Một ngày cuối tháng 7, ông Nguyễn Ngọc Hoà (70 tuổi, ở thôn Bồng Lai, xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng, Hà Nội) ra nghĩa trang đang xây dựng với quy mô khang trang, sạch đẹp để thắp nén hương thơm vái vọng tổ tiên, cha mẹ đã khuất.

Trước đó, có khoảng 1.800 ngôi mộ tại xã Hồng Hà thuộc diện phải di dời để phục vụ giải phóng mặt bằng xây dựng Dự án đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô. Đây thuộc nhóm dự án quan trọng quốc gia, có tổng chiều dài khoảng 112,8km, gồm 58,2km qua địa phận Hà Nội, còn lại là 9,7km tuyến nối với cao tốc Hà Nội - Hạ Long và phần đi qua các tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh.

Dự án được đầu tư theo hình thức sử dụng vốn đầu tư công kết hợp với đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP; được chia thành 3 nhóm dự án với 7 dự án thành phần và có tổng mức đầu tư 85.813 tỷ đồng. 

Nhiều người dân thôn Bồng Lai, xã Hồng Hà từng làm đơn đề nghị xem xét, uốn chỉnh đường Vành đai 4 không đi qua nghĩa trang thôn Bồng Lai để người dân không phải di chuyển mộ, ảnh hưởng đến tín ngưỡng, tâm linh. Tuy nhiên, sau khi nắm vững chủ trương, tuyên truyền của các cấp người dân nơi đây đã đồng tình ủng hộ.

Trong câu chuyện với PV Dân Việt, ông Hoà chia sẻ, việc xây dựng đường Vành đai 4 người dân rất phấn khởi bởi đây không chỉ là dự án trọng điểm của thành phố mà còn phục vụ chiến lược phát triển của quốc gia.

"Một phần đường Vành đai 4 đi qua khu vực xã Hồng Hà, người dân chúng tôi rất vui nhưng khi biết diện tích giải phóng mặt bằng đi qua khu vực nghĩa trang không ít người bày tỏ lăn tăn, lo ngại. Đây là nơi các cụ, tổ tiên yên nghỉ từ bao đời nay. Dòng họ tôi cũng đã tổ chức nhiều cuộc họp bàn tranh luận. Tuy nhiên, có dòng họ họp bàn rất quyết liệt, người đồng ý di dời, người không đồng ý vì sợ 'đụng chạm, đắc tội' với tổ tiên", ông Hoà nói.

Theo ông Hoà, trong xã cũng có không ít người dân viết đơn đề nghị xem xét, uốn chỉnh đường Vành đai 4 không đi qua nghĩa trang thôn Bồng Lai. Tuy nhiên, trước động viên của chính quyền địa phương từ cấp xã, huyện và thành phố người dân đã dần thay đổi nhận thức, hướng tới lợi ích chung phát triển kinh tế hạ tầng của Thủ đô, đất nước.

"Chúng tôi và mọi người dần nhận thấy xét về mặt lâu dài thì việc di chuyển mộ nhằm giải phóng mặt bằng phục vụ dự án tạo sự phát triển cho thành phố, đất nước là rất cần thiết. Các đoàn thể túc trực ngày đêm tại nghĩa trang động viên nhân dân. Chúng tôi nhìn thấy lợi thế hay nhất đó là trước đây các mộ trong dòng họ, gia đình không liền nhau, thậm chí phải trèo qua mộ nhà khác mới vào thắp hương, làm lễ được. Nay nếu sáp nhập lại vào nghĩa tràn mới sẽ vô cùng tiện lợi cho mọi người. Thay vì cả ngày đi đến từng khu vực thắp hương cho tổ tiên thì giờ chỉ cần đến một điểm. Thêm nữa, nghĩa trang tập trung được xây dựng quy mô, sạch đẹp nên gia đình, chi tộc trong họ đều nhất trí", ông Hoà chia sẻ.

Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô đang tiến hành xây dựng.

Chính từ hành động nhỏ hướng đến cộng đồng văn minh, ông Hoà và nhiều người dân khác cũng đã động viên các dòng họ, gia đình đồng tình trong việc di chuyển mộ để phục vụ dự án.

"Tôi nhớ có ngày trời mưa, rét mướt tầm tã, những ngày cuối năm người dân vẫn sàng di chuyển mộ, không quản mưa gió. Nhìn hình ảnh mọi người nhiệt tình tôi thấy rất vui và xúc động. Chính từ sự quan tâm, tuyên truyền vận động của thành phố, các cấp chính quyền đã làm cho người dân thay đổi suy nghĩ, tin tưởng hơn", ông Hoà chia sẻ.

Cũng như ông Hoà, ông Nguyễn Văn Thân (80 tuổi, trú tại cụm 2, xã Hồng Hà) chia sẻ, trong kế hoạch giải phóng mặt bằng phục vụ dự án Vành đai 4 - Vùng Thủ đô, gia đình ông có 8 ngôi mộ phải di chuyển, trong đó, gồm cả nơi an nghỉ của bố mẹ đẻ của ông và một số anh em ruột thịt.

Nghĩ là làm, ông Thân đăng ký với chính quyền xã Hồng Hà, sau đó, huy động con cháu tự tay "mời" những người thân thích quá cố tới nơi an táng mới. Chưa dừng ở đó, ông Thân vận động gia đình bên ngoại chấp hành chủ trương của Đảng và Nhà nước, tự nguyện di dời 15 ngôi mộ. "Kể từ khi gia đình mời các cụ sang 'nhà mới', tâm của tôi và các hộ dân, dòng họ rất thanh thản, bình an. Đây là nơi yên nghỉ vô cùng khang trang, sạch sẽ, văn minh", ông Thân bày tỏ.

Tại phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông, Hà Nội, cũng có khoảng gần 1.500 ngôi mộ phải di dời sang nghĩa trang mới để phục vụ giải phóng mặt bằng dự án đường Vành đai 4.

Hàng nghìn ngôi mộ được di dời đến nghĩa trang mới xây dựng khang trang, sạch sẽ, văn minh tại phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông, Hà Nội. 

Vào cuối năm 2023, 12 dòng họ và nhiều hộ gia đình ở các tổ dân phố trên địa bàn phường Yên Nghĩa đã xem ngày, chọn giờ triển khai việc di chuyển mộ chí của người thân nằm trong phạm vi giải phóng mặt bằng dự án vào trong nghĩa trang Tổ dân phố 9 vừa hoàn thành xây dựng với quy mô khang trang, sạch sẽ.

Người dân cho biết, nghĩa trang An Định đã có từ hàng trăm năm nay và là nơi yên nghỉ của hàng nghìn ngôi mộ. Ban đầu khi biết có dự án Vành đai 4 chạy qua, hàng nghìn ngôi mộ thuộc diện phải di dời, không ít người dân tỏ ra lo lắng, băn khoăn vì "không muốn đụng chạm" nơi yên nghỉ của tổ tiên, cha ông.

Một người dân phường Yên Nghĩa cho biết, việc mở tuyến đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô, người dân hoàn toàn chấp thuận với chủ trương. Tuy nhiên, 90% diện tích nghĩa trang với hàng nghìn ngôi mộ phải di dời phục vụ giải phóng mặt bằng khiến nhiều người không khỏi e ngại.

"Nghĩa trang là nơi yên nghỉ của cha ông, tổ tiên biết bao thế hệ người dân phường Yên Nghĩa. Có những ngôi mộ niên đại hàng trăm năm tuổi. Chính vì vậy, ban đầu khi phải di dời mộ trong họ, chúng tôi phải cắt cử người đại diện họp bàn nhiều lần để thống nhất ý kiến, đưa ra quan điểm. Sau chính quyền địa phương cũng tuyên truyền, vận động, có phương án bồi thường, vận chuyển mộ sang nghĩa trang mới khang trang hơn nên mọi người cũng yên tâm phần nào", người này nói.

Chia sẻ với PV Dân Việt, ông Nguyễn Văn Điển (70 tuổi) cho hay, sau khi được phổ biến, tuyên truyền từ chính quyền địa phương, người dân đã đồng thuận, nhất trí di dời các ngôi mộ sang nghĩa trang mới. Ở nghĩa trang nhân dân mới xây, cơ sở hạ tầng được đầu tư khang trang, sạch đẹp. Người dân đồng tình, ủng hộ nên công tác vận chuyển được tiến hành nhanh gọn trong vòng chỉ hơn 1 tháng.

Theo ông Điển, dòng họ gia đình ông có hơn 70 ngôi thuộc diện phải di dời. Nhiều nhất có họ Lê với hơn 300 mộ, họ Nguyễn Văn hơn 300 ngôi, họ Nguyễn Bá 150 ngôi mộ…

"Hiện tại còn có 8 ngôi mộ mới được chôn cất chưa lâu, trong đó có 1 gia đình còn 6 ngôi mộ xin để lại đến cuối năm. Gia đình cũng xin chính quyền địa phương đến cuối năm được ngày sẽ sang cát tiện di dời sang nghĩa trang mới. Nói chung, các cấp chính quyền làm công tác tư tưởng, động viên các dòng họ rồi các trưởng họ cũng họp bàn, động viên nhau thực hiện nhanh gọn.", ông Điển cho hay.

Là người đại diện cho dòng họ Nguyễn Bá có đến 150 ngôi mộ phải di chuyển, trong đó có những ngôi mộ đã tồn tại từ khoảng năm 1700, ông Nguyễn Bá Kiên, ở tổ dân phố 9 trải lòng, di chuyển mồ mả là công việc lớn, hệ trọng của dòng họ.

"Nói không trăn trở, băn khoăn thì không phải, nhưng sau nhiều lần được dự các hội nghị tuyên truyền, được nghe tuyên truyền viên của quận Hà Đông, của phường Yên Nghĩa giải thích, 100% thành viên trong gia tộc chúng tôi đã xác định tinh thần ủng hộ chủ trương của Đảng, Nhà nước, bởi đường Vành đai 4 là dự án mang lại lợi ích thiết thực cho người dân địa phương.", ông Kiên chia sẻ.

Trao đổi với PV Dân Việt, ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch UBND xã Hồng Hà (huyện Đan Phượng) cho biết, đơn vị đã giải phóng mặt bằng 4,2ha, chuyển 1.800 ngôi mộ, trong đó có 1.400 ngôi mộ có chủ, 400 ngôi mộ vô chủ về nghĩa trang tập trung của xã.

"Chúng tôi đã làm đồng bộ đưa các ngôi mộ thuộc diện phải di dời về nghĩa trang mới, đến nay đạt 100% số mộ được di chuyển. Để làm được điều này, vai trò của các trưởng họ trong tuyên truyền, vận động vô cùng quan trọng. Tổng giá trị công trình đầu tư khoảng 75 tỷ đồng bao gồm 29 tỷ đồng tiền hạ tầng, còn lại là tiền giải phóng mặt bằng.

Quy mộ nghĩa trang xây theo hàng, chuẩn chiều cao, kích thước, đồng bộ toàn bộ hệ thống thoát nước, vườn hoa, cây xanh. Xung quanh nghĩa trang đều được trừ lại 15m để trồng cây xanh đảm bảo môi trường, hồ điều hoà, nhà thờ theo nghi thức truyền thống và nhà bảo quản tro cốt khoảng 1.800 chỗ", ông Hà nhấn mạnh.

Theo ông Hà, ban đầu, rất nhiều người dân chưa đồng thuận với việc di chuyển mộ, mọi người cho rằng mộ ông cha để lại hàng trăm năm nay không thể di chuyển được, có những ngôi mộ vừa chôn cất xong.

"Về góc độ yếu tố tâm linh, truyền thống, hầu như họ không di chuyển. Thậm chí khi thực hiện nghị quyết đã có rất nhiều đơn thư đề nghị điều chỉnh đường Vành đai 4 sang xã bên cạnh trong khi Nhà nước đã công bố chỉ giới, các điều kiện giải phóng mặt bằng. 

Ngay sau khi có việc này thì tổ công tác của xã đã phối hợp với cụm dân cư tổ chức nhiều hội nghị từ chi bộ, thôn xã, dòng họ… công bố các chủ trương, chỉ giới, đặc biệt tổ chức hội nghị đối thoại với chính quyền địa phương với các hộ có đơn kiến nghị. Chúng tôi vận động người dân về quy hoạch nghĩa trang tập trung của xã".

Qua việc thiết chế quy hoạch nghĩa trang đẹp, quy mô bài bản tiếp tục tổ chức nhiều hội nghị để đóng góp vào quy chế quản lý nghĩa trang do nhân dân bàn, nhân dân quyết định. Ngay sau quy chế đó được ban hành, cơ bản đều đồng thuận với phương án của địa phương đưa ra.

Theo ông Hà, thậm chí có ngôi mộ mới hung táng được vài tháng, chưa phân huỷ hết nhưng người dân sẵn sàng di chuyển đến Đài hoá thân Vĩnh Hằng (huyện Ba Vì) để hoả táng, mang tro cốt về an táng tại nghĩa trang tập trung.

"Để làm được việc này cũng không hề đơn giản khi người mới mất, mọi người quan niệm tâm linh, chính quyền cũng phải tuyên truyền quyết liệt. Có gia đình anh đồng ý, em thì không, con đồng ý nhưng bố thì không… Tuy nhiên, trước sự vận động của chính quyền địa phương mọi người hoàn toàn ủng hộ.

Tính đến nay, giải phóng mặt bằng phục vụ xây dựng Vành đai 4 đi qua nghĩa trang cũ đã xong. Đây là cả quá trình vận động người dân. Có lúc rơi vào bế tắc nhưng đã thuận lợi. Tôi cho rằng đó chính là nhận thức rất văn minh của người dân Thủ đô. Việc di chuyển mồ mả không hề đơn giản, phải đồng thuận từ chính quyền, người dân mới có thể làm được", ông Hà bày tỏ.

Ông Nguyễn Bá Tiến, Chủ tịch UBND phường Yên Nghĩa cho biết, qua rà soát, kiểm đếm, lập danh sách và hồ sơ từ thời điểm cuối năm 2022 xác định, trên toàn địa bàn phường có tổng số 1.416 ngôi mộ có chủ của các hộ gia đình, dòng họ, cá nhân nằm trong phạm vi giải phóng mặt bằng dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô.

Qua đó, UBND quận khảo sát, quy hoạch, xây dựng nghĩa trang TDP 9, phường Yên Nghĩa tổng mức đầu tư gần 41 tỷ đồng trên khu đất 12.616,7m2 và giao cho Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng quận làm chủ đầu tư xây gần 2.000 hố mộ để di chuyển 1.416 ngôi mộ nằm trong phạm vi đường Vành đai 4 vào bên trong.

Đồng thời, xây mới nhà quản trang, xây nhà thờ thần linh, tường rào, hệ thống tiêu thoát nước, xây hố mộ, làm đường giao thông nội bộ, điện, nước, cây xanh… Đến nay, các hạng mục công trình đã được nhà thầu thi công cùng chủ đầu tư, UBND phường và người dân hoàn thành từng bước bàn giao quản lý, sử dụng.

Phó Bí thư Thường trực Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Hà Đông Nguyễn Văn Trường cho biết, HĐND quận trước đó có Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư dự án cải tạo, chỉnh trang hoàn thiện nghĩa trang TDP 9, phường Yên Nghĩa và bổ sung vào kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025.

Mục tiêu thực hiện dự án nhằm quy tập mộ của các hộ gia đình, dòng họ vào bên trong nghĩa trang để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất thi công đường Vành đai 4, đáp ứng nhu cầu tâm linh và phong tục tập quán, ổn định đời sống người dân. Mặt khác, góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng xanh, sạch đẹp.

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch UBND xã Hồng Hà cũng chia sẻ, thực hiện chủ trương Chỉ thị 22 của Huyện uỷ Đan Phượng về thực hiện hoả táng hướng tới tang lễ văn minh, xã Hồng Hà cũng đã tuyên truyền sâu rộng tới nhân dân.

"Trước đây tuyên truyền vận động người dân thực hiện hoả táng rất khó. Trước năm 2024, ngoài việc thành phố có chế độ chính sách hỗ trợ hoả táng thì huyện Đan Phượng, địa phương cũng có chính sách hỗ trợ hoả táng riêng, năm 2023 trở về trước xã hỗ trợ 3 triệu đồng, huyện 3 triệu, thành phố 4 triệu, tổng là 10 triệu đồng/trường hợp chưa kể đối tượng bảo trợ được chế độ mai táng phí… Ở thôn, cụm được hỗ trợ thêm.

Việc tuyên truyền người dân đi hoả táng, xây dựng mộ sẵn khang trang sạch sẽ phải nói đến vai trò của trưởng họ rất quan trọng. Chính quyền xã mời trưởng các dòng họ đến tuyên truyền vận động, người cao tuổi có đơn cam kết hoả táng sau khi mất. Riêng đối với cụm tại xã, tỉ lệ hoả táng đạt hơn 95%", ông Hà cho hay.

Chủ tịch UBND xã Hồng Hà cũng cho biết, đời sống văn minh hiện nay cho thấy hoả táng rất thiết thực, mặcdù hiện nay không còn chính sách hỗ trợ từ huyện, xã nhưng vẫn được đồng thuận từ người dân. Trong xã không còn tình trạng tổ chức ăn cỗ, bỏ hủ tục rải vàng mã trên đường, không để người mất quá 30 tiếng…

Ông Nguyễn Ngọc Hoà cho biết, việc Hà Nội khuyến khích hoả táng để hướng tới tang lễ văn minh được sự đồng lòng của nhân dân những năm gần đây. Chính trong dòng họ, ông cũng tuyên truyền có người mất sẽ tiến hành hoả táng.

"Không riêng dòng họ tôi mà nhiều dòng họ cũng biết rằng hoả táng là văn minh, tránh gây ô nhiễm môi trường, con cháu không vất vả. Trong các dòng họ cũng thành lập hội đồng gia tộc đảm nhiệm vai trò tuyên truyền các gia đình có người mất tiến hành hoả táng. Vợ chồng tôi cũng đã tình nguyện nếu sau này già qua đời cũng sẽ di chúc cho con cháu hoả táng", ông Hoà vui vẻ nói thêm.

Còn nữa!