ảnh hưởng tâm lý, lệch chuẩn hành vi, vi phạm pháp luật bởi gia đình gia tăng, môi trường sống tiêu cực đang có xu hướng gia tăng. Trong khi đó, hệ thống giáo dục, cơ chế từ mầm non đến phổ thông chưa đảm bảo. Trước thực trạng này, Bộ trưởng có trách nhiệm gì trong việc đảm bảo đội ngũ tư vấn tâm lý trong trường, hỗ trợ học sinh, lộ trình cụ thể nào trong năm 2025-2030?"

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay: Trường học có chuyên viên tâm lý, xã hội là điều cần thiết không chỉ học sinh mà còn giáo viên. Từ cuối năm 2024, Bộ GDĐT cũng đã xác định có ít nhất 1 vị trí việc làm nhân viên tâm lý trong trường. Tuy nhiên, hiện nay cả nước có tới 52.000 trường học nên cần phải quá trình chuẩn bị giáo viên và tuyển dụng.

Hiện tại nhân viên tư vấn trong trường học cả nước mới đạt 5%. Các trường còn lại có tổ tâm lý do giáo viên kiêm nhiệm. Bộ GDĐT thời gian qua tập huấn cho giáo viên kiêm nhiệm và tích cực đào tạo nguồn cho giáo viên. Ngành tâm lý học hiện nay quy mô tuyển sinh trên 9.100 sinh viên nhưng so với 52.000 trường học thì đây vẫn là con số nhỏ. Với số lượng hàng nghìn học sinh trong mỗi trường thì một nhân viên tâm lý học đường cũng không thể làm được hết việc. Vì vậy, các giáo viên cùng tham gia tư vấn và sự chia sẻ của phụ huynh, các tổ chức xã hội thì mới đảm bảo được.

Về vấn đề đuối nước, dạy bơi an toàn, kỹ năng hiện nay còn nhiều khó khăn "lực bất tòng tâm". Tỷ lệ trẻ em biết bơi chỉ 30%, ngay cả lực lượng giáo viên dạy bơi được chỉ 60%. Số trường có tỷ lệ bể bơi thấp, không có tiền để vận hành. Việc dạy bơi trong nhà trường còn đầy thách thức. Bộ cũng đưa ra nhiều giải pháp tăng cường cơ sở vật chất, khai thác cơ sở công cộng khác. Ngoài dạy bơi còn cần kỹ năng khác.... Mong phụ huynh, địa phương phối hợp vì đuối nước xảy ra ở địa phương.

×