Ảnh: Ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của bảo vật tháp đất nung cao chín tầng

Đền Đậu An, thôn An Xá, xã An Viên, huyện Tiên Lữ (Hưng Yên), nằm trên mảnh đất hình đầu rồng, được bao bọc bởi hồ nước trong xanh in bóng những cây nhãn lồng cổ thụ. Nơi đây thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế cùng các thần tiên.

Nổi bật và đặc sắc nhất phải kể đến tòa tháp Cửu trùng bằng đất nung được xây dựng từ thời Lý – Trần. Tháp Đậu An là một tòa tháp đất nung cổ xưa hiếm hoi, mang những giá trị đặc biệt về nghệ thuật còn được lưu giữ ở Việt Nam, tháp được công nhận bảo vật quốc gia vào 12/2021.

Tòa tháp chín tầng bằng đất nung nằm trong sân đền chính, được các nhà nghiên cứu đánh giá là một công trình kiến trúc rất có giá trị xây dựng từ thời Lý – Trần và tu sửa lớn vào thời Mạc – Lê Trung Hưng (thế kỷ 16-17). Do đền Đậu An là một ngôi đền theo đạo Lão, kiến trúc tháp Đậu An mang nhiều nét đặc trưng của tín ngưỡng này.

 Tháp có 9 tầng nên được còn gọi là tháp Cửu trùng - tượng trưng cho 9 tầng mây trong thế giới quan của đạo Lão. Tháp có chiều cao 4,5 mét, đáy tháp có chu vi khoảng 8 mét.

Tháp dựng bằng đất nung (gạch), sử dụng kết cấu mộng theo lối cổ và keo kết dính tạo thành một khối thống nhất, vững chắc.

Các tầng tháp đều có tứ mái lợp ngói xưa, 4 góc tạo hình cong mũi hài rất mềm mại, mỗi tầng đều trổ cửa nhìn ra bốn phía.

 Càng lên cao, các tầng càng thu hẹp dần và kết thúc bằng một chỏm nhọn hình bầu rượu, dân gian còn gọi là hồ lô - biểu tượng cho sự sinh thành của trời đất trong đạo Lão.

 Ấn tượng nhất về trang trí trên tháp chính là hình vũ nữ chăm đội hoa sen khỏe khoắn, phồn thực, nổi bật ở 4 góc của tầng tháp đầu tiên.

Nét đặc sắc nhất của tháp Đậu An là những họa tiết trang trí kiến trúc rất phong phú, đa dạng, xuất hiện dày đặc trên bề mặt của mỗi tầng tháp. Ở các tầng trên, cạnh ngoài mỗi viên gạch đều có khắc cách điệu rất mềm mại các hình tượng: cánh sen, rồng vờn mây, ngựa, voi, mây, lửa...

Thân bệ được lắp ghép bằng các viên gạch hình vuông. Trải qua bao dâu bể của lịch sử, tòa tháp đất nung vẫn vững chãi trước sức hủy hoại của thiên nhiên nhiều thế kỷ.

Tuy vậy, thời gian gần đây, để bảo vệ tháp trước tác động của con người, Ban quản lý đền Đậu An đã phải cho xây tường rào bao quanh tháp.

 Tích xưa truyền rằng, tháp Cửu trùng là gạch nối giữa trời và đất, nơi Ngọc Hoàng Thượng Đế và các đấng thần tiên giáng trần vào ngày hội đền. Đền Đậu An là một trong số ít đền chùa cổ ở Việt Nam thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế - vị thần tối cao trong đạo Lão.