Bình luận
0
Theo gia phả dòng họ Nguyễn Tông ở làng Sâm thì Nguyễn Tông Quai sinh ra trong một gia đình nghèo khó, cha làm tự chùa.
Thuở nhỏ, ông sống rất thiếu thốn, một lần ông lấy trộm oản, chuối trên bệ thờ Phật để ăn, có người trông thấy, gán cho ông cái tên là Oản. Khi cha chuyển lên trông coi chùa Diên Hựu (chùa Một Cột) ở Thăng Long, ông đi theo và được vào học ở Quốc Tử Giám.
Thám hoa Vũ Thạnh, thầy dạy, sửng sốt về tài thơ văn của ông và dự đoán “về sau tất sẽ nổi danh về thơ”. Khi dự kỳ thi Hội, Nguyễn Tông Quai đỗ Hội nguyên, đứng đầu 25 người đỗ.
Vào thi Đình, ông đỗ Hoàng giáp. Sau khi thi đỗ được bổ vào Hàn lâm viện, rồi được điều đi làm Thừa Chính sứ Kinh Bắc, Đốc đồng Tuyên Quang.
Năm 1734, Nguyễn Tông Quai được cử lên Lạng Sơn tiếp sứ Thanh sang sách phong. Năm 1742, ông được cử làm Phó sứ, cùng Chánh sứ Nguyễn Kiều (chồng của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm) đi sứ sang nhà Thanh.
Khi khởi trình, vua đặt tiệc thết ở đình Đông Tân, ban thơ ngự chế, hai người lần lượt phụng họa. Dọc đường, trải phong vật kỳ thắng của 7 châu, cùng Nguyễn Kiều đề vịnh, xướng họa, biên chép thành tập Sứ Hoa tùng vịnh.
Trong thời gian đi sứ, Nguyễn Tông Quai cũng đã viết cuốn thơ Nôm lục bát Sứ trình tân truyện gồm 670 câu. Khi về tới Thăng Long, Nguyễn Tông Quai vào yết kiến vua Lê Hiển Tông, được ban thưởng, thăng chức Hình Bộ Tả thị lang, kiêm Lục Bộ Thượng thư, tước Ngọ Đình hầu.
Trong những năm 1745 - 1748, vì hặc tấu gian thần nên bị giáng xuống Hàn lâm thị độc. Thời gian này, ông liên tiếp bị ganh ghét, đố kỵ nên đã từ quan về quê mở trường dạy học.
Ông đã đào tạo được hàng chục nhà khoa bảng sáng danh trong lịch sử nước nhà, trong đó có những môn sinh quê Thái Bình đã chịu ảnh hưởng sâu nặng về nhân cách và tiết tháo của ông như Bảng nhãn Lê Quý Đôn (huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), Hoàng giáp Đoàn Nguyễn Thục (huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình)...
Năm Mậu Thìn (1748), do không chọn được người đi sứ, triều đình lại phục chức cũ cho ông đề cử đi sứ Thanh lần hai. Lần này ông làm Chánh sứ, Phó sứ là Nguyễn Thế Lập, Trần Văn Hoán.
Sau khi đi sứ về nước được thăng Hộ bộ Tả thị lang, tước hầu. Năm 1751, Trịnh Doanh sai ông đi dụ bảo, an ủi dân các lộ Sơn Tây, Thái Nguyên, Kinh Bắc. Năm Giáp Tuất (1754), chúa lại sai ông đi xem xét các nhà giam, sửa sang những chỗ ẩm thấp, chật hẹp, chẩn cấp cho kẻ thiếu đói, những người bị tội nhẹ thì xét tha về.
Vào những năm này, ông lại tiếp tục bị bọn hoạn quan gièm pha, soi mói, kiện tụng. Chán cảnh nhiễu nhương, ông xin hưu quan về quê tiếp nghề dạy học. Năm Đinh Hợi (1767) ông mất tại quê nhà.
Nguyễn Tông Quai làm quan khoảng trên 30 năm, phụng sự 5 đời vua Lê: Lê Dụ Tông, Lê Duy Phương, Lê Thuần Tông, Lê Ý Tông, Lê Hiển Tông và 3 đời chúa Trịnh: Trịnh Cương, Trịnh Giang, Trịnh Doanh.
Đây là thời kỳ thế sự rối ren, vua chúa ươn hèn, quan tham, lại nhũng, chính sự nhiễu nhương, lòng dân ly tán. Vì tính tình cương trực, có tiết tháo và tâm huyết, không a phụ bọn quyền gian, dám can ngăn vua chúa hãy để tâm chăm lo thế sự nên ông đã từng trải lắm gian truân, ít nhất hai lần bị biếm trích, có lần đã từng bị giáng làm dân thường.
Tác giả Nguyễn Án đã viết trong sách “Tang thương ngẫu lục”: “Tính ông ngay thẳng mà ghét sự tà khúc, không chịu kiêng tránh gì cả”.
Hồ Sĩ Đống trong bài tựa “Sứ hoa tùng vịnh” cũng nhận xét: “Tiên sinh giữ đạo chính, ghét kẻ tà, tuy bị kẻ hằn thù vu cáo mà bị tội, song tiên sinh trở về vườn thì danh vọng lại càng trọng”...
Nguyễn Tông Quai là nhà ngoại giao, nhà giáo dục tài hoa và hơn nữa ông là một nhà văn, nhà thơ lớn của nền văn học Việt Nam thời trung đại.
Đương thời Nguyễn Tông Quai được coi là một danh sĩ xuất sắc trong “Trường An tứ hổ” hoặc “An Nam đại tứ tài”. Nhân sĩ Trung Quốc đánh giá ông “tài văn chương và đức hạnh đều siêu trác”.
Trong kho tàng văn học cổ của Việt Nam, các tác phẩm của Nguyễn Tông Quai chiếm một vị trí quan trọng. Có thể kể đến những tác phẩm như: Học ngữ, Sứ hoa tùng vịnh, Sử trình tân truyện, Vịnh sử thi, Ngũ Luân tự...
Trong thơ văn bang giao của Việt Nam, Sứ trình tân truyện của Nguyễn Tông Quai là một hiện tượng độc đáo. Nguyễn Tông Quai hoàn toàn xứng đáng được xếp vào vị trí nhà thơ đầu tiên dùng chữ Nôm viết về đề tài đi sứ.
Đề tài mới được thể hiện ở một thể loại cũng rất mới, đó là dùng thể ký bằng thơ quốc âm, dẫu rằng tên tác phẩm là tân truyện.
Noi gương người thầy dạy, vào những năm sau đó, người học trò xuất sắc của ông là Lê Quý Đôn đi sứ cũng mang theo các tác phẩm của mình để các danh sĩ Trung Hoa và sứ thần Triều Tiên đề tựa và cũng dùng chữ Nôm để viết trong cuốn Bắc sứ thông lục.
Ngoài Sứ trình tân truyện, Nguyễn Tông Quai còn có tác phẩm Nôm nổi tiếng khác là Ngũ luân tự (Thuật bày ngũ luân), gồm 646 câu thơ song thất lục bát. Tác phẩm diễn ca về năm mối quan hệ luân thường quan trọng của Nho gia (vua - tôi, cha - con, anh - em, chồng - vợ, bạn - hữu).
Bằng việc dẫn ra những điển cố trong kinh điển Nho gia để nêu những tấm gương về năm mối quan hệ đó nhằm giáo huấn người đời.
Việc dùng thể song thất lục bát diễn ca ngũ luân là một biểu hiện đi tiên phong của Nguyễn Tông Quai trong xu thế Việt hóa, Nôm hóa các yếu tố văn hóa gốc Hán đang được diễn ra một cách mạnh mẽ trong giai đoạn đầu thế kỷ XVIII.
“Sứ Hoa tùng vịnh” là tập thơ gồm khoảng 200 bài thơ chữ Hán, xướng họa cùng Chánh sứ Nguyễn Kiều. Ngoài 6 bài tựa, trong đó có sứ giả Triều Tiên Lý Bán Thôn, tức Lý Tông Lâm và danh sĩ Việt Nam là Hồ Sĩ Đống, bình ở đầu tiền, hậu tập.
Phần cuối của thi phẩm là ngót trăm bài thơ xướng họa tặng đáp với các danh sĩ Trung Quốc và sứ giả Triều Tiên.
Nhiều bài thơ trong tập thanh cao, diễm lệ, hài hòa, giữa thơ và họa, cân đối giữa tình và ý, rất điêu luyện về mặt dùng chữ đặt lời, về cách phối hợp các hình ảnh, nhịp điệu, âm thanh... được nhiều danh sĩ trong và ngoài nước khen.
Sứ hoa tùng vịnh đã góp phần làm cho tài thơ của Nguyễn Tông Quai nổi danh trong và ngoài nước.
Điều đặc biệt trân quý là tác phẩm này đã ghi chép những lời tựa, lời bình của một số nhân sĩ Trung Hoa và Triều Tiên như Lý Bán Thôn, Trương Hán Chiêu, Âu Dương Vượng, Vương Vân Tường, Trịnh Ngọc Trai...
Những bài tựa, bài bình này viết trên đất Trung Hoa khi họ được đọc “Sứ hoa tùng vịnh”, trong đó có nhận xét của sứ giả Triều Tiên Lý Bán Thôn: “Tôi đọc đến hết, thấy khí thế ở trong đó bàng bạc mênh mông như núi sập, đá tan, mưa gió ầm ập, sông suối vỡ bờ, nếu không dày công tích khí sao có thể được như vậy...
Thơ của tiên sinh cách luật tề chỉnh, âm điệu cao siêu, nắn nót từng câu từng chữ, thảy đều theo đúng khuôn phép Thịnh Đường. Dẫu Trung Hoa có tiếng hay thơ cũng không hơn thế được”.
Nguyễn Tông Quai vang danh đất Bắc và vua Càn Long vì mến mộ một danh sĩ phương Nam “thơ hay, sứ giỏi” nên đã sai thợ vẽ chân dung ban tặng.
Có thể coi đây là một hiện tượng độc đáo nhất của “thiên triều” với sứ thần An Nam trong lịch sử bang giao giữa hai nước.
Bức chân dung này hiện đang được lưu giữ tại từ đường Nguyễn Tông ở quê ông. Một số danh sĩ trong nước như Lê Quý Đôn, Ngô Thì Sĩ, Hồ Sĩ Đống, Phan Huy Chú... đều có viết lời bình, lời tựa hoặc có ý kiến đánh giá, coi đây là tác phẩm thuộc vào bậc nhất trong dòng thơ đi sứ phương Bắc của các sứ thần Đại Việt.
Nguyễn Tông Quai không chỉ được coi là một hiện tượng kiệt hiệt về thơ đi sứ mà trong lĩnh vực thơ vịnh sử ông đã chiếm vị trí hàng đầu trong An Nam đại tứ tài hay Trường An tứ hổ (Nguyễn Tông Quai, Nguyễn Trác Luân, Ngô Tuấn Cảnh, Nguyễn Bá Lân). Trước tác của ông chiếm khoảng 70 bài trong Vịnh sử thi quyển.
Danh nhân văn hóa Nguyễn Tông Quai có hai nét nổi trội so với người đương thời. Một là, ông đã có công đào tạo những hiền tài của đất nước, trong đó có Tam nguyên Bảng nhãn Lê Quý Đôn, một danh nhân kiệt hiệt của nước Nam.
Hai là, qua hai lần đi sứ đã góp phần đề cao vị thế của đất nước bằng việc lưu lại dấu ấn trong lịch sử bang giao với Sứ trình tân truyện, một tác phẩm được viết bằng chữ Nôm, thể hiện lòng tự tôn dân tộc.
Theo bản tin lúa gạo mới nhất của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Ghana - quốc gia đang nổi lên là thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam trong 9 tháng năm 2025 sau khi Philippines tạm ngừng nhập khẩu gạo đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng trong ngành lúa gạo.
Thời tiết chuyển lạnh và chênh lệch nhiệt độ lớn làm tăng nguy cơ khởi phát đột quỵ não, đặc biệt đối với người cao tuổi, người có bệnh nền mạn tính.
Chia sẻ
Nếu châu Âu đột nhiên phát động chiến tranh với Nga, tình huống có thể nhanh chóng xảy ra là chúng ta sẽ không còn ai để đàm phán, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố.
Chia sẻ
Giữa đại ngàn Tây Bắc, xã biên giới Hua Bum (tỉnh Lai Châu) từng là địa bàn nóng với nhiều khó khăn bủa vây. Thế nhưng, nhờ những biện pháp quyết liệt, gần dân của lực lượng Công an xã, Hua Bum đang "thay da đổi thịt", trở thành điểm sáng về an ninh trật tự. Tại đây, những câu chuyện về người chiến sĩ công an "cùng ăn, cùng ở, cùng làm" đã trở thành điểm tựa vững chắc để đồng bào yên tâm bám bản, giữ đất, giữ biên cương.
Chia sẻ
Triệt phá đường dây sản xuất ma túy lớn Tobaco ở Hà Tĩnh do 2 đối tượng trẻ tuổi cầm đầu; kẻ cướp vàng ở TP.HCM dùng dao dọa tự sát khi bị cảnh sát truy đuổi; trưởng phòng thanh tra thuế ở Bắc Ninh bị bắt sau khi nhận 4,3 tỷ đồng để bỏ qua sai phạm của doanh nghiệp... là những tin nóng 24 giờ qua.
Chia sẻ
Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III – năm 2025 và cuộc thi viết tìm hiểu 95 năm Hội Nông dân Việt Nam sẽ diễn ra lúc 20h ngày 5.12 tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (Hà Nội), được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV2.
Chia sẻ
Trao đổi với Dân Việt, ông Nguyễn Trung Hiền - Tỉnh uỷ viên, Tổng biên tập Báo và Phát thanh, Truyền hình Bắc Ninh cho biết, những người làm báo Bắc Ninh rất hào hứng gửi tác phẩm dự thi Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025. Giải báo chí do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam chủ trì, Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) tổ chức thực hiện.
Chia sẻ
Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới đang mở ra một không gian mới cho công tác tuyên giáo, truyền thông, bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin công khai, minh bạch của công dân. Nhưng để truyền thông trên nền tảng số thực sự phát huy hiệu quả, xây dựng được hệ thống thông tin vận hành chuyên nghiệp, yếu tố cốt lõi không chỉ nằm ở công nghệ mà còn ở con người – những cán bộ trực tiếp làm nhiệm vụ truyền thông chính sách.
Chia sẻ
Với con số may mắn hôm nay ngày 3/12, vận đỏ thuộc về Dần, Mão, Thìn với nhiều thuận lợi, trong kho Ngọ, Tý, Sửu nhiều chật vật, lo lắng.
Chia sẻ
Nhiều bậc phụ huynh cần thay đổi tư duy dạy con.
Chia sẻ
Cựu Đại diện cấp cao của EU về chính sách đối ngoại Federica Mogherini đã bị tạm giữ hôm nay thứ Ba 2/12, khi cảnh sát tiến hành các cuộc đột kích liên quan đến một nghi án gian lận liên quan đến chương trình đào tạo các nhà ngoại giao châu Âu.
Chia sẻ
Hà Nội yêu cầu người dân hạn chế tối đa các hoạt động ngoài trời, đeo khẩu trang khi ra đường trong những thời điểm chỉ số chất lượng không khí VN_AQI tăng cao. Các trường học được khuyến nghị ngừng tổ chức hoạt động ngoài trời và có thể tạm dừng việc học nếu ô nhiễm lên mức nghiêm trọng.
Chia sẻ
Khởi nghĩa khăn vàng là cuộc nổi dậy của nông dân ở Trung Quốc chống lại nhà Hán, kéo dài suốt 21 năm và gây ra những hậu quả sâu rộng, đánh dấu sự khởi đầu của thời kì Tam quốc.
Chia sẻ
Ban Quản lý toà nhà khu HH Linh Đàm (Hà Nội) vừa phát thông báo về việc tạm dừng và tiến tới ngừng hoàn toàn hoạt động tiếp nhận, trông giữ xe máy điện và xe đạp điện tại các tầng hầm.
Chia sẻ
Fashion Show “Hello Cosmo From Vietnam” trước Ngọ Môn Huế chiều 2/12 đưa khán giả vào bữa tiệc thời trang đầy sắc màu, với sự xuất hiện của 72 thí sinh Miss Cosmo 2025 đến từ khắp thế giới.
Chia sẻ
Sự biến Tĩnh Khang là một biến cố lớn trong lịch sử Trung Quốc xảy ra vào năm 1127, đánh dấu sự diệt vong của vương triều Bắc Tống dưới tay nhà Kim.
Chia sẻ
Mỹ và Nga gần đây đều đe dọa nối lại các vụ thử hạt nhân, làm dấy lên quan ngại toàn cầu và đe dọa phá vỡ chuẩn mực quốc tế vốn đã hình thành suốt nhiều thập niên qua, các chuyên gia cho biết.
Chia sẻ
Sáng 7/12, Đoàn Thể thao Việt Nam sẽ chính thức lên đường sang Thái Lan tham dự SEA Games 33, dưới sự dẫn dắt của Trưởng đoàn Nguyễn Hồng Minh – Phó Cục trưởng Cục Thể dục Thể thao Việt Nam. Dự kiến sẽ có khoảng 200 thành viên đại diện cho Việt Nam tham gia Lễ khai mạc được tổ chức tại Bangkok vào ngày 9/12.
Chia sẻ
Nguyễn Đình Bắc tiết lộ, anh đã nói với HLV Polking rằng, đây là kỳ SEA Games đầu tiên của mình, người hâm mộ rất chờ đợi giải đấu này. Ngay sau đó, HLV Polking đã đồng ý để Nguyễn Đình Bắc lên tập trung U22 Việt Nam sớm hơn dự kiến.
Chia sẻ
Nguyễn Tân là 1 trong 3 thủ môn của U22 Việt Nam tham dự môn bóng đá nam SEA Games 33 bên cạnh Trần Trung Kiên và Cao Văn Bình.
Chia sẻ
Các binh sĩ Ukraine chiến đấu ở chiến trường miền Đông cho biết họ hoài nghi bản thỏa thuận hòa bình đang được đàm phán có thể ngăn Nga tấn công Ukraine lần nữa.
Chia sẻ
Chỉ sau 6 ngày công chiếu tại Trung Quốc, "Zootopia 2" đã phá 60 kỷ lục, một mình càn quét phòng vé, chiếm 90% tổng doanh thu điện ảnh.
Chia sẻ
Bộ GDĐT vừa công bố dự thảo Thông tư ban hành quy định về tiêu chuẩn, quy trình chuyển thể và tổ chức thẩm định sách giáo khoa (SGK) điện tử biên soạn theo chương trình giáo dục phổ thông để lấy ý kiến góp ý rộng rãi.
Chia sẻ
Andriy Yermak - nhân vật quyền lực thứ hai tại Ukraine – đã bị “hạ bệ” chỉ vài giờ sau khi Cục Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) khám xét nhà riêng và điều tra vai trò của ông trong bê bối tham nhũng năng lượng trị giá 100 triệu USD. Diễn biến này được cho là giúp mở đường cho Ukraine có thể tiến tới một thỏa thuận hòa bình để chấm dứt chiến tranh.
Chia sẻ
Tiền đạo U17 Việt Nam lập kỷ lục ghi bàn đáng kinh ngạc; M.U đón tin vui từ Matheus Cunha; LV U22 Thái Lan quyết tâm giành HCV; Lineker ký hợp đồng béo bở; Boateng chỉ ra điểm mạnh của Ronaldo và Messi.
Chia sẻ
Nghệ sĩ nhân dân Thu Hà bước sang tuổi mới và gần về hưu nhưng vẫn giữ được nhan sắc xinh đẹp rực rỡ. Mới đây, chị khoe ảnh đi du lịch Nhật Bản và diện trang phục Kimono.
Chia sẻ
Bốn tháng sau chuyển đổi mô hình, nhiều địa phương gặp khó khăn về nhân sự, phân bổ vốn và triển khai chính sách giảm nghèo. Tuy vậy, chuyên gia cho rằng sáp nhập cũng mở ra cơ chế chia sẻ nguồn lực và thiết kế chính sách phù hợp từng địa phương.
Chia sẻ
Ít ai ngờ giữa thềm biển Đông Bắc lại tồn tại một vùng chè độc đáo đến vậy. Trà Đường Hoa, kết tinh giữa khí núi và hơi biển, đang mở ra cơ hội phát triển kinh tế mới cho người dân địa phương. Câu chuyện chuyển đổi mô hình sản xuất sạch, gắn với OCOP và du lịch, đã đưa Đường Hoa trở thành điểm sáng của chương trình giảm nghèo bền vững.
Chia sẻ
Ngày 2/12, TP.HCM phát động Cuộc thi Thiết kế linh vật (VIFA EXPO) năm 2025 nhằm tôn vinh ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Cuộc thi kéo dài đến ngày 10/2/2026.
Chia sẻ
Năm 2025, kinh tế tỉnh Đồng Nai bứt phá mạnh mẽ, GRDP vượt mục tiêu Chính phủ giao, tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế của vùng Đông Nam Bộ và cả nước.
Chia sẻ
Trước việc chất lượng không khí Hà Nội đang bị ô nhiễm rất cao, chỉ số AQI từ đỏ đến tím, chuyên gia môi trường đã lên tiếng cảnh báo người dân nên hạn chế tối đa việc ra ngoài, tạm dừng các hoạt động ngoài trời và chuyển sang sinh hoạt trong nhà.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Thanh (Vũ Quý, Kiến Xương) 
