Việt Nam sau 30 tỷ USD của Samsung: Bước chuyển mình từ “dọn tổ” đến dẫn dắt (bài 2)

LTS: Trong bối cảnh địa chính trị, chuỗi cung ứng toàn cầu và cuộc đua chuyển đổi xanh đang định hình lại dòng chảy vốn đầu tư quốc tế, Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn mạnh mẽ như một điểm đến hàng đầu tại châu Á.

Số liệu mới công bố cho thấy, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký vào Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 21,52 tỷ USD, mức tăng trưởng ấn tượng 32,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Đặc biệt, vốn FDI giải ngân cũng đạt 11,72 tỷ USD, tăng 8,1%, phản ánh tiến độ triển khai dự án hiệu quả và môi trường đầu tư ngày càng cải thiện.

Sự tăng tốc này không chỉ là con số, mà là minh chứng rõ ràng cho niềm tin ngày càng lớn của các nhà đầu tư toàn cầu vào triển vọng dài hạn của nền kinh tế Việt Nam. Từ các đại dự án sản xuất chế biến, làn sóng đầu tư vào năng lượng tái tạo, cho đến sự bùng nổ của bất động sản công nghiệp, Việt Nam đang trở thành “tâm điểm” trong chiến lược mở rộng hiện diện ở Đông Nam Á của các tập đoàn đa quốc gia.

Tuyến bài “Việt Nam – điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI trong kỷ nguyên tái cấu trúc” do Dân Việt triển khai sẽ phân tích toàn diện các yếu tố làm nên sức hút đặc biệt của Việt Nam: từ chính sách, nhân lực, hạ tầng đến xu hướng chuyển dịch sản xuất, đầu tư xanh và cải cách thể chế.

Trong hơn một thập kỷ qua, đặc biệt là vài năm gần đây, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam đang có sự chuyển dịch rõ rệt cả về lượng và chất. Sau thời kỳ ưu tiên thu hút FDI bằng mọi giá để tăng tốc phát triển, Việt Nam đã và đang chủ động sàng lọc, hướng đến các dự án chất lượng cao, tập trung vào ngành chế biến, chế tạo – những lĩnh vực có hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng lớn.

Định vị trung tâm sản xuất chiến lược, chuỗi giá trị toàn cầu

Ở giai đoạn đầu mở cửa, FDI vào Việt Nam chủ yếu tập trung vào các ngành khai khoáng, dệt may, da giày – tận dụng nhân công giá rẻ để gia công sản phẩm cho các tập đoàn nước ngoài. Giai đoạn này tuy mang lại giá trị gia tăng thấp, nhưng góp phần giải quyết việc làm, tích lũy vốn và hình thành nền tảng công nghiệp tập trung với các khu, cụm công nghiệp.

Từ sau khi gia nhập WTO (2006), Việt Nam bắt đầu chuyển mình từ nền kinh tế thâm dụng lao động sang hướng phát triển chiều sâu. Các tập đoàn lớn như Samsung, LG, Honda, Intel... lần lượt chọn Việt Nam làm cứ điểm sản xuất chiến lược.

Trong giai đoạn 2015–2024, ngành chế biến, chế tạo liên tục dẫn đầu về thu hút FDI, chiếm trên 50% – thậm chí có năm lên đến 70–80% tổng vốn đăng ký.

Đặc biệt, từ năm 2015 đến nay, Việt Nam đón nhận hàng loạt dự án tỷ USD, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử và công nghệ cao. Samsung mở rộng chuỗi sản xuất smartphone, Canon và Panasonic tăng đầu tư vào thiết bị điện tử, LG phát triển các nhà máy thông minh tại Hải Phòng. Foxconn và các đối tác Đài Loan – Hàn Quốc liên tục công bố các dự án mới tại Bắc Giang, Bắc Ninh và Nghệ An.

Từ năm 2022, Việt Nam bắt đầu thu hút các dự án bán dẫn, chip điện tử và AI, thể hiện sự tiến hóa trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Năm 2023, Amkor đầu tư 1,6 tỷ USD xây dựng nhà máy tại Bắc Ninh. Đến năm 2024, Foxconn nâng tổng vốn tại Việt Nam lên hơn 2,2 tỷ USD. Cùng năm, Nvidia công bố mua lại VinBrain để phát triển trung tâm thiết kế và R&D về AI tại Việt Nam, đồng đặt hai trung tâm nghiên cứu về AI tại Việt Nam là Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Trí tuệ nhân tạo (AI) và Trung tâm Dữ liệu AI.

Việt Nam hiện là điểm đến sản xuất chiến lược của các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Samsung, Intel, LG, Canon, Panasonic, Bosch, ABB... Không chỉ đầu tư nhà máy, các tập đoàn này còn triển khai các trung tâm R&D, sản xuất thông minh, tích hợp công nghệ IoT, AI, Big Data và hệ thống quản trị MES. FDI vào ngành chế biến, chế tạo tăng trưởng mạnh mẽ, đặt nền móng cho Việt Nam trở thành một "công xưởng" sản xuất điện tử quan trọng của thế giới.

Không chỉ mở rộng hiện diện, các doanh nghiệp này đang gia tăng đầu tư, biến Việt Nam thành một trong những cứ điểm chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Không còn là điểm đến thuần túy vì lợi nhuận hay chi phí lao động thấp, Việt Nam đang thu hút các tập đoàn toàn cầu nhờ chiến lược phát triển bền vững, ứng dụng công nghệ cao và định hướng sản xuất thông minh.

Với cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cùng lộ trình triển khai từ năm 2021, Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò là trung tâm sản xuất xanh của khu vực – nơi công nghệ hiện đại gắn liền với tăng trưởng bền vững và lợi ích xã hội.

Chính nhờ định hướng phát triển bền vững và chính sách thu hút FDI có chọn lọc, Việt Nam đang trở thành điểm đến ưu tiên của các tập đoàn quốc tế trong lĩnh vực công nghệ, năng lượng và sản xuất xanh – thông minh. Dẫn đầu xu hướng này là những tên tuổi như Samsung, Intel, LEGO…

Năm 2024, LEGO lựa chọn Việt Nam là quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á để xây dựng đại bản doanh khu vực, với nhà máy trị giá 1,3 tỷ USD tại Bình Dương. Dự án được thiết kế theo tiêu chuẩn phát triển bền vững cao nhất: vận hành hoàn toàn bằng năng lượng tái tạo và áp dụng mô hình sản xuất tuần hoàn khép kín.

Với Samsung, Việt Nam hiện là cơ sở sản xuất lớn nhất toàn cầu ngoài Hàn Quốc. Tập đoàn này đã đầu tư gần 30 tỷ USD vào chuỗi nhà máy sản xuất điện thoại thông minh, trung tâm nghiên cứu – chế tạo, và hệ thống R&D đặt tại Bắc Ninh, Thái Nguyên và Hà Nội.

Các nhà máy của Samsung tại Việt Nam được xây dựng theo tiêu chuẩn nhà máy thông minh, áp dụng đồng bộ các giải pháp tự động hóa, robot hóa và hệ thống quản lý sản xuất thông minh (MES), cùng với công nghệ 4.0 như Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI).

Tương tự, LG Electronics (TP. Hải Phòng) cũng đang tích cực xây dựng và vận hành các nhà máy thông minh tại Việt Nam, trong đó có việc động hóa toàn diện, ứng dụng công nghệ 4.0, Internet vạn vật (IoT), hệ thống quản lý sản xuất (MES), dữ liệu lớn (Big Data)và trí tuệ nhân tạo (AI).

Ba điển hình, ba minh chứng cho thấy sự đầu tư bài bản của các doanh nghiệp công nghệ, sản xuất hàng đầu thế giới đã và đang coi Việt Nam là trung tâm sản xuất, đại bản doanh để cho ra những sản phẩm, bán đi khắp nơi trên thế giới. Không chỉ minh chứng cho lợi thế của Việt Nam mà còn cho thấy ý chí khát vọng phát triển lớn mạnh.

Cách nào để Việt Nam hút thêm dòng vốn FDI chất lượng?

Quan điểm nhất quán của Đảng và Chính phủ về thu hút đầu tư nước ngoài trong hơn một thập kỷ qua là “gạn đục – khơi trong”, “dọn tổ cho đại bàng”, và “hút cá mập” – thay vì chạy theo số lượng, ưu tiên chất lượng. Việt Nam không còn thu hút FDI bằng mọi giá, mà từng bước sàng lọc, hạn chế các dự án quy mô nhỏ, gây ô nhiễm, phát thải cao… để dành dư địa cho các tập đoàn lớn, doanh nghiệp đầu ngành, cùng chia sẻ lợi ích và phục vụ cho chiến lược phát triển quốc gia bền vững, hiện đại và giàu mạnh.

Sau một thời kỳ tăng trưởng nhờ chi phí lao động rẻ và nguồn nhân lực dồi dào, Việt Nam đã chuyển hướng sang cạnh tranh quốc tế bằng “giá trị động” – dựa trên năng lực đổi mới, chất lượng nguồn nhân lực, giá trị gia tăng trong sản xuất và môi trường đầu tư thuận lợi.

Lực lượng lao động trẻ, giàu khát vọng, đam mê khoa học – công nghệ đang trở thành nguồn lực chiến lược cho giai đoạn phát triển tiếp theo. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam thu hút đầu tư vào các ngành công nghệ tương lai như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), chip bán dẫn và logistics thông minh.

Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam hiện có hơn 60 triệu người trong độ tuổi lao động – một lực lượng nhân sự dồi dào để đáp ứng nhu cầu phát triển của các ngành công nghiệp công nghệ thông tin, phần mềm và công nghệ cao. Trong lĩnh vực gia công phần mềm (outsourcing), Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những điểm đến hàng đầu của các thị trường lớn như Nhật Bản, Hoa Kỳ và châu Âu.

Song song với đó, hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tại Việt Nam đang bùng nổ với sự xuất hiện của nhiều kỳ lân công nghệ trong các lĩnh vực thương mại điện tử, ví điện tử, logistics và công nghệ tài chính (fintech). Các tập đoàn trong nước như Viettel, FPT, Vingroup đang đẩy mạnh đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT) và chuyển đổi số – góp phần tạo lợi thế cạnh tranh đáng kể và thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế trong lĩnh vực công nghệ.

Bên cạnh nguồn nhân lực và công nghệ, hạ tầng hiện đại cũng đang trở thành trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển. Việt Nam đặt mục tiêu hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông với quy mô 3.000 km vào cuối thập kỷ này, đồng thời mở rộng hệ thống cao tốc liên vùng, trục Đông – Tây và cao tốc Bắc – Nam phía Tây từ sau năm 2030.

Ngoài đường bộ, hạ tầng cảng biển và hàng không cũng được đầu tư đồng bộ. Hàng loạt sân bay như Long Thành, Bắc Ninh, Phú Quốc đang được xây dựng hoặc nâng cấp để đón đầu nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa ngày càng tăng. Trong lĩnh vực logistics, Việt Nam đang tập trung phát triển ba cảng biển trọng điểm đạt tiêu chuẩn quốc tế gồm: Tân Vũ – Lạch Huyện (Hải Phòng), Liên Chiểu (Đà Nẵng) và Cần Giờ (TP.HCM). Với tốc độ xây dựng hạ tầng mạnh mẽ, Việt Nam đang dần tạo dựng vị thế mới trên bản đồ chuỗi cung ứng toàn cầu, trở thành điểm đến chiến lược của các tập đoàn đa quốc gia trong khu vực và thế giới.

Bên cạnh nền chính trị ổn định, môi trường thân thiện và chính sách trọng dụng ngoại lực phục vụ phát triển, một trong những lợi thế nổi bật giúp Việt Nam gia tăng sức hút đầu tư so với các quốc gia trong khu vực chính là độ mở cao của nền kinh tế. Tỷ lệ thương mại trên GDP của Việt Nam hiện xấp xỉ 200% – thuộc nhóm cao nhất thế giới.

Việt Nam đã ký kết hàng loạt hiệp định thương mại song phương và đa phương với các đối tác lớn như EU, Nhật Bản, Trung Quốc, Úc và ASEAN, tạo ra mạng lưới liên kết kinh tế rộng khắp toàn cầu. Các FTA thế hệ mới này không chỉ giúp Việt Nam đa dạng hóa thị trường xuất khẩu mà còn mang lại lợi thế đáng kể về thuế quan, với nhiều mặt hàng được miễn hoặc giảm thuế khi vào các thị trường lớn.

Chính nhờ sự kết hợp giữa độ mở thương mại, ưu đãi thuế quan và vị thế địa chính trị ổn định, Việt Nam đang ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế có tầm nhìn dài hạn.

×