Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “Tiêm mũi ADN mới” vào dự án Luật để Việt Nam tự chủ, tự cường về khoa học, công nghệ

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân cho biết dự thảo luật gồm 6 chương và 27 điều, giảm 8 điều và có sự thay đổi về cấu trúc, hình thức so với Luật Công nghệ cao hiện hành.

"Đi tắt đón đầu" bằng cách nhập khẩu công nghệ

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là việc bổ sung quy định về phát triển đô thị công nghệ cao (tech city, smart tech zone).

Theo đó, đô thị công nghệ cao sẽ lấy khu công nghệ cao làm hạt nhân, được quy hoạch đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và xã hội, với cơ chế quản trị hiện đại, tạo điều kiện sống và làm việc bền vững cho hệ sinh thái công nghệ cao. Các tổ chức, cá nhân tại đây sẽ được ưu tiên tham gia các chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia.

Ở góc độ thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn bày tỏ sự tán thành với đề xuất về mô hình khu công nghệ cao, nhưng cũng chỉ ra một số băn khoăn.

"Khái niệm khu công nghệ cao trong dự thảo luật có sự thay đổi, bỏ quy định cho phép sản xuất đại trà mà chỉ cho phép thử nghiệm. Nếu quy định như vậy sẽ ảnh hưởng tới các doanh nghiệp đang hoạt động và chưa rõ họ sẽ được ứng xử như thế nào", ông Tuấn nêu vấn đề và đề nghị làm rõ hơn hướng xử lý.

Về mô hình đô thị công nghệ cao, Ủy ban nhận thấy đây là một mô hình mới, cần được nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng và tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đảm bảo tính khả thi.

Góp ý tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, với điều kiện hiện tại, Việt Nam khó có đủ thời gian để tự tích lũy nhân lực và tự tạo ra công nghệ cao từ đầu.

"Tại thời điểm hiện tại, tôi nghĩ rằng việc chúng ta nhập khẩu công nghệ cao để ứng dụng vào sản xuất, rồi từ đó học hỏi kinh nghiệm để dần làm chủ là cần thiết", ông Vinh nhận định.

Ông cũng đề nghị cần có chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn cho các doanh nghiệp nhập khẩu công nghệ, đặc biệt là những công nghệ phục vụ sản xuất theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Công nghệ cao là trụ cột an ninh quốc gia

Giải trình các vấn đề, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, tư duy về công nghệ cao đã thay đổi.

"Công nghệ cao không chỉ là lĩnh vực được ưu đãi đầu tư, mà giờ đây đã trở thành trụ cột chiến lược về an ninh kinh tế, quốc phòng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Nó gắn liền với thương hiệu quốc gia", Bộ trưởng khẳng định.

Ông cho biết, Việt Nam đã công bố danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược phải làm chủ, đây được coi là tuyên ngôn về tính tự chủ, tự cường. Để thể hiện quan điểm này, dự thảo luật đã phân ra làm các cái loại công nghệ cao, công nghệ chiến lược, công nghệ lõi để phân biệt quản lý. Công nghệ lõi là vòng trong cùng, công nghệ chiến lược là vòng ngoài và công nghệ cao là vòng ngoài cùng.

"Công nghệ cao là để phát triển đất nước, còn công nghệ chiến lược là ưu tiên quốc gia để tự chủ, còn công nghệ lõi là cái ta làm ra và giữ", ông Hùng cho hay.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng ví von việc sửa đổi luật lần này giống như "tiêm một số mũi ADN mới" vào luật cũ, nhằm thể hiện các tư tưởng mới của Đảng về khoa học công nghệ mà không phá vỡ cấu trúc nền tảng.

Một trong những thay đổi căn bản nhất, theo Bộ trưởng, là việc làm rõ nội hàm của công nghệ cao và đưa ra các điều kiện ưu đãi chặt chẽ hơn.

"Sản xuất điện thoại thông minh là công nghệ cao, nhưng nếu tỷ lệ giá trị Việt Nam tạo ra chỉ có 10% thì có nên được ưu đãi không? Doanh nghiệp vào Việt Nam nhưng không sản xuất công nghệ lõi, không đặt trung tâm R&D thì có được ưu tiên không?", ông Hùng đặt câu hỏi.

Ông chỉ rõ, trước đây chúng ta chủ yếu ưu đãi cho gia công, lắp ráp.

"Cứ iPhone là công nghệ cao, cứ gia công là được ưu đãi, không tính đến tỷ trọng Việt Nam, không cần biết có công nghệ lõi nào được làm ở đây không. Điều này sẽ được làm rất rõ trong luật này", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo đó, thu hút FDI phải gắn với chuyển giao công nghệ và nghiên cứu phát triển tại Việt Nam. Các doanh nghiệp công nghệ cao sẽ được đánh giá hàng năm, thay vì chỉ cần một tờ giấy chứng nhận là có thể hưởng ưu đãi trong nhiều năm mà không bị hậu kiểm.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến để hoàn thiện dự thảo, trình Quốc hội xem xét trong thời gian tới.

×