Sau ngần ấy năm, ngôi nhà của bà Lai dù đã sửa sang, tôn tạo để phục vụ cho sinh hoạt hằng ngày của gia đình nhưng hình dáng vẫn giữ gần như nguyên vẹn. Mỗi khi có đoàn khách tới tìm hiểu di tích địa đạo, UBND xã Nam Hồng phải thông báo trước cho bà Lai để bà cùng con, cháu chuẩn bị đón tiếp, tháo tung chiếc giường bên trên mới mở được cửa hầm.

Lối xuống địa đạo qua cửa hầm dưới gầm giường nhà bà Lai khá nhỏ, chỉ đủ cho một người lớn đi. Có một chiếc thang sắt gắn vào vách hầm để mọi người lên xuống. Vừa dẫn đường, anh Phạm Quang Hài (con trai bà Lai) cho biết, theo lời mẹ kể, từ đầu năm 1947, đội du kích xã Nam Hồng sau khi được thành lập đã cùng thanh niên, nam nữ khỏe mạnh trong làng bắt đầu đào hệ thống giao thông hào sát vào lũy tre. 

Để biến làng xã thành chiến địa bất khả xâm phạm, quân dân Nam Hồng đã mở rộng hệ thống hầm bí mật bằng cách nối thông các hầm với nhau, tạo thành hệ thống giao thông bí mật, liên hoàn trong lòng đất. Theo bà Lai, đoạn địa đạo Nam Hồng đầu tiên hình thành ở xóm Phó, thôn Đoài dài hơn 200 m. Chỉ sau khoảng 1 năm, đến đầu năm 1948, địa đạo Nam Hồng đã dài tới gần 11 km. Các tuyến địa đạo nối liền nhà này với nhà kia, có trục chính và hàng chục nhánh nhỏ, thành hình xương cá.

Trong căn bếp cũ của ông Dộc ở góc vườn hiện còn sót lại một cửa hầm dẫn xuống địa đạo. Vừa nhấc tấm bê tông đậy nắp cửa địa đạo ra, ông vừa kể: "Ngày xưa, khi các cụ đào địa đạo này, tôi mới có vài tuổi. Bố tôi tham gia cách mạng, làm nhiệm vụ canh giữ cửa hầm và che giấu cán bộ. Khi còn sống, cụ vẫn thường kể cho chúng tôi nghe về những ngày giặc Pháp càn quét ở Nam Hồng".

Khung cảnh đầu tiên hiện ra khi xuống bên dưới địa đạo là một đoạn tường được xây bằng gạch, trần uốn cong kiểu mái vòm. Theo ông Dộc, đó là đoạn địa đạo nguyên bản còn sót lại, được xây từ hơn 70 năm trước. Đi tiếp sẽ thấy một đoạn địa đạo khác, hiện được chính quyền và cơ quan chức năng đặt những tấm bê tông cốt thép lớn ở hai bên và trên đỉnh với mục đích chống sập. 

9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, quân dân Nam Hồng đã đánh 308 trận, diệt 354 tên địch, làm bị thương 153 tên, 135 tên phải quy hàng; thu 72 súng trường, 3 súng tiểu liên, 780 lựu đạn, phá 3 xe lội nước, 1 trung liên. Theo ông Dộc, hiện nay dân làng vẫn còn truyền tai nhau câu chuyện khá thú vị về địa đạo này. Đó là vào một đợt càn của địch đầu năm 1954, địch phát hiện được một miệng địa đạo nhưng không dám xuống. Chúng lấy dây thừng buộc ngang thắt lưng cụ Long, một người dân trong làng, rồi bắt cụ xuống địa đạo kêu gọi du kích ra hàng. Cụ già này đi một mạch đến nơi du kích đang ẩn nấp, bảo anh em cắt dây thừng và ở luôn dưới địa đạo. Bọn địch ngồi trên miệng địa đạo chờ, nhưng càng chờ càng thấy mất hút.

Trong địa đạo thi thoảng lại có một ngách nhỏ cho bộ đội, quân du kích ta nép vào đây để mai phục, trong trường hợp quân địch phát hiện và xuống được địa đạo sẽ bất ngờ lao ra, khống chế.

Đoạn hào và lũy chiến đấu nằm ngay sát ruộng rau của người dân nay đã um tùm cỏ mọc, không có người chăm sóc. Cũng nằm trong phạm vi địa đạo chạy qua, ngôi nhà cấp 4 của ông Phạm Văn Dộc đã xuống cấp nghiêm trọng mà không được sửa sang, nâng cấp, nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào. Năm 2000 Bộ VH-TT-DL và UBND TP. Hà Nội đã đầu tư 1,2 tỉ đồng cho việc tu bổ, tôn tạo các hạng mục như giao thông hào, hầm bí mật, bàn chông, cạm bẫy, cổng làng, hộp thư… Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều người, việc tu bổ, tôn tạo này chưa đạt vì không có hệ thống chiếu sáng, thông gió, thoát nước.