Vì sao nông dân trồng chè ở Thái Nguyên mong được tháo gỡ khó khăn khi làm nông nghiệp hữu cơ?

Sản xuất hữu cơ là xu thế tất yếu

Sản xuất nông nghiệp hữu cơ đang là xu hướng tất yếu trong phát triển nông nghiệp ở Việt Nam và trên thế giới. Đối với Thái Nguyên, nhất là những người làm chè cũng không nằm ngoài xu thế đó.

Hiện nay, nhiều bà con nông dân trồng chè ở Thái Nguyên đã có sự thay đổi tư duy, nhận thức đáng kể trong sản xuất, thay bằng việc sản xuất theo cách thức truyền thống thì người dân đã dần chuyển sang phương thức sản xuất hữu cơ, hướng đến nông nghiệp sạch. Bởi họ hiểu được tầm quan trọng của nông nghiệp sạch đối với sức khoẻ của bản thân và môi trường.

Tuy nhiên, trong quá trình sản xuất hữu cơ, không ít hộ dân lại đứng trước những khó khăn, vướng mắc chưa thể tháo gỡ khiến nhiều bà con trở nên loay hoay không tìm được lối ra.

Chia sẻ về những trăn trở khi bắt tay vào sản xuất chè hữu cơ, anh Hoàng Văn Tuấn – Giám đốc HTX Trà an toàn Phú Đô (xã Phú Đô, huyện Phú Lương) bày tỏ: "Hiểu được những tác hại của sản xuất chè theo phương thức cũ đối với môi trường và sức khoẻ con người, năm 2017 sau khi tốt nghiệp Khoa Tài nguyên và Môi trường tại Trường Đại học khoa học (Đại học Thái Nguyên) em đã quyết định trở về quê tìm hướng đi mới cho cây chè tại địa phương.

Bước đầu từ việc thay đổi phương thức sản xuất, chuyển từ sản xuất truyền thống sử dụng phân bón hoá học và các loại thuốc bảo vệ thực vật sang sản xuất chè hữu cơ sử dụng các chế phẩm vi sinh và phân bón hữu cơ".

Khó khăn, thách thức đặt ra đối với sản xuất hữu cơ

Tuy nhiên, hiện nay, khó khăn nhất của HTX trong quá trình sản xuất chè hữu cơ đó là diện tích sản xuất manh mún làm gia tăng chi phí sản xuất, đồng thời khiến cho HTX gặp khó trong việc áp dụng khoa học công nghệ. Trong khi đó, để hình thành vùng nguyên liệu quy mô lớn nhằm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu trà lại gặp rất nhiều khó khăn do khó quy hoạch. Việc không có vùng nguyên liệu tập trung không chỉ gây khó khăn cho sản xuất mà còn kéo theo những khó khăn trong khai thác du lịch nông nghiệp trải nghiệm.

Cùng với đó, do tính kỷ luật của người dân tại địa phương, nhất là đồng bào dân tộc còn chưa cao, thiếu tính chuyên nghiệp, bởi vậy để thay đổi tư duy của họ không thể một sớm một chiều nên dẫn đến khó khăn trong quá trình tổ chức sản xuất. Không những vậy, nguồn vốn sản xuất cũng là một trong những trở ngại lớn đối với HTX nói riêng và những người làm chè nói chung, bởi lẽ muốn sản xuất hữu cơ đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, nhất là đầu tư cho phân bón.

Người trồng chè mong được gỡ khó

Trước những thách thức đặt ra, anh Tuấn bày tỏ mong muốn được các cấp, ngành liên quan tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quy hoạch vùng nguyên liệu với quy mô lớn, tập trung hỗ trợ, thúc đẩy việc dồn điền đổi thửa để HTX có điều kiện phát triển sản xuất, đi đúng hướng mà HTX đang ấp ủ và xây dựng.

Theo đó, anh Tuấn đề xuất các cấp, ngành và cơ quan chuyên môn hỗ trợ bằng hình thức trao quyền sử dụng đất cho các doanh nghiệp, HTX hoặc cho thuê đất dài hạn. Tạo điều kiện về thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất rừng sản xuất, đất trồng lúa kém hiệu quả sang đất trồng chè tập trung. Ngoài ra, có chính sách ưu đãi thuế, phí cho doanh nghiệp, HTX chuyển đổi mục đích sử dụng đất cũng như công tác dồn điền đổi thửa giữa doanh nghiệp và người dân hoặc người dân với hộ gia đình.

Còn đối với bà Trần Thị Bình – Giám đốc HTX Nông nghiệp Thành Đạt (xã Phú Đô, huyện Phú Lương), người sinh ra trong gia đình có truyền thống làm chè 4 đời tâm sự: "Gia đình tôi có truyền thống làm chè lâu đời, đến tôi là đời thứ 4. Từ những năm 1965, các cụ trong gia đình tôi từ Thái Bình lên vùng đất này khai hoang và gắn bó với cây chè từ đó đến nay".

Trước đây, gia đình bà Bình chủ yếu trồng giống chè trung du cổ, nhưng khoảng chục năm trở lại đây, gia đình đã chuyển sang trồng giống chè cành do năng suất cao hơn, dễ chăm sóc hơn và phù hợp với địa hình đất bằng phẳng.

Hiện nay, gia đình bà Bình đang có khoảng trên 1,6 ha chè trong đó phần lớn là chè cành, chỉ có một diện tích nhỏ là chè trung du.

Năm 2022, cùng với xu thế phát triển chung, bà Bình đã thành lập HTX Nông nghiệp Thành Đạt. Mặc dù trước đó đã có nhiều năm gắn bó với cây chè, tuy nhiên, gia đình bà Bình cũng như nhiều hộ dân trong vùng vẫn chủ yếu sản xuất chè theo phương thức truyền thống. Phải đến năm 2019 bà mới chuyển sang sản xuất chè theo hướng hữu cơ bằng việc sử dụng các loại phân hữu cơ được ủ từ đỗ tương, thức ăn dư thừa và các loại hoa quả chín để bón cho cây chè.

Khác với anh Tuấn, bà Bình chuyển hẳn sang sản xuất hữu cơ hoàn toàn nên cây chè chưa kịp thích nghi, do đó thời gian đầu nhiều diện tích chè đã bị chết, giảm năng suất, sản lượng rất lớn.

Bà Bình cho biết, xuất phát từ thực tế môi trường đang bị ô nhiễm rất nhiều đã khiến bà có ý tưởng chuyển sang sản xuất hữu cơ để bản thân, gia đình và những người xung quanh có môi trường trong lành, sức khoẻ đảm bảo, và điều quan trọng hơn nữa là người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm an toàn. Khi nhìn thấy hiệu quả mang lại từ sản xuất hữu cơ, nhiều thành viên trong HTX đã tình nguyện chuyển hướng và đồng hành cùng với bà Bình.

Hiện, HTX Nông nghiệp Thành Đạt có khoảng 5ha chè sản xuất hữu cơ trên tổng diện tích 13ha chè. Để có thể gắn bó với sản xuất hữu cơ, theo bà Bình đòi hỏi phải có lòng yêu nghề và sự kiên trì thì mới làm được. Vì thị trường hiện nay vẫn có nhiều người chưa đón nhận sản phẩm hữu cơ mà họ đang có sự so sánh về giá cả. Chính vì vậy dẫn đến tình trạng các sản phẩm không chất lượng trà trộn vào gây bão hoà sản phẩm, sản phẩm hữu cơ có giá bán cao hơn nên đôi khi khó bán.

Bên cạnh đó, lại có nhiều người muốn uống chè ngon, chè an toàn, chất lượng nhưng lại chưa thể kết nối với đơn vị sản xuất dẫn đến việc chỗ cần không có bán, chỗ bán không có người mua. Đây cũng là một trong những khó khăn, trở ngại đối với HTX nói riêng và các đơn vị sản xuất chè sạch nói chung.

Với anh Bùi Trọng Đại – Giám đốc HTX Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên (xã Tân Cương, TP.Thái Nguyên) một trong những người mạnh dạn chuyển đổi sang sản xuất chè hữu cơ ở xã Tân Cương, mặc dù thời gian đầu trải qua không ít khó khăn, có thời điểm thất thu cả nửa năm trời khi bắt tay vào chuyển đổi nhưng anh vẫn quyết tâm đến cùng. Bởi anh nhìn thấy những hệ luỵ của việc sử dụng phân bón hoá học và thuốc bảo vệ thực vật hoá học gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến đất đai và đặc biệt là sức khoẻ con người trầm trọng.

Tuy nhiên, theo anh Đại, hiện nay HTX cũng đang gặp phải khó khăn trong việc mở rộng vùng nguyên liệu sản xuất do quỹ đất hạn hẹp. Do đó, anh mong muốn sẽ được các cấp ngành tạo điều kiện, cởi trói nhiều vướng mắc trong quy định về luật đất đai để HTX có điều kiện phát triển sản xuất hữu cơ, đưa đến cho người tiêu dùng những sản phẩm an toàn, chất lượng.

×