Ký ức Hà Nội: Ve vàng trên tường mười, khởi nguyên một giấc mơ Hà Nội

Những năm sinh viên, tôi sống ở dãy trọ trong con ngõ nhỏ đan lồng chằng chịt. Căn phòng chưa đầy 10 mét vuông, 3 chị em từ 3 quê hợp lại. Đêm đến, trên tấm phản gỗ thay giường, mỗi cái trở mình đều phải nhẹ nhàng xoay sở. Nơi ấy, chiếc quạt kêu như một cỗ máy cũ sắp nghỉ hưu, nước chảy rón rén qua vòi, mùa nắng thì nồng, mùa mưa thì ngai ngái mùi ẩm.

Gần 4 năm kể từ ngày ra trường, tôi cứ mải miết vật lộn giữa những lo toan thường nhật. Và rồi, ở tuổi hai mươi bảy, khi lần đầu ôm đứa con đỏ hỏn mới ba tháng tuổi vào lòng, tôi mới bừng tỉnh: một mái ấm, một nơi chốn vững vàng để an cư, không chỉ cần cho riêng tôi nữa, mà là điều phải có cho thế hệ sau mình.

Căn hộ tôi tìm được ở khu tập thể Thanh Xuân Bắc, giá thuê ba triệu. Đó không phải con số nhỏ với tôi lúc bấy giờ, nhưng lại là “giá rẻ tao nhã” cho một ước mơ được gọi tên. Ngày dọn đến, ngay từ những bậc cầu thang cũ và ẩm, tôi đã nghe thấy lịch sử rền rĩ trong tường. Chủ nhà là một chị gái người Hà Nội, tuổi thơ của chị lớn lên ở chính khu tập thể này. Ngày ấy, bố mẹ chị là cán bộ nhà nước, được phân nhà. Bao năm đi qua, gia đình chị đã có cơ ngơi khác nhưng căn hộ tập thể này, chị không bán. Nó được giữ lại như một cách níu giữ kỷ niệm cơ hàn, níu giữ hơi thở Hà Nội cũ. Chị cho thuê và nhiều năm qua chưa từng tăng giá. Người thuê thường là những cặp vợ chồng trẻ từ tỉnh lẻ, ngôi nhà nhỏ này như một cánh tay nâng giấc mơ của họ. Tôi là một trong số đó.

Căn hộ khoảng 45m2, ngăn thành hai phòng, có khu bếp riêng nhỏ xíu. Như bao căn tập thể khác, người trước đã cơi nới ra ngoài, một khoảng không gian như tay áo được khâu thêm, vụng về mà hữu dụng. Tường không sơn mà quét ve màu vàng, cái màu vàng giản dị khiến ánh đèn vàng khè buổi tối bỗng hiền hơn. Trần thấp, tường dày mười phân, cách âm kém, chỉ một tiếng kéo ghế cũng có thể hóa thành lời thăm hỏi hàng xóm. Tất cả vừa khít, không thừa một tấc.

Tối đầu tiên dọn về, bế con đỏ hỏn ba tháng, tôi căng tai lắng nghe. Cách âm kém, nên mỗi tiếng con khóc tôi đều sợ vọng sang nhà bác hàng xóm - một đôi vợ chồng hưu trí sống ngay bên. Tôi học cách dỗ con bằng nhịp chân êm, học cách đóng cửa không để tiếng “cộc” cuối cùng thừa thãi. Dần dần, nhịp sống Hà Nội cũ thấm vào tim như mưa thấm mái ngói.

Buổi sớm, dưới chân cầu thang là bảng tin với những tờ giấy thông báo mới được dán bằng hồ bột; giờ hành chính, điện nước, tổ dân phố, lịch tiêm phòng… Đúng giờ, tiếng loa phường vang đều như kim phút đi qua mặt số: khuyến cáo thời tiết, tin phường, nhạc hiệu, mỗi sáng đều giống nhau. Sân tập thể bên dưới là bãi diễn của ngày: các bác tập thể dục, vung tay theo nhịp sớm; bọn trẻ con chạy rượt đuổi, tiếng cười giòn như nắng mới. Đứng từ tầng gác nhìn xuống, tôi không còn nhận ra ai là người Hà Nội, ai là kẻ từ tứ xứ đổ về. Tất cả đều chan hòa trong cùng một nhịp sống, chung khát vọng bám trụ và gieo rễ nơi đất thị thành.

Tôi, con bé tỉnh lẻ từng đánh rơi phụ âm, bỗng thấy mình học nói lại bằng nhịp thành phố này: nói nhỏ, chậm, đủ nghe; cười vừa phải; đi đứng bằng lòng tôn trọng dành cho người bên cạnh. Hà Nội cũ, trong căn tập thể ve vàng, không phô ra vẻ tráng lệ - nó kín đáo, lịch thiệp bằng những điều bé nhỏ: một lời xin lỗi qua tường, một bọc đồ treo hộ trước cửa, một câu nhắc khẽ ở bảng tin, một chiếc chổi dựa ngay ngắn ở chiếu nghỉ cầu thang.

Có những đêm đi làm về muộn, bước chân trên cầu thang cũ và ẩm lại vang hộp rỗng, tôi phải nghiêng người, dồn trọng lượng vào mép chân để bước thật nhẹ, như sợ đánh thức cả một thời quá khứ đang ngủ sau lớp rêu mốc. Khi ấy, tôi nhận ra, ở nơi này, làm gì cũng phải gọn ghẽ, giữ gìn, bởi sự bình lặng của cộng đồng chính là “nếp sống” mà ai cũng đang nâng niu.

Có những đêm gió nồm lên, tường ẩm ngửi như mùi giấy cũ, tôi bế con đi đi lại lại trong căn phòng bốn mươi lăm mét vuông. Đứa trẻ thở đều, tôi nhìn quanh, thấy mọi thứ đều vừa đủ: chiếc bếp gas nhỏ, cái bàn làm việc bé xíu, bộ ấm chén mua ở cửa hàng đồ cũ. Sự vừa đủ ấy, tôi hiểu, không phải cái thiếu của nghèo, mà là cái vừa của nếp sống: có chừng, có mực; biết im lặng ở đâu, biết cất tiếng lúc nào. Nó khác với bầu trời thênh thang nơi quê nhà, nơi tiếng chim gọi nhau bằng những quãng đồng dài; cũng khác với sự tạm bợ của phòng mười mét vuông ngày sinh viên, nơi cái gì cũng thiếu, cũng chóng vánh. Ở đây, giữa ve vàng và rêu mốc, tôi tìm thấy tổ ấm nhỏ xinh mà bền bỉ, như hạt thóc sau mùa gặt được cất kỹ trong chum.

Sống lâu dần, tôi biết bậc thang cũ không chỉ dẫn tới nhà mình; nó dẫn tôi đi vào thành phố, sống trong lòng phố. Mỗi sáng, bế con xuống sân, tôi nhận ra mình đã thuộc lòng khuôn mặt những người tứ xứ như tôi: ai cũng mang theo một giấc mộng đổi đời, nhưng đến đây chúng tôi học cách đổi nhịp trước đã, đổi tiếng bước chân trên cầu thang, đổi âm lượng lời nói, đổi cả thói quen bày biện. Căn tập thể dạy chúng tôi làm người hàng xóm trước khi làm cư dân thủ đô: biết chừa cho nhau một góc phơi, biết nói lời cảm ơn vì một bình nước nóng được san sẻ, biết khép cửa chậm để tiếng “cạch” không chạm vào giấc ngủ người khác.

Có những ngày tôi bỗng nhớ quê, nhớ một cánh đồng mải miết chạy, nơi không ai bắt mình nói nhỏ, không ai biết mình lẫn “N” với “L”. Nhưng ký ức ấy giờ đứng cạnh ký ức Hà Nội như hai gam màu: một thênh thang, một kín đáo; một phóng khoáng, một chừng mực. Và giữa hai gam màu đó, căn tập thể là đường viền dịu dàng nối lại.

Có người hỏi Hà Nội với tôi là gì. Tôi nghĩ đến ve vàng trên tường 10, đến rêu nơi bậc thang, đến tiếng loa phường đều đặn, đến sân tập thể sáng nào cũng lấp lánh tiếng cười. Hà Nội, trong ký ức tôi, là một căn phòng nhỏ xinh dưới bầu trời không quá cao, nơi phố phường không hối hả bằng trái tim người ở đó. Về sau, tôi cũng có được một căn hộ chung cư cho riêng mình, như hành trình tất yếu của lớp người trẻ tỉnh lẻ nơi thị thành. Nhưng căn phòng tập thể cũ mới là cội nguồn của mọi khao khát: một tổ ấm để bám trụ, để sống và để yêu. Mỗi lần đi ngang, tôi vẫn thấy lòng mình dậy lên một nhịp xao xuyến – như nhắc rằng giấc mơ Hà Nội của những người xa quê, rốt cuộc, đều bắt đầu từ những rung động giản dị như thế.

Mời độc giả gửi bài dự thi cuộc thi viết "Ký ức Hà Nội". Tác phẩm gửi dự thi về Báo NTNN/Điện tử Dân Việt cần ghi rõ họ tên tác giả, bút danh (nếu có), năm sinh, nghề nghiệp, giới tính, quê quán, địa chỉ liên hệ, email, số điện thoại.

Mỗi tác giả có thể gửi nhiều tác phẩm nhưng phải thống nhất một bút danh. Tác phẩm dự thi gửi về email của chương trình: cuocthikyuchanoi@gmail.com hoặc qua đường Bưu điện về Ban Bạn đọc, tầng 10 Tòa nhà Báo Nông thôn Ngày nay 68 Dương Đình Nghệ, Cầu Giấy, Hà Nội.

×