Sau sáp nhập, đây là một làng cổ hơn 100 năm tuổi ở TP HCM với 9 sản phẩm đạt sao OCOP, trưng bày tại khách sạn 7 sao ở Dubai

Nghệ nhân làng nghề cả đời theo nghề sơn mài

Ông Trương Quan Tịnh, Nghệ nhân ưu tú, Chủ cơ sở Sơn mài Định Hòa cho biết: "Với những giá trị nghệ thuật mang đậm nét văn hóa truyền thống, sản phẩm sơn mài Tương Bình Hiệp hiện nay đã xuất đi nhiều nước trên thế giới và là điểm đến yêu thích của du khách trong nước và quốc tế khi ghé thăm Việt Nam".

Các sản phẩm sơn mài của làng nghề Tương Bình Hiệp có nhiều thể loại như: Sơn lộng, sơn mài vẽ lặn, vẽ phẳng, vẽ nổi, thếp vàng bạc, sơn mài cẩn ốc, cẩn trứng và sơn khắc…

Riêng loại sơn truyền thống sử dụng làm sơn mài Tương Bình Hiệp là một hỗn hợp sơn Nam Vang và sơn Phú Thọ được pha chế riêng khác với các vùng khác trong nước.

Cũng theo ông Trương Quan Tịnh, một nghệ nhân có hơn 50 năm tuổi nghề làm sơn mài thì trong khâu chế biến sơn, đánh sơn cho chín được xem là một khâu quan trọng, đòi hỏi tay nghề, quá trình tích luỹ kinh nghiệm lâu năm của người thợ sơn.

Để tạo nên một tác phẩm sơn mài sản xuất theo kiểu cổ truyền thống phải qua 25 công đoạn khác nhau.

Riêng với công đoạn sơn, mỗi sản phẩm sẽ phải mất từ 3 - 6 tháng mới đảm bảo yêu cầu chất lượng.

Đây là sự kỳ công để mỗi tác phẩm sơn mài Tương Bình Hiệp có giá trị nghệ thuật cao qua tâm huyết sáng tạo đến từng chi tiết của các nghệ nhân.

Để định giá một tác phẩm sơn mài, quan trọng nhất là người vẽ, chất liệu, nguyên liệu sẽ tạo nên giá trị khác nhau.

Chất liệu để làm sơn mài tùy theo từng loại sản phẩm mà sử dụng khác nhau như: Gỗ dùng làm bàn ghế, tủ, bình, ván ép dùng làm tranh, hộp, gốm dùng làm bình, tượng, vải hay giấy dùng làm cốt cho những sản phẩm thường có kiểu dáng nhẹ, mỏng như bát đĩa, lục bình...

Các sản phẩm sơn mài này đã chinh phục được thị trường khó tính như: Pháp, Đức, Hà Lan, Mỹ, Dubai, Canada, Đài Loan, Nhật Bản…

Nét đẹp truyền thống của sơn mài Tương Bình Hiệp vẫn được duy trì qua nhiều thế hệ chính là sự tinh xảo, nhẹ nhàng, thanh thoát trong mỗi chi tiết, đường nét.

Hiện nay, thị trường tiêu thụ sản phẩm gặp khó khăn, người mua tranh sơn mài ngày càng ít, thợ giỏi, nghệ nhân xưa nay tuổi đã cao lại bỏ nghề, lớp kế thừa không có “tre già nhưng măng không mọc” đó là trăn trở lớn nhất của ông Tịnh trong việc duy trì được kỹ thuật trang trí truyền thống.

Định hướng trong thời gian tới cơ sở sẽ phát triển hai dòng hàng là hàng gia dụng để bán ra thị trường và hàng truyền thống nhằm bảo toàn kỹ thuật truyền thống cho thế hệ sau.

Từ sau năm 1975, ngành sơn mài tỉnh Bình Dương cũ phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sơn mài Thành Lễ, sơn mài Đồng Tâm và hàng trăm cơ sở sản xuất sơn mài khác đã tạo ra những sản phẩm phong phú kiểu dáng, tinh tế trên những họa tiết hoa văn.

Làng sơn mài Tương Bình Hiệp từ khi hình thành và phát triển luôn là nơi sản xuất tiêu biểu quy mô lớn đạt nhiều thành tựu về mặt kinh tế, mỹ thuật.

Được giữ gìn và lưu truyền qua nhiều thế hệ, nghề sơn mài truyền thống Tương Bình Hiệp những năm gần đây đang có sự phát triển tốt.

Đạt chuẩn OCOP và được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Hơn 100 năm hình thành và phát triển, sản phẩm sơn mài Tương Bình Hiệp đã được tặng thưởng nhiều huy chương, xuất khẩu sang thị trường quốc tế.

Có những tác phẩm, sản phẩm của làng nghề được công nhận OCOP và được khách sạn tiêu chuẩn 7 sao tại Dubai dùng để trưng bày trang trí...

Nghệ nhân Lê Bá Linh, Chủ cơ sở Sơn mài Tư Bốn cho biết: “Không chỉ dừng lại ở việc sản xuất ra những sản phẩm chất lượng theo tiêu chuẩn OCOP, mà còn cần có các biện pháp để tiếp cận và tiếp thị sản phẩm đến với người tiêu dùng một cách hiệu quả hơn.

Việc xây dựng chứng nhận OCOP sẽ tạo ra các kênh phân phối rộng rãi, thúc đẩy du lịch văn hóa kết hợp với nghề sơn mài cũng là một trong những chiến lược quan trọng để giữ lửa cho làng nghề này”, ông Linh bộc bạch.

Vừa qua, tại Làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp, Sơn mài Tư Bốn đã tiên phong đi đầu và được công nhận 9 sản phẩm đạt OCOP 3 sao. Đây là chất xúc tác để các hộ gia đình, cơ sở khác sẽ nhân rộng sản phẩm đạt tiêu chuẩn.

Hiện nay, Làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp đã trở thành điểm đến cho du khách trong và ngoài nước. Điều này góp phần khắc phục những khó khăn như sản phẩm không có đầu ra ổn định...

Từ đó, có thể phát huy giá trị của làng nghề sơn mài và đa dạng hóa sản phẩm du lịch của TP.HCM trong bối cảnh thành phố đang có những nỗ lực quảng bá, khai thác tiềm năng và lợi thế việc xây dựng thương hiệu du lịch riêng.

Với những giá trị của mình, sản phẩm sơn mài truyền thống Tương Bình Hiệp trải qua hàng trăm năm gìn giữ và phát triển không chỉ là niềm tự hào của một làng nghề mà còn trở thành một di sản văn hóa đáng trân trọng của dân tộc.

Năm 2016, Làng sơn mài Tương Bình Hiệp được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp hiện là một điểm đến thú vị để du khách có thể tìm hiểu nghề sơn mài truyền thống và chọn mua một sản phẩm sơn mài làm quà lưu niệm, món quà vừa mang đậm nét văn hóa địa phương vừa có giá trị nghệ thuật cao.

×