Thủy sản Việt Nam trước nguy cơ mất thị phần trên thị trường Mỹ do chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump

Mức thuế trên đặt ra thử thách vô cùng to lớn cho ngành thủy sản Việt Nam. Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), nhận định trong cuộc phỏng vấn với báo Dân Việt rằng không loại trừ khả năng thủy sản Việt Nam sẽ bị mất thị trường quan trọng là Mỹ.

Ông nhìn nhận như thế nào đối với mức thuế do Tổng thống Donald Trump công bố đối với Việt Nam nói chung và ngành thuỷ sản nói riêng?

- Mức 46% cao hơn nhiều so với mức thuế áp cho các nước xuất khẩu cạnh tranh với nước ta. Vì thế, thủy sản Việt Nam đang đứng trước nguy cơ mất thị trường quan trọng nhất này, mất khả năng cạnh tranh trên thị trường Mỹ. Bởi vì các nước xuất khẩu thủy sản khác đều có mức thuế thấp hơn nhiều so với Việt Nam. Ví dụ, Ecuador chỉ 10%, Ấn Độ 26%, Indonesia 32%, Thái Lan 36%...

Mỹ là thị trường lớn, truyền thống và có tính dẫn dắt đối với thủy sản thế giới, trong đó có Việt Nam. Trong đó, 70% các sản phẩm xuất khẩu là thủy sản nuôi trồng (tôm, cá tra, nhuyễn thể, cá nước ngọt khác) đang gắn với sinh kế của hàng trăm nghìn nông dân tại các địa phương. Tương tự, 30% sản phẩm xuất khẩu là từ hải sản khai thác là sinh kế, nguồn sống của hàng trăm ngàn ngư dân của chúng ta.

Hiện nay, Mỹ đang là thị trường nhập khẩu số 1 của tôm, cá ngừ Việt Nam; thị trường số 2 của cá tra Việt Nam.

Ông vui lòng nói rõ hơn về khả năng thủy sản có thể bị mất thị trường Mỹ?

- Hiện nay, hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam đang xuất khẩu và có kế hoạch xuất thủy sản sang thị trường Mỹ với những đơn hàng lớn, giá trị cao. Trong bối cảnh cạnh tranh cao và thuế chống bán phá giá, phương thức vận chuyển hàng thủy sản chủ yếu là giao hàng tận kho, tức DDP, khi xuất sang Mỹ.

Theo đó, doanh nghiệp Việt Nam phải trả toàn bộ chi phí (vận chuyển, bảo hiểm, thuế) trước khi giao hàng và chờ thanh toán từ đối tác Mỹ. Do vậy, mức thuế mới khiến cho doanh nghiệp thủy sản Việt Nam hoang mang lo ngại về khả năng mất thị trường lớn này và cả những thiệt hại to lớn với nhiều lô hàng đang trên đường vận chuyển tới Mỹ có thể bị áp mức thuế cao 46%.

Theo kế hoạch trước đây, số lượng thủy sản đang xuất khẩu sang Mỹ hiện nay là bao nhiêu?

- Trong buổi sáng ngày 3/4 ngay khi có thông tin phìa Mỹ công bố mức thuế 46%, VASEP làm thống kê nhanh và sơ bộ nhưng chưa đầy đủ, ghi nhận hiện có khoảng 37.500 tấn thủy sản các loại đang trên đường vận chuyển tới Mỹ. Ngoài ra, khoảng 31.500 tấn hàng dự kiến sẽ xuất trong tháng 4 và 5/2025 với nhiều đơn hàng đã được ký kết cho năm 2025, tổng số khoảng 38.500 tấn. Những thống kê sơ bộ này vô cùng lớn với ngành thủy sản.

Ông có thể cho biết thời gian phía Mỹ dự kiến áp thuế như thế nào?

- Phía Mỹ áp mức thuế bổ sung 10% cho hàng hóa nhập khẩu có ngày xếp hàng lên tàu hoặc rút hàng khỏi kho ngoại quan đưa vào tiêu thụ nội địa từ sau ngày 05/4/2025 đến trước ngày 09/4/2025. Ngoại trừ hàng hóa đã được xếp lên tàu tại cảng xuất hàng và đang trong quá trình vận chuyển (trên phương thức vận chuyển cuối cùng) trước ngày 5/4/2025, và nhập khẩu để tiêu thụ sau thời điểm này, sẽ không chịu thuế suất bổ sung này.

Nhưng Mỹ áp thuế 46% cho hàng hóa nhập khẩu có ngày xếp hàng lên tàu hoặc rút hàng khỏi kho ngoại quan đưa vào tiêu thụ nội địa từ sau ngày 9/4/2025. Ngoại trừ hàng hóa đã được xếp lên tàu tại cảng xuất hàng và đang trong quá trình vận chuyển (trên phương thức vận chuyển cuối cùng) trước 12:01 ngày 9/4/2025, và nhập khẩu sau thời điểm này, sẽ không chịu mức thuế suất đối ứng này.

Như vậy, có thể thấy rằng sự không rõ ràng trong chính sách hiện tại dẫn đến các khả năng như sau. Nếu Hải quan Mỹ tính thuế dựa trên ngày hàng cập cảng (sau 9/4/2025), các lô hàng đang vận chuyển sẽ chịu mức thuế 46%. Điều này gây thiệt hại lớn vì doanh nghiệp đã ký hợp đồng đồng theo phương thức DDP, tức là trả thuế và giao hàng cho khách hàng tại Mỹ, với giá dựa trên mức thuế hiện tại – thường là 0% hoặc 5,5-7% do thuế chống bán phá giá.

Như vậy, Chính phủ Việt Nam nên đàm phán về thủy sản ra sao với Chính phủ Mỹ?

- VASEP đã gửi kiến nghị đến Chính phủ về các nội dung cần đàm phán sớm nhất. Thứ nhất, cần xác định thống nhất mốc thời gian áp dụng mức thuế nhập khẩu mới với Chính phủ Mỹ và đề nghị Chính phủ Mỹ thông báo cho cơ quan Hải quan Mỹ áp dụng mốc thời gian “ngày xếp hàng lên tàu” là ngày xuất khẩu được xác định trên vận đơn.

Thứ hai, cần đàm phán điều chỉnh giảm mức thuế xuống mức phù hợp nhất, dựa trên thực tế như sau.

Theo báo cáo Bộ Tài chính Mỹ gần nhất, Việt Nam không thao túng tiền tệ. Ngoài ra, thặng dư thương mại phía Việt Nam là kết quả của chuỗi cung ứng toàn cầu mà trong đó có nhiều sản phẩm, nhãn hàng có sự tham gia của một số công ty Mỹ. Cần nhấn mạnh nông thủy sản là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu cho người dân nên đề nghị Chính phủ Mỹ xem xét mức thuế phù hợp với thu nhập của người tiêu dùng Hoa Kỳ.

Bên cạnh đó, trong chuỗi cung ứng của ngành nuôi trồng thủy sản, Việt Nam đang và sẽ tiếp tục nhập khẩu hàng ngàn tấn khô đậu tương từ Mỹ với mức thuế nhập khẩu hiện nay là 0%.

Như vậy, cần đàm phán với Chính phủ Mỹ không áp mức 46% lên tất cả các mặt hàng, cần tách riêng mức thuế áp dụng cho từng mặt hàng theo danh mục hàng hoá xuất khẩu sang Mỹ với mức thuế tương ứng.

Thực tế hiện nay, nhập khẩu thủy sản của Việt Nam từ Mỹ là không đáng kể, thậm chí gần như không có. Vì vậy, Việt Nam nên xem xét chủ động giảm thuế nhập khẩu về 0% cho thuỷ sản được nhập từ Mỹ.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

×