CEO Lương Việt Quốc: Hành trình từ cậu bé “ve chai, đồng nát” đến thiết kế máy bay không người lái tầm cỡ quốc tế

Ít ai biết rằng một trong những thiết bị bay không người lái (UAV) tinh vi nhất thế giới có giá hơn 50.000 USD, đang được sử dụng bởi các đơn vị quân sự của Hoa Kỳ, lại được ra đời từ ý chí của một cậu bé Việt Nam. Cũng ít ai biết rằng, hơn 40 năm trước, cậu bé ấy đã từng phải ngụp lặn dưới những dòng kênh đen ngòm mò phế liệu sống qua ngày ở Sài Gòn.

Người mà Dân Việt Trò Chuyện số này có cơ hội chào đón chính là tiến sĩ Lương Việt Quốc, CEO Công ty CP Real-time Robotics (RtR), mà thành công của ông hệt như “cổ tích giữa đời thường”. Ông chính là “cha đẻ” của Hera - chiếc drone hoàn toàn do Việt Nam phát minh, thiết kế, chế tạo - được các tập đoàn công nghiệp và quốc phòng hàng đầu của Mỹ, Israel chọn lựa.

Hành trình từ cậu bé “ve chai, đồng nát” đến nhà phát minh tầm cỡ quốc tế ẩn chứa những bí mật và nỗ lực phi thường nào? Vị CEO công nghệ nở nụ cười chất phác: “Hãy sớm nhận biết tri thức mới không chỉ thay đổi cuộc đời, mà còn là sức mạnh chắp đôi cánh cho ước mơ bay cao”.

Thưa tiến sĩ, nhiều bài báo đã khắc họa hành trình thần kỳ của ông như một biểu tượng của ý chí vượt khó hệt như “Trần Minh khố chuối” trong hiện đại. Khi đọc về chính mình, ông cảm nhận thế nào? Đâu là điều ông muốn mọi người thực sự thấu hiểu nhất về chặng đường đã qua bên cạnh hào quang thành công?

- Ai đấy có thể thấy nó phi thường, nhưng với tôi, chuyện mình làm được, vượt qua được vào thời điểm khó khăn đã diễn ra một cách tự nhiên. Nỗ lực liên tục, luôn luôn theo đuổi giáo dục là cánh cửa duy nhất giúp chúng ta có thể thay đổi cuộc đời mình.

Trong cuộc sống, những điều kỳ diệu đều có thể xảy ra. Bản thân tôi ngày trước không bao giờ nghĩ có cơ hội đi học ở Mỹ vì quá nghèo, tiếng Anh thì lõm bõm, học phổ thông thì điểm chỉ trung bình. Tôi đã nói kể cả trong giấc mơ, cũng không nghĩ rằng ngày nào đó mình được đi Mỹ học, nhưng nó vẫn xảy ra đó.

Đừng từ bỏ hy vọng, cho dù hoàn cảnh tuyệt vọng tới đâu. Đừng bỏ việc học. Trong những năm tháng tăm tối và đơn độc dưới dòng kênh đen, tôi không có gì khác để bám víu ngoài lời dặn của bà nội như điểm tựa duy nhất: “Chỉ có học mới thay đổi cuộc đời”.

Thời tuổi thơ đó, hầu hết bạn bè trong xóm đều bỏ học. Không có một tấm gương nào để tôi noi theo. Thậm chí, đối với mọi người sống trong xóm Gò Mả, chả ai nghĩ đến tương lai, bởi quá khổ chỉ nghĩ đến mỗi việc làm sao tồn tại được. Ăn được bữa trưa phải nghĩ làm sao bữa tối có một ít gạo nấu cháo. Thành ra chỉ có lời dặn dò đó giúp tôi vào những lúc cảm thấy kiệt sức, muốn buông xuôi.

Vì sao ông quyết định đặt bản doanh của RtR tại Việt Nam, với đội ngũ 100% kỹ sư người Việt, thay vì tận dụng nguồn lực ở nước ngoài, như tại Thung lũng Silicon chẳng hạn? Quá trình xây dựng, dẫn dắt đội ngũ nghiên cứu - phát triển (R&D) tại Việt Nam gặp những thuận lợi và thách thức đặc thù nào, để từ đây, một trong những thành tựu lớn của ông, đó là phát minh ra UAV mang tên Hera thể hiện ý chí, tinh thần, chất xám Việt?

- Lý do chính bởi vì tôi tin vào năng lực, tài năng của người Việt trong lĩnh vực công nghệ. Cụ thể, các bạn sinh viên mới ra trường, các kỹ sư Việt Nam đủ giỏi để có thể phát minh, thiết kế và chế tạo những sản phẩm công nghệ cao cạnh tranh được với thế giới.

Thuận lợi là người Việt rất thông minh. Các bạn kỹ sư công nghệ nhanh nhạy, chịu khó sẵn sàng “cày”, không ngại đêm hôm… Một phần thuận lợi nữa là hệ sinh thái phát triển “phần cứng” khá tốt. Tôi lấy ví dụ, khi RtR nghĩ ra một thiết kế mới, thì tại Việt Nam có những đơn vị có thể gia công thiết kế đó, rồi chạy thử nhanh hơn bên Mỹ. Những điều đó dẫn đến tốc độ thực hiện R&D có phần nhanh hơn, chi phí thấp hơn hẳn so với bên kia.

Điểm bất lợi khi làm R&D ở Việt Nam là tầm nhìn. Thường đội ngũ trong nước ít có cái tầm nhìn xa. Không ai dám nghĩ mình sẽ phát minh cái gì đó vượt lên trên thế giới. Tuy nhiên, hạn chế này sẽ dễ khắc phục nhờ người đứng đầu.Vấn đề huy động vốn đầu tư vào lĩnh vực R&D ở Việt Nam rất hạn chế. Đơn giản thôi, vì người ta chỉ đầu tư vào những cái gì “quen thuộc”. Một người thành công từ bất động sản thì chỉ đầu tư vào bất động sản. Trong khi đầu tư vào công nghệ những 5-10 năm mà tỷ lệ phát minh vượt trội so với thế giới chỉ độ khoảng vài phần trăm, buộc người ta cảm thấy rất rủi ro.

Không như bên Mỹ. Ở Silicon Valley có rất nhiều tỷ phú từng khởi nghiệp từ một góc gara xe của họ. Do đó, khi thành công, người ta sẵn sàng đầu tư lại cho những ý tưởng điên rồ tương tự họ ngày xưa.

Bất lợi thứ ba khi trong nước tồn tại những quy định khiến linh kiện, thiết bị cần nhập từ nước ngoài về bị hạn chế. Nhưng cân qua cân lại một cách tổng thể, tôi thấy quyết định khởi nghiệp hay đầu tư vào R&D ở Việt Nam vẫn là một quyết định đáng giá.

Vậy liệu yếu tố “Made in Vietnam” là lợi thế hay là một rào cản trong các cuộc đàm phán ban đầu, thưa tiến sĩ?

- Với tôi, hiện đó là một rào cản trong đàm phán quốc tế. Tỷ lệ giá trị gia tăng mà chúng ta thực hiện tại Việt Nam thấp. Lấy điển hình như điện thoại Samsung, doanh số xuất khẩu rất cao. Ví dụ xuất khẩu một cái điện thoại này giá trị 500 USD chẳng hạn, nhưng trong đó giá trị linh kiện phải nhập khẩu vào chắc cũng đã chiếm hơn 400 USD. Phần Việt Nam là phí nhân công lắp ráp, bao bì… chắc chỉ được vài phần trăm trong đó. “Made in Vietnam” là lợi thế hay rào cản tùy vào góc nhìn vấn đề thôi. Nó có khi lại mở ra cơ hội, tạo ra rất nhiều dư địa mời gọi chúng ta có thể tạo ra những sản phẩm thực sự là “Made in Vietnam”.

Hera hiện có mức giá cao hơn 1,5 lần so với các đối thủ. Thế đâu là giá trị cốt lõi khiến các đối tác công nghiệp và quốc phòng lớn của Mỹ, Israel chọn con drone này?

- Khi khách hàng, đặc biệt là các đối tác lớn, đưa ra quyết định mua sắm, họ luôn cân nhắc giữa chi phí và hiệu năng. Một sản phẩm có thể cạnh tranh được dù giá cao hơn 30-50% khi và chỉ khi các tính năng nó mang lại vượt trội hơn hẳn mức chênh lệch đó, có thể là 100% hoặc hơn.

Do đó, việc Hera có giá bán cao hơn các sản phẩm từ Mỹ hay Châu Âu chính là sự phản ánh trực tiếp mức độ vượt trội về công nghệ. Nếu công nghệ chỉ ngang bằng, không ai chấp nhận một mức giá cao hơn. Sản phẩm của chúng tôi phải thật sự ưu việt hơn hẳn tỷ lệ chênh lệch về giá thì mới được lựa chọn.

Ông có thể cho biết đâu là các tính năng vượt trội của Hera, đâu là các bài toán hóc búa nhất mà đội ngũ kỹ thuật phải đối diện?

- Để đạt được sự vượt trội đó, RtR đã phải giải quyết hai nghịch lý cơ bản trong ngành thiết kế drone.

Nghịch lý thứ nhất là nhỏ gọn nhưng phải mạnh mẽ. Theo các định luật vật lý, sức nâng luôn tỷ lệ thuận với kích thước. Một chiếc drone muốn nâng tải trọng lớn thì phải có kích thước cồng kềnh, tương tự như máy bay chở khách cỡ lớn so với máy bay cá nhân. Thách thức ở đây là tạo ra một thiết bị nhỏ gọn, cơ động, nhưng vẫn sở hữu sức mạnh vượt trội. Làm một chiếc drone “to và khỏe” thì ai cũng làm được, nhưng “nhỏ và khỏe” mới là bài toán khó.

Nghịch lý thứ hai, tối giản nhưng phải tối đa hóa không gian. Điều này nghe có vẻ mâu thuẫn, nhưng có thể ví như việc bạn sở hữu một chiếc xe có kích thước bên ngoài nhỏ gọn như Kia Morning để dễ dàng di chuyển, nhưng không gian bên trong lại phải đủ rộng rãi để chở được những hàng hóa kồng kềnh, thậm chí hơn cả xe bán tải. Đối với drone, điều này có nghĩa là một thiết kế tối giản nhưng phải tối đa hóa được khả năng mang và lắp đặt đa dạng thiết bị.

Và giải pháp khác biệt đã giúp Hera cạnh tranh được chính là nhờ chúng tôi đã giải quyết hai nghịch lý trên tốt hơn hẳn các sản phẩm khác trên thị trường. Cụ thể, về sức mạnh, trong khi tất cả các drone có kích thước đủ nhỏ gọn để một người lính xếp vào balo chỉ có sức nâng khoảng 3-4kg, thì Hera có thể nâng được 15kg, tức gấp 4-5 lần.

Về không gian và sự đa nhiệm, các drone nhỏ gọn chỉ có không gian để mang một thiết bị duy nhất, thường là một camera dưới bụng. Ngược lại, Hera được thiết kế để có thể gắn đồng thời 4 thiết bị cùng lúc. Điều này cho phép nó thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau chỉ trong một chuyến bay, giúp tăng hiệu suất công việc lên gấp nhiều lần. Như trong tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, Hera có thể mang loa, đèn hoặc có thể mang và thả các cái túi cứu thương, áo phao...

Ngoài ra, nhờ tối ưu hóa khối lượng, chiếc drone ghi dấu trí tuệ Việt Nam còn vượt trội về khả năng hoạt động, giúp Hera đạt thời gian bay thuộc loại lâu nhất. Thời gian bay của nó khi có tải tối đa 15kg duy trì được khoảng 15 phút và nếu không tải có thể lên đến gần một tiếng.

Kỷ niệm đáng nhớ trong quá trình biến ý tưởng thành hiện thực về drone Việt Nam, thưa ông?

- Quá trình phát triển Hera là một chặng đường kéo dài khoảng một năm. Khi cảm thấy đã gần đến đích, với khoảng 70-80% thiết kế đã được định hình, RtR phải đối mặt với một trong những bài toán hóc búa sau cùng là thiết kế càng đáp.

Thách thức đặt ra cho bộ phận này cực kỳ khắt khe, đòi hỏi phải thỏa mãn đồng thời hai yêu cầu tưởng chừng cũng khá mâu thuẫn. Khi không hoạt động, càng đáp phải được xếp lại một cách thông minh, gần như “vô hình” để tối ưu hóa không gian trong balo. Khi hoạt động, nó phải bảo đảm không cản trở hay che khuất tầm nhìn của bất kỳ camera nào, giúp drone khai thác tối đa khả năng quan sát 360 độ.

Đây không phải là vấn đề của riêng RtR. Thiết kế một hệ thống càng đáp ứng cả hai tiêu chí trên vẫn là một “mắc kẹt” mà rất nhiều nhà sản xuất drone hàng đầu thế giới chưa có lời giải tối ưu.

Vì vậy, khoảnh khắc phát minh ra được cơ chế càng đáp độc đáo cho Hera, giải quyết được thử thách sau cùng, là một cảm giác nhẹ nhõm, trọn vẹn. Đây là mảnh ghép cuối cùng, hoàn thiện thiết kế khác biệt, giúp sản phẩm thực sự trở nên hoàn hảo.

Chi tiết kỹ thuật ông vừa nêu có liên quan đến phát minh khác của RtR là OmniSight gimbal?

- À, OmniSight gimbal là một phát minh hoàn toàn riêng biệt nhưng có khả năng gia tăng sức mạnh cho Hera lên gấp 2-4 lần. Không chỉ giới hạn trong ngành drone, OmniSight có thể ứng dụng rộng rãi trên tàu biển, xe quân sự và nhiều phương tiện khác.

Lấy cảm hứng từ con tắc kè với đôi mắt có thể xoay độc lập 360 độ, chúng tôi đã tạo ra OmniSight, một gimbal “thiên lý nhãn” mang được 2 camera. Cả 2 camera này đều có thể quét dọc, quét ngang 360 độ, giúp tăng gấp đôi năng suất trong mọi ứng dụng từ trinh sát, tìm kiếm cứu nạn đến lập bản đồ, kiểm định cơ sở hạ tầng.

Vậy có thể hiểu nếu Hera vốn đã mang được 4 thiết bị thì khi gắn OmniSight gimbal vô sẽ nâng lên thành 8 thiết bị?

- Đúng vậy, Hera có thể mang cùng lúc 8 camera hay thiết bị khác. Gọi các camera gắn trên OmniSight là “thiên lý nhãn” bởi khả năng quan sát và quét 360 độ toàn diện.

Chuyện kể rằng ý tưởng về OmniSight gimbal ập đến khi ông đang nằm viện. Phải chăng những ý tưởng đột phá thường đến vào những khoảnh khắc tĩnh lặng, khi ta có thời gian quan sát cuộc sống?

- Có phần đúng. Giây phút phát minh, “eureka moment”, là kết quả của một quá trình dài đau đáu suy nghĩ về một vấn đề. Khi đầu óc không bận rộn với công việc hàng ngày, những ý tưởng được tích tụ có cơ hội lóe lên, đôi khi từ một góc nhìn hoàn toàn khác. Đó là sự hội tụ của cả một quá trình tích lũy và trăn trở

Ông có thể chia sẻ thêm về tầm nhìn và tiềm năng ứng dụng của các sản phẩm đột phá khác mà RtR sắp ra mắt? Công ty có thể đóng góp giải pháp công nghệ gì đáng kể cho công cuộc chuyển đổi số tại Việt Nam?

- Tiềm năng ứng dụng drone là vô cùng lớn. RtR có lộ trình đưa 3 sản phẩm chủ lực ra thị trường là Hera đã ra mắt, OmniSight gimbal và Skywatch 360 dự kiến trước tháng 12/2025.

Đối với quốc phòng, Hera là drone tốt nhất thế giới trang bị cho cấp đại đội khoảng 100 lính. Nhờ tính cơ động cao, người lính có thể mang vác nó trên lưng. Với tầm tác chiến 10-15km, Hera cực kỳ đa năng vừa trinh sát, vừa tấn công, vừa tiếp tế (túi cứu thương, máu, đạn dược) trong mọi điều kiện khắc nghiệt

Trong dân sự, Hera rất hiệu quả cho việc kiểm tra đường dây điện cao thế. Do có thể mang cùng lúc 4 loại camera khác nhau gồm camera màu, nhiệt, một loại đặc biệt gọi là corona camera và lidar, nên thay vì phải bay 3-4 lần như những drone khác, Hera chỉ bay 1 lần. Năng suất cao hơn hẳn. Ngoài ra, đây cũng là drone hàng đầu cho tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn.

OmniSight là sản phẩm giúp tăng gấp đôi hiệu quả cho tất cả các ứng dụng cần đến gimbal. Trong quân sự, nó mang lại khả năng trinh sát và quan sát chiến thuật vượt trội. Quân đội Việt Nam có thể là lực lượng đầu tiên trên thế giới sở hữu gimbal 2 mắt với tầm quét cao gấp đôi so với mọi sản phẩm hiện có.Mới nhất là hệ thống Skywatch 360 là sự kết hợp giữa Hera, OmniSight và hệ thống cáp truyền điện từ mặt đất, cho phép drone bay liên tục. Nếu trang bị một drone Hera mang 2 OmniSight, tức 4 camera, trên tàu kiểm ngư, cảnh sát biển hoặc tàu cứu hộ, các lực lượng sẽ có ngay một “đài quan sát di động” trên không. Ở độ cao 100m, hệ thống có thể giám sát 360 độ một vùng biển có bán kính 15-20km, giúp tìm kiếm nạn nhân hiệu quả gấp 4 lần so với tất cả các hệ thống khác trên thế giới.

Trong công cuộc chuyển đổi số, đóng góp lớn nhất của ngành drone là thực hiện cái gọi là “digital twin”, tức bản sao kỹ thuật số. Drone có thể bay, quét, chụp tất cả những cơ sở hạ tầng vật lý rồi dựng lại thành dạng số. Với Hera, OmniSight, chúng ta có thể làm điều đó với năng suất cao gấp đôi thế giới.

Thông tin vừa rồi cho thấy RtR đã có được những hợp đồng với Bộ Quốc phòng Việt Nam?

- Chưa, chúng tôi hiện có hợp đồng cung cấp drone cho một số lực lượng chuyên môn của Bộ Công an, như phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn, phòng chống ma túy.

Ý tôi nói Việt Nam sẽ là quân đội đầu tiên trên thế giới sở hữu Skywatch 360 hoặc OmniSigth hoặc cả hai, là một khả năng. Tất nhiên, khi đã chế tạo được một gimbal có tầm quét gấp đôi cũng như Skywatch có tầm quan sát gấp bốn lần thì RtR luôn sẵn sàng cung cấp cho quân đội Việt Nam. Đó là điều kiện cần ở phía mình. Còn điều kiện đủ là phía quân đội đồng ý mua sắm hay không.

Ông từng nói phát minh, sáng chế là con đường duy nhất để Việt Nam trở thành nước phát triển. Vậy theo ông, hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao của chúng ta hiện nay đang cần những yếu tố gì để có thể nhân lên những câu chuyện thành công như RtR?

- Chúng ta phải ưu đãi tất cả doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp hoặc những cá nhân chọn đầu tư vào R&D. Đây cũng là cách mà Trung Quốc, Israel, Mỹ hay Hàn Quốc đã làm. Israel dành đến 6% GDP đầu tư vào R&D, nước đứng thứ nhì là Hàn Quốc với 5%, nước thứ ba là Mỹ 3,5%.

Việt Nam hiện tại chỉ dành 0,4% GDP cho R&D. Theo Nghị quyết 57 sắp tới, ta sẽ nâng lên gấp 5 lần tức 2% GDP. Hướng đi đó đúng. Vấn đề còn lại, là làm sao Nhà nước chọn được doanh nghiệp thật sự làm R&D, để đầu tư đúng đối tượng.

Theo tôi, để đánh giá đơn vị nào đó có thực sự làm R&D hiệu quả hay không, cần dựa trên ba tiêu chí cốt lõi. Một là mức độ tự chủ công nghệ trên toàn bộ chuỗi phát minh - thiết kế - chế tạo. Tại RtR, chúng tôi làm chủ cả ba khâu này.

Phát minh là điều kiện bắt buộc để vượt lên trên thế giới. Nếu không có phát minh khác biệt, ta chỉ có thể đi theo người khác. Drone Hera có thể xếp gọn lại chỉ bằng 6% so với thể tích của nó khi bay, trong khi sản phẩm hàng đầu của đối thủ là 30%. Sự vượt trội này đến từ phát minh độc quyền của RtR về kết cấu thân máy bay được cấp bằng sáng chế quốc tế.

Thiết kế là khả năng biến phát minh thành một bản vẽ kỹ thuật khả thi để sản xuất. Và chế tạo là làm chủ khâu sản xuất, đồng nghĩa với việc làm chủ hoàn toàn chuỗi cung ứng và chất lượng sản phẩm. Nếu không, bạn vẫn bị phụ thuộc, giống như Apple phụ thuộc vào Trung Quốc trong khâu lắp ráp.

Hai là trình độ, vị thế công nghệ so với thế giới. Câu hỏi quan trọng là DN đó đang ở đâu trên bản đồ công nghệ toàn cầu? Anh đang đi sau, ngang bằng hay dẫn đầu? Với RtR, chúng tôi tự tin ở vị thế dẫn đầu. OmniSight gimbal của chúng tôi có 2 mắt so với 1 của thế giới, có 8 trục điều khiển so với 3 trục thông thường. Đây là một bước nhảy vọt về độ phức tạp và năng lực công nghệ.

Tiêu chí thứ ba, độ rộng làm chủ toàn bộ hệ sinh thái. DN chỉ làm chủ một bộ phận như thân drone, hay toàn bộ hệ sinh thái sản phẩm drone, gimbal, camera, pin, tay điều khiển, phần mềm… là hai sự khác biệt. Nhiều công ty lớn, như Skydio của Mỹ được định giá hàng tỷ USD, vẫn phải mua pin từ Trung Quốc và bị gián đoạn nguồn cung khi Bắc Kinh cấm vận.Trong khi đó, RtR là một trong các công ty rất hiếm hoi trên thế giới làm chủ công nghệ từ khâu phát minh, thiết kế đến chế tạo cho toàn bộ hệ sinh thái drone. Điều này đảm bảo sự tự chủ tuyệt đối và khả năng đổi mới không giới hạn.

Các chính sách ưu đãi về tài chính hiện có vướng mắc, khó khăn cho start-up R&D?

- Để phân tích môi trường vĩ mô cho R&D tại Việt Nam, tôi chia làm ba phần chính là thực trạng, thách thức và tầm nhìn chiến lược. Hiện thực trạng nguồn vốn cho R&D chủ yếu vẫn đến từ khu vực tư nhân. Tuy nhiên, đã có những tín hiệu chính sách tích cực và đúng hướng từ Nhà nước. TP.HCM có gói hỗ trợ toàn bộ phần lãi suất vay cho DN công nghệ cao, DN chỉ trả vốn gốc. Một quyết định mới của Thủ tướng cho phép hoàn lại 50% chi phí R&D cho các sản phẩm thuộc danh mục chiến lược quốc gia, trong đó có ngành drone.

Vậy đâu là thách thức cần tháo gỡ ngay lập tức? Tôi cho rằng dù có tín hiệu tích cực, chúng ta vẫn đang bị tụt lại phía sau vì các rào cản cơ chế. Như đã nói, việc nhập khẩu nhiều thiết bị R&D thiết yếu như thiết bị phát sóng Wifi 6, một công nghệ đã thương mại hóa toàn cầu, nhưng lại vẫn chưa được phép nhập vào Việt Nam. Điều này buộc DN phải thực hiện R&D liên quan ở nước ngoài, làm tăng chi phí và giảm tính cạnh tranh so với các nước như Singapore.

Hoặc chúng ra cũng thiếu các hành lang bay thử nghiệm được cấp phép, đặc biệt, cho các bài bay tầm xa, khiến việc kiểm thử và hoàn thiện sản phẩm bị trì trệ.Cuối cùng, tôi thấy tầm nhìn chiến lược phải là cạnh tranh bằng thể chế. Bởi vì về tài chính, chúng ta không thể bằng các nước được. Israel chi là 6% GDP, tức 30 tỷ USD, cho R&D. Hoa Kỳ chi 3.5% GDP, tương đương hơn 1.000 tỷ USD. Nguồn lực của chúng ta hạn chế hơn nhiều. Vậy, vũ khí cạnh tranh duy nhất và sắc bén nhất của Việt Nam chính là thể chế. Chúng ta phải tạo ra một môi trường chính sách thông thoáng, cởi mở và thuận lợi hơn các đối thủ cạnh tranh. Nếu tiền đã ít hơn mà cơ chế lại siết chặt hơn, chúng ta sẽ không có cách nào đuổi kịp họ.

Nghị quyết 68 đã xác định rõ định hướng cạnh tranh bằng thể chế. Vấn đề cốt lõi bây giờ là tốc độ và hiệu quả triển khai các chính sách này trên thực tế như thế nào, để biến định hướng đúng đắn của lãnh đạo cấp cao thành lợi thế cạnh tranh thực sự cho DN.

Tiến sĩ nhận định thế nào về tầm quan trọng của việc tự chủ công nghệ drone đối với một quốc gia, đặc biệt, trong bối cảnh chính trị thế giới phức tạp hiện nay? Và RtR đóng góp gì trong việc hiện thực hóa tầm nhìn này?

- Tại RtR, chúng tôi xác định rõ, để dẫn đầu công nghệ, tốc độ phát minh là then chốt. Chiến lược cốt lõi của chúng tôi là liên tục tạo ra những phát minh đột phá, duy trì vị thế tiên phong trên thị trường. Minh chứng cho điều này là chuỗi các sản phẩm sáng tạo liên tiếp như Hera, Omnisight, Skywatch 360 và các giải pháp tác chiến điện tử tiên tiến. Hiện công ty đã nộp hàng chục bằng sáng chế, trong đó 5 bằng đã được cấp và nhiều phát minh đột phá khác đang chờ cấp tiếp.

Song song đẩy mạnh R&D, RtR tập trung vào thương mại hóa sản phẩm nhanh chóng. Chúng tôi chủ động lựa chọn các sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường, làm chủ toàn bộ quy trình từ thiết kế đến chế tạo để rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường. Mỗi phát minh tiềm năng được xem xét như một start-up độc lập, cho phép chúng tôi huy động vốn và triển khai nhiều dự án song song, tối ưu hóa nguồn lực.

Ngành công nghiệp drone là thiết yếu đối với an ninh quốc gia. Bài học từ các cuộc xung đột gần đây cho thấy sự tự chủ trong công nghệ drone là không thể trì hoãn. Chúng tôi cam kết làm chủ công nghệ này một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Về bản chất, con đường phát triển công nghệ chỉ có sáng tạo. Điều này hoàn toàn phù hợp với tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 57, vốn nhấn mạnh “sáng tạo và công nghệ” là con đường duy nhất để Việt Nam vươn lên trở thành quốc gia phát triển. Việc dựa vào các ngành công nghiệp thâm dụng lao động hay nông nghiệp đơn thuần sẽ không đủ để đạt được mục tiêu này. Để thực sự vươn tầm, chúng ta phải đầu tư mạnh vào R&D, tạo ra các phát minh đột phá và không ngừng đổi mới.

Thế giới đã chứng kiến sự trỗi dậy của các cường quốc công nghệ như Trung Quốc, Hàn Quốc với các công ty dẫn đầu thế giới. Huawei với vị thế dẫn đầu 5G, DJI thống trị thị trường drone, BYD vượt qua Tesla trong xe điện. Samsung và LG vượt mặt các đối thủ Nhật Bản trong lĩnh vực TV. Tất cả đều nhờ sức mạnh của phát minh và đổi mới. Con đường duy nhất để thành công là sáng tạo trong công nghệ và tìm cách hỗ trợ đúng những cá nhân, tổ chức thực sự làm R&D.

Có lẽ nhờ thế, RtR không ngại gì vấn đề thuế quan mới Mỹ áp dụng cho hàng nhập khẩu từ Việt Nam?

- Chắc chắn chúng tôi sẽ không bao giờ vướng. Với RtR, đó chỉ là bài test cơ bản. Bởi vì chuyện “chống trung chuyển” tuy chưa có quy định cụ thể về tỷ lệ nội địa hóa, nhưng chúng tôi tự tin rằng các sản phẩm của mình luôn đạt và vượt mức cần thiết để được công nhận “Made in Vietnam” đích thực.

Thách thức lớn hơn mà chúng tôi còn chinh phục được là đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của Chính phủ Mỹ. Cụ thể, để được bán cho họ, mọi thiết kế, phần cứng và phần mềm không được phép sử dụng bất kỳ linh kiện, chip hay mã nguồn nào từ Trung Quốc. Tuyệt đối không 1% nào.

Khi cung cấp sản phẩm, chúng tôi có thể minh bạch hoàn toàn về nguồn gốc của từng bo mạch điện tử như loại chip sử dụng, lập trình viên, địa điểm sản xuất, cho đến đơn vị thiết kế, chế tạo. Điều này khẳng định năng lực của RtR trong việc tuân thủ các quy định bảo mật và nguồn gốc phức tạp nhất trên thế giới.

Và thưa ông, giả sử ngay lúc này, tiến sĩ Lương Việt Quốc của ngày hôm nay “gặp lại” cậu bé Lương Việt Quốc của xóm Gò Mã năm xưa, họ sẽ nói gì với nhau?

- Tôi nghĩ cậu bé đó sẽ rất là kinh ngạc, không nghĩ rằng bản thân mình có thể đi xa như thế đấy. Như tôi nói nhiều lần, trong những giấc mơ điên rồ nhất, không bao giờ tôi nghĩ rằng ngày nào mình có thể đặt chân đến Mỹ học hành ở những trường top. Còn tôi, chỉ có thể cảm ơn cậu bé. Vì cậu đã không bỏ cuộc, không không từ bỏ con đường tri thức.

Xin chúc mừng và cảm ơn những chia sẻ của ông.

Tiến sĩ Lương Việt Quốc là nhà sáng lập kiêm CEO Công ty CP Real-time Robotics (RtR). Ông sinh ra trong gia đình có 9 anh chị em. Sau khi được trở về TP.HCM từ vùng kinh tế mới, cả nhà sống tạm bợ tại xóm Gò Mả (khu vực Rạch Xuyên Tâm, kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè. Cuộc sống khó khăn, từ nhỏ ông phải ngày ngày lội dưới dòng kênh đen mò phế liệu mưu sinh, nhưng không bỏ học.

Bằng ý chí trên con đường học vấn, ông nhận học bổng Fulbright và lấy bằng Thạc sĩ Kinh tế ứng dụng tại Đại học Cornell (2002-2004), rồi lấy Tiến sĩ Kinh tế tại Đại học California-Berkeley (2004-2011).

Khoảng 2022-2023, ông đã cùng các kỹ sư Việt Nam phát minh ra drone Hera. Đây là UAV thiết bị bay không người lái “Made in Vietnam” với các tính năng đột phá như sức nâng tới 15kg, khả năng mang 4 camera và gấp gọn trong balo. Hera đã chinh phục các thị trường khó tính như Mỹ, Israel và được những đơn vị danh tiếng như Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos (nơi chế tạo bom nguyên tử đầu tiên) tin dùng, trở thành biểu tượng cho sự vươn lên và khả năng cạnh tranh toàn cầu của trí tuệ Việt Nam.

×