Điều gì sẽ xảy ra sau khi Mỹ rút quân khỏi Afghanistan?

Lần đầu tiên kể từ năm 2001, quân đội Mỹ rút lui hoàn toàn khỏi Afghanistan sau khi hoàn thành sơ tán hầu hết công dân của nước mình cũng như hàng nghìn người Afghanistan đang gặp nguy hiểm.

Trong hai tuần qua, Mỹ đã nỗ lực vận chuyển hơn 114.000 người bằng máy bay rời khỏi sân bay Kabul. Nhưng bên cạnh đó, việc rút lui quân đội Mỹ khỏi Afghanistan cũng đặt ra một loạt câu hỏi mới cho Biden và chính quyền của ông.

Điều gì sẽ xảy ra với những người Mỹ và Afghanistan bị bỏ lại?

Mỹ đã sơ tán hơn 5.500 công dân của nước này kể từ khi các chuyến bay bắt đầu vào ngày 14/8. Bên cạnh đó, một số ít người Mỹ chọn tiếp tục ở lại Afghanistan để được ở cùng với các thành viên trong gia đình.

Chính quyền Biden cho biết họ hy vọng Taliban sẽ tiếp tục cho phép người Mỹ và những công dân khác muốn ra khỏi Afghanistan được phép rời đi an toàn sau khi việc rút quân của Mỹ hoàn tất. Tuy nhiên, xuất hiện nhiều lo ngại về việc những công dân đó sẽ rời đi như thế nào nếu sân bay không hoạt động.

Hàng chục nghìn người Afghanistan đang gặp khó khăn, chẳng hạn như những thông dịch viên từng làm việc với quân đội Mỹ, các nhà báo và những người ủng hộ quyền phụ nữ… Rất nhiều người bị bỏ lại phía sau, không rõ số phận của họ sẽ ra sao nhưng các quan chức lo ngại rằng Taliban có thể trả thù họ.

Taliban đã cam kết cho phép tất cả công dân nước ngoài và công dân Afghanistan có giấy phép đi lại từ một quốc gia khác được quyền rời khỏi Afghanistan, theo một tuyên bố chung do Anh, Mỹ và nhiều nước khác đưa ra hôm 29/8.

Điều gì sẽ xảy ra với sân bay Kabul sau khi quân Mỹ rời đi?

Trong hai tuần qua, quân đội Mỹ đã bảo vệ và vận hành Sân bay Quốc tế Hamid Karzai của Kabul với gần 6.000 quân.

Taliban đang đàm phán với các chính phủ như Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ để tìm kiếm sự hỗ trợ nhằm tiếp tục các hoạt động bay dân sự từ sân bay này, đây là con đường duy nhất để nhiều người có thể rời khỏi Afghanistan.

Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu hôm 29/8 cho biết sân bay Kabul cần phải sửa chữa trước khi có thể được mở lại cho các chuyến bay dân sự.

Thổ Nhĩ Kỳ, một phần trong sứ mệnh của NATO, đã chịu trách nhiệm về an ninh tại sân bay trong 6 năm qua. Giữ cho sân bay mở cửa sau khi các lực lượng nước ngoài bàn giao quyền kiểm soát là điều quan trọng không chỉ để Afghanistan duy trì kết nối với thế giới mà còn để duy trì cung cấp viện trợ và hoạt động.

Mối quan hệ tương lai giữa Mỹ và Taliban sẽ ra sao?

Mỹ cho biết, họ không có kế hoạch để các nhà ngoại giao ở lại Afghanistan và sẽ quyết định những gì cần làm trong tương lai dựa trên các hành động của Taliban. Mặc dù vậy, chính quyền Biden sẽ phải xác định làm thế nào để có thể đảm bảo một cuộc khủng hoảng kinh tế và nhân đạo không nổ ra trong nước.

Liên Hợp Quốc cho biết hơn 18 triệu người - trên một nửa dân số Afghanistan - cần viện trợ và một nửa số trẻ em Afghanistan dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng cấp tính do đợt hạn hán thứ hai trong bốn năm.

Một số quốc gia bao gồm cả Anh nói rằng sẽ không song phương công nhận chính phủ mới của Taliban ở Afghanistan.

Mối đe dọa từ IS?

Hợp tác giữa Mỹ và Taliban có thể là mối đe dọa cho các tay súng Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Rất nhiều phương án mà Washington và Taliban có thể phối hợp, thậm chí tồn tại khả năng hai bên sẽ chia sẻ thông tin để chống lại IS.

Nhà nước Hồi giáo Khorasan (ISIS-K), được đặt tên theo một thuật ngữ lịch sử của khu vực, lần đầu tiên xuất hiện ở miền đông Afghanistan vào cuối năm 2014 và nhanh chóng tạo dựng được danh tiếng về sự tàn bạo cực độ.

Nhóm này đã lên tiếng nhận trách nhiệm về một vụ đánh bom liều chết vào ngày 26/8 bên ngoài sân bay khiến 13 lính Mỹ và nhiều thường dân Afghanistan thiệt mạng.

Mỹ đã thực hiện ít nhất hai cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào nhóm này kể từ đó và Biden cho biết chính quyền của ông sẽ tiếp tục trả đũa vụ tấn công.

ISIS-K là kẻ thù không đội trời chung của Taliban. Chính vì vậy, các quan chức tình báo Mỹ tin rằng nhóm này đã sử dụng sự bất ổn sau khi chính phủ Afghanistan sụp đổ để củng cố vị thế và đẩy mạnh việc tuyển mộ các thành viên Taliban bị ruồng bỏ.

Người dịch: Lê Phương; Nguồn: Reuters