Philippines cân nhắc kéo dài lệnh cấm nhập gạo, gạo Việt sẽ ra sao?

Vì sao Philippines muốn kéo dài lệnh cấm nhập khẩu gạo?

Bộ Nông nghiệp Philippines (DA) cân nhắc đề xuất kéo dài lệnh cấm nhập khẩu gạo thêm ít nhất 15 ngày (có thể 30 ngày). Quyết định cuối cùng sẽ dựa trên việc “xác minh số liệu” nhưng Bộ này đang nghiêng về phương án đề nghị gia hạn để tiếp tục hỗ trợ giá palay (lúa tươi) trong mùa thu hoạch.

Lệnh cấm trước đó do Tổng thống Philippines ký áp dụng 60 ngày (từ 1/9 đến 30/10/2025). Mục tiêu của Chính phủ Philippines là bảo vệ đầu ra và giá lúa cho nông dân nước này trong giai đoạn thu hoạch.

Lệnh cấm nhập khẩu gạo đã giúp giá lúa nội địa của Philipines phục hồi. Trước khi có lệnh cấm nhập gạo, giá lúa ở mức khoảng 8 - 10 peso/kg. Hiện tại, ở một số khu vực là 17 peso/kg.

Philippines là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới năm 2024 với sản lượng cao kỷ lục 4,7 triệu tấn. Năm nay, DA và Bộ Nông nghiệp Mỹ đều dự báo nước này tiếp tục sẽ là nhà nhập khẩu gạo số 1 thế giới với sản lượng từ 4,5 - 5,1 triệu tấn do nhu cầu gia tăng.

Tính đến ngày 11/9, Philippines mới nhập khẩu 3,1 triệu tấn gạo, trong đó nguồn hàng từ Việt Nam chiếm phần lớn (khoảng 2,47 triệu tấn), tương ứng chiếm 79% thị phần; tiếp đến là Myanmar trên 340.000 tấn, Thái Lan 164.000 tấn, Pakistan 76.344 tấn và Ấn Độ gần 20.000 tấn; do vậy, sản lượng phải nhập theo tính toán trong những tháng cuối năm khoảng 1,5 triệu tấn.

Cho đến nay, giá gạo của ta vẫn vững giữa lúc Philippines cấm nhập. Giá lúa gạo hôm nay 24/9 tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long ít biến động. Thị trường giá gạo trong nước và xuất khẩu vẫn tương đối bình ổn, lúa tươi vững giá.

Với mặt hàng gạo, theo cập nhật từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, hiện gạo nguyên liệu xuất khẩu IR 504 dao động ở mức 8.100 - 8.250 đồng/kg; gạo nguyên liệu xuất khẩu CL 555 dao động ở mức 8.100 - 8.200 đồng/kg; gạo nguyên liệu xuất khẩu OM 380 dao động ở mức 7.450 - 7.550 đồng/kg; gạo nguyên liệu OM 18 dao động ở mức 8.500 - 8.600 đồng/kg; gạo nguyên liệu xuất khẩu OM 5451 dao động ở mức 7.700 - 7.900 đồng/kg; gạo thành phẩm OM 380 dao động ở 8.800 - 9.000 đồng/kg; gạo thành phẩm IR 504 dao động ở 9.500 - 9.700 đồng/kg.

Với mặt hàng lúa, theo cập nhật từ Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, hiện gia lúa IR 50404 (tươi) dao động ở mức 4.700 - 4.900 đồng/kg; giá lúa OM 18 (tươi) dao động ở mốc 5.400 - 5.500 đồng/kg; giá lúa Đài Thơm 8 (tươi) dao động ở mốc 5.600 - 5.700 đồng/kg; giá lúa OM 5451 (tươi) dao động mốc 5.300 - 5.400 đồng/kg; giá lúa Nàng Hoa 9 dao động ở mức 6.000 - 6.200 đồng/kg; giá lúa (tươi) OM 308 dao động ở mức 5.700 - 5.900 đồng/kg so với hôm qua.

Trên thị trường xuất khẩu, theo dữ liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo trắng thường 5% tấm của Việt Nam giữ ổn định ở mức 376 – 380 USD/tấn, tiếp tục cao nhất trong số các nước xuất khẩu hàng đầu châu Á; gạo 100% tấm dao động ở mức 317 - 321 USD/tấn. Gạo Jasmine đi ngang ở 496 – 500 USD/tấn, trong khi gạo thơm 5% tấm đạt 440 – 465 USD/tấn.

Tại Ấn Độ, giá gạo trắng thường 5% tấm của nước này cũng không đổi ở mức 374 - 378 USD/tấn.

Trong khi đó, gạo trắng thường 5% tấm của Thái Lan giảm 4 USD/tấn, xuống còn 353 – 357 USD/tấn.

Tương tự, giá gạo trắng 5% tấm của Pakistan cũng giảm 2 USD/tấn, về mốc 359 - 363 USD/tấn. Ngoài ra, gạo 5% tấm của Myanmar giảm 5 USD/tấn, đạt 323 – 327 USD/tấn.

Số liệu từ Cục Hải quan Việt Nam cho thấy tính đến ngày 15/9, Việt Nam đã xuất khẩu 6,6 triệu tấn gạo, tăng 1,5% về lượng nhưng lại giảm 17% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái khi chỉ đạt 3,37 tỷ USD.

Chuyên gia và doanh nghiệp Việt nhìn nhận rằng quyết định kéo dài lệnh cấm nhiều khi mang tính tạm thời và có yếu tố chính trị. Manila khó có thể duy trì bất kỳ biện pháp gây rối loạn nguồn cung lâu dài nếu tồn kho và giá cả nội địa biến động quá mạnh. Nhiều thương nhân Philippines được đã chuẩn bị nhanh để quay lại mua hàng ngay khi lệnh cấm được dỡ bỏ.

Về trung hạn, nhiều dấu hiệu cho thấy Philippines vẫn phụ thuộc lớn vào gạo Việt Nam. Khi yếu tố chính trị lắng xuống, cầu từ Manila có thể trở lại, hỗ trợ giá gạo xuất khẩu Việt Nam.

Doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần bình tĩnh trước biến động thị trường

Thực tế, 8 tháng qua, lượng gạo Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường Philippines, Bờ Biển Ngà, Ghana, Trung Quốc, Bangladesh... đều tăng so với cùng kỳ năm ngoái, bù đắp cho sự sụt giảm của các thị trường khác.

Mục tiêu kế hoạch xuất khẩu gạo năm 2025 của ta là ước đạt 5,7 tỷ USD, với kết quả 8 tháng thu về 3,26 tỷ USD. Như vậy, 4 tháng còn lại của năm, ngành hàng này cần thu về 2,44 tỷ USD.

Trước đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đưa ra nhận định, khả năng kim ngạch xuất khẩu ngành hàng gạo của ta có thể sụt giảm hơn so với mục tiêu đặt ra (do tác động của biến động thị trường lúa gạo toàn cầu), ước tính chỉ đạt khoảng 5,5 tỷ USD, giảm 4,4% so với cùng kỳ năm 2024.

Dù dự báo khó khăn, Việt Nam vẫn có cơ hội lớn trong phân khúc gạo chất lượng cao. Các thị trường như Mỹ, Singapore và Brazil, Nhật Bản... đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng lúa gạo toàn cầu.

Trước việc Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo vào có thể kéo dài tiếp lệnh này, các Bộ ngành đã khuyến nghị doanh nghiệp bình tĩnh, duy trì thị trường truyền thống và chủ động tìm cơ hội mới. Doanh nghiệp tuyệt đối tránh tâm lý nóng vội hoặc thờ ơ trước các diễn biến chính sách liên quan đến thị trường xuất khẩu gạo toàn cầu.

Doanh nghiệp cần chủ động mua vào, tạm trữ, sẵn sàng cung ứng theo hợp đồng; theo dõi sát thương mại gạo thế giới để điều chỉnh kế hoạch kinh doanh phù hợp, vừa khai thác tốt thị trường truyền thống, vừa tìm kiếm thị trường mới tại các khu vực như châu Phi, Trung Đông, Nam Á... Đồng thời, nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh, chú trọng đào tạo nhân lực, bồi dưỡng kỹ năng đàm phán, ký kết hợp đồng, xử lý tranh chấp.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp tập trung duy trì chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn nước nhập khẩu, coi trọng xây dựng và quảng bá thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế, đa dạng hóa chủng loại hàng hóa và thị trường ngách.

Cùng với việc duy trì thị trường truyền thống, các doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm, khai thác thị trường tiềm năng mới nhằm phân tán rủi ro và tăng khả năng thích ứng. Mặt khác tiếp tục thu mua lúa tạm trữ cho nông dân để giữ ổn định thị trường lúa gạo trong nước.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội các nhà nhập khẩu gạo của Philippines theo dõi, nắm bắt thông tin về thay đổi chính sách nhằm có ứng phó linh hoạt.

Về lâu dài, ngành lúa gạo Việt Nam cần một chiến lược thị trường dài hạn. Đặc biệt cần tập trung vào sản xuất gạo chất lượng cao, hữu cơ, phát thải thấp; đồng thời đẩy mạnh chế biến sâu các sản phẩm từ gạo để tiếp cận các thị trường mới, giá bán cao như Liên minh châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, khu vực Trung Đông…

Được biết, một số tham tán thương mại cũng khẳng định, nhiều thị trường mới như Senegal, Bangladesh hay các nước châu Phi có nhu cầu gạo cao, mở ra cơ hội đa dạng hóa xuất khẩu, bảo đảm đầu ra ổn định cho hạt gạo Việt trong những tháng cuối năm khi thị trường nhập khẩu sẽ tăng nhu cầu theo chu kỳ tiêu dùng. Các cơ quan chức năng Việt Nam cũng khẳng định vẫn đảm bảo mục tiêu xuất khẩu gạo của năm nay.

×