Chặng đường 12 năm thành hình của tuyến Metro đầu tiên TP.HCM

Metro số 1 là dự án đường sắt đô thị đầu tiên ở TP.HCM, tổng mức đầu tư hơn 43.700 tỷ đồng, dài gần 20km, từ depot Long Bình, Thủ Đức đến Bến Thành, Quận 1. Ngoài 11 ga trên cao, tuyến còn ba ga ngầm ở trung tâm thành phố gồm: Bến Thành, Nhà hát thành phố và Ba Son.

Năm 2006 khởi động dự án Metro số 1

Tháng 1/2006, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận chủ trương đầu tư dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị Bến Thành - chợ Nhỏ. Đến tháng 10/2006 Thủ tướng chấp thuận kéo dài tuyến đường sắt từ chợ Nhỏ đến Suối Tiên thành dự án tuyến Metro Bến Thành - Suối Tiên.

Dự án xây dựng tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) do Cục Đường sắt Việt Nam - Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) làm chủ đầu tư, Công ty cổ phần tư vấn thiết kế GTVT phía Nam (Tedi South) là đơn vị được giao lập dự án.

Tháng 4/2007 thực hiện dự án Metro số 1. 

Ngày 22/1/2007, Thủ tướng phê duyệt quy hoạch phát triển dự án. Ngày 6/4/2007, UBND TP.HCM đã phê duyệt dự án xây dựng tuyến Metro số 1 (Bến Thành- Suối Tiên) với tổng mức đầu tư tương đương 17.388 tỷ đồng.

Ngày 21/2/2008, dự án xây dựng tuyến Metro số 1 chính thức khởi công tại phường Phước Long, Quận 9 (nay là TP.Thủ Đức) với tổng chiều dài toàn tuyến là 19,7 km, bao gồm 2,6km đi ngầm và 17,1 km đi trên cao.

Đến năm 2009, đơn vị tư vấn NJPT của Nhật Bản cập nhật, tính toán đã tăng từ mức đầu tư từ 17.388 tỷ đồng lên khoảng 47.325 tỷ đồng, trong đó vốn vay ODA của Nhật Bản chiếm tới 88,4%, tương đương 41.834 tỷ đồng, còn lại là vốn đối ứng của TP.HCM.

Năm 2012 khởi công dự án, dự kiến hoàn thành trong năm 2020

Do việc điều chỉnh vốn tăng cao khiến tiến độ dự án Metro số 1 gặp nhiều khó khăn. Ngày 28/2/2012 khởi công xây dựng gói thầu số 2 (xây dựng đoạn trên cao). Ngày 1/10/2016, thực hiện mũi khoan hầm đầu tiên tại nhà ga Ba Son bằng công nghệ khiên đào TBM.

Đến năm 2019, UBND TP.HCM phê duyệt điều chỉnh dự án, tổng mức đầu tư tăng lên hơn 43.700 tỷ đồng và lùi tiến độ hoàn thành và khai thác thương mại vào quý 4/2021. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, chậm ký kết phụ lục hợp đồng tư vấn khiến dự án tiếp tục trễ hẹn.

Tháng 2/2020 thông toàn tuyến Metro số 1 dài 19,7km

Tháng 2/2020, Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM đã đấu nối hai gói thầu để thông toàn tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) dài 19,7km.

Đây là cột mốc quan trọng đánh dấu sự kiện kết nối thông suốt toàn tuyến từ Depot Long Bình (Quận 9, nay là TP Thủ Đức, TP.HCM) và Bình Dương) đến ga trung tâm Bến Thành (Quận 1).

Tháng 4 - 7/2020 lùi thời gian nhập tàu do dịch Covid-19

Nguyên nhân lùi nhập tàu do đại dịch Covid-19 bùng phát khiến dự án bị ảnh hưởng. Cùng thời điểm này quá trình thi công Metro số 1 phát sinh sự cố kỹ thuật, nội bộ chủ đầu tư cũng xảy ra khủng hoảng nhân sự. Trưởng ban, Phó ban và hàng loạt cán bộ, nhân viên xin thôi việc vì lý do cá nhân, ảnh hưởng tiến độ dự án.

Đón tàu Metro về Việt Nam

Ngày 30/9/2020, tàu Metro rời cảng Kasado (Nhật Bản) và cập cảng Khánh Hội tại TP.HCM vào ngày 8/10/2020.

Ngày 6/5/2022, đoàn tàu Metro cuối cùng về đến Việt Nam và ngày 30/8/2022 chạy thử đoàn tàu đầu tiên tại Depot Long Bình. Ngày 22/11/2022, hoàn thành thi công lắp đặt giếng trời tại ga ngầm Bến Thành (Quận 1).

Năm 2023 chạy thử nghiệm toàn tuyến Metro số 1

Ngày 29/8/2023, chạy thử toàn tuyến Metro số 1. Ngày 4/11/2023, lắp dầm cầu bộ hành đầu tiên của nhà ga trên cao.

Tháng 10/2024, vận hành thử nghiệm giai đoạn 2 và tháng 11/2024 hoàn thành 100% khối lượng thi công dự án xây dựng tuyến Metro số 1.

Liên tục lùi thời gian vận hành thương mại

Dự án xây dựng tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) được phê duyệt lần đầu năm 2007 cùng kế hoạch vận hành vào năm 2015. Tuy nhiên, sau đó liên tục điều chỉnh lùi thời gian khai thác vận hành thương mại vào các năm 2011, 2015, 2019, 2023 và tháng 7/2024.

Cụ thể, năm 2011 dự án Metro số 1 được phê duyệt điều chỉnh tăng tổng mức từ 17.387 lên 47.325 tỷ đồng, đồng thời lùi thời gian vận hành sang năm 2018.

Năm 2015 khi dự án này tiếp tục phê duyệt điều chỉnh lùi thời gian vận hành đến năm 2020. Tháng 9/2019, Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM thông tin tuyến Metro số 1 dời thời gian vận hành, khai thác từ năm 2020 sang quý 4/2021.

Lần trễ hẹn về đích tiếp theo được Chủ đầu tư đưa ra là do tác động của dịch Covid-19 làm gián đoạn việc nhập cảnh chuyên gia nước ngoài, nhập vật liệu thi công.

Đến năm 2024, Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM cho biết, dự án xây dựng tuyến Metro số 1 sẽ vận hành thương mại vào tháng 7/2024. Tuy nhiên, sau đó đơn vị này tiếp lùi thời gian vận hành vào ngày 22/12/2024.