Chùa Cót tọa lạc tại số 188 phố Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội, ngay giữa thị thành buôn bán tấp nập. Chùa tên chữ là Ngọc Quán Tự, người dân địa phương gọi nôm là Chùa Cót theo tên của làng.

Ngôi cổ tự gần 400 năm tuổi mang đậm nét kiến trúc nghệ thuật thời nhà Nguyễn và vẻ đẹp đặc trưng của những mái chùa Bắc Bộ. Mái đao cong cong, lợp ngói mũi hài tạo nên sự gần gũi, thân thuộc đối với du khách ghé thăm. Cuối thế kỷ 20, chùa được tôn tạo, tu bổ lại với những gian nhà gỗ bề thế làm theo lối cổ.

Ngôi chùa gần 400 tuổi vẫn còn mang dáng vẻ cổ kính, nguyên sơ. Ảnh: Duy Hải

Không gian chùa tươi mát, khoáng đạt với nhiều hồ nước và những hàng cây xanh mát rủ bóng. Ảnh: Duy Hải

Chùa kết cấu theo kiểu nội công - ngoại quốc. Thiền đường rộng "bảy gian hai dĩ", xây liền với nhà thiêu hương, hai bên có hai dãy hành lang rất dài chạy dọc sân sau. Điện thờ Mẫu xây theo lối chữ Nhị với "năm gian hai dĩ" phía trước và hậu cung ba gian phía sau. Phía Tây là tòa tháp cao, mỗi tầng tháp đặt sáu pho tượng Phật. Xung quanh chùa có ba hồ nước ở ba mặt khác nhau góp phần làm cho không gian thêm thanh bình êm ả.

Trong thiền đường còn lưu giữ nhiều bức hoành phi, cửa võng, câu đối cổ. Ảnh: Duy Hải

Vào năm 1994, chùa Cót được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa. Hiện nay, chùa còn lưu giữ các cổ vật có giá trị như đôi bia đá niên đại Dương Hòa thứ tám (năm 1642), chuông đồng đúc năm 1800 niên hiệu Cảnh Thịnh thứ tám, khánh đồng đúc năm 1845 niên hiệu Thiệu Trịnh thứ năm. 

Chùa Cót hiện nay còn lưu giữ nhiều cổ vật có giá trị như bia đá, chuông đồng, khánh đồng. Ảnh: Duy Hải

Ngọc Quán Tự cũng đã ghi dấu những thời khắc hào hùng của lịch sử cách mạng.

Năm 1945 các đoàn thể của mặt trận Việt Minh đã quyên góp cứu tế tại chùa. Tối ngày 18/8/1945 chùa là nơi tổ chức mít tinh chào mừng chính quyền cách mạng.

Sau ngày toàn quốc kháng chiến 19/12/1946, chùa là cơ sở tiếp tế cho bộ đội và tự vệ khu Đại La chiến đấu ở tuyến đường Cầu Giấy và Kim Mã. Tháng 12/1972, chùa được chọn làm Sở chỉ huy của chiến dịch tiêu diệt pháo đài bay B52, bảo vệ bầu trời Thủ đô.

Theo lời kể của Quý Thầy trong chùa, tại chùa Cót đã tiên phong tổ chức lễ kỉ niệm ngày Thương binh liệt sĩ 27/7 ngay cả trước khi Giáo hội phát động hoạt động này. 

Ngày nay, chùa Cót là địa điểm tu tập của các bạn Thanh niên Phật tử Phật Quang Hà Nội cùng các cô bác đạo tràng Phật Hạnh vào buổi tối thứ hai và thứ năm hàng tuần. Không chỉ vậy, các Phật tử còn tổ chức lớp học võ miễn phí vào mỗi tối chủ nhật để tạo nên phong trào rèn luyện sức khỏe song hành với tu dưỡng đạo đức. Đến đây, ai cũng tìm được những niềm hạnh phúc thật ý nghĩa.

Những buổi tu tập tại chùa Cót thu hút đông đảo thanh niên, sinh viên tham gia. Ảnh: Chúng thanh niên Phật tử Phật Quang Hà Nội.

Làng Cót xưa nổi tiếng với nghề làm giấy, nay đã thành phố thị đông đúc, hiện đại giữa lòng thủ đô. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, phong hóa của thời gian, chùa Cót vẫn là tổ ấm tâm linh để bao người trở về nương tựa, tìm thấy sự bình an tĩnh lặng trong tâm hồn.