Giải pháp nâng cao kỹ năng nghề cho lao động làm ngành dệt may

Nâng cao kỹ năng nghề ngành dệt may là cách giúp lao động thích ứng với sự thay đổi

Sáng 23/11, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp và Tổ chức Lao động Quốc tế cùng phối hợp tổ chức Hội thảo tham vấn về dự báo và phát triển kỹ năng để thúc đẩy việc làm thảo đáng và nâng cao năng suất lao động của ngành dệt may.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phạm Vũ Quốc Bình - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN cho biết: Sau 2 năm phải đối mặt với dịch Covid-19, kinh tế Việt Nam bước đầu vượt qua khó khăn, phục hồi. Nhiều ngành kinh tế bước đầu khởi sắc trở lại, ví dụ như ngành dệt may. Hiện nay, ngành dệt may Việt Nam đang sử dụng khoảng 2,5 triệu lao động, kim ngạch xuất khẩu hàng năm đạt khoảng hơn 40 tỷ USD, thu nhập trung bình của lao động trong lĩnh vực dệt may khoảng 3.800 USD/người/năm.

Tuy nhiên, thực tế cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cùng với những tác động của các hiệp định toàn cầu đặt ra nhiều vấn đề liên quan tới việc nâng cao kỹ năng nghề cho lao động. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 khiến nhiều ngành nghề mới xuất hiện, một số ngành nghề cũ sẽ bị mất đi, điều này đòi hỏi chúng ta phải có sự thích nghi rất lớn. 

Trong bối cảnh đó, ngành dệt may cũng đối mặt với nhiều thách thức. Từ việc thiếu hụt lao động cho tới việc các doanh nghiệp bị cắt giảm đơn hàng dẫn tới phải cắt giảm lao động, cho lao động tạm ngưng việc...

Báo cáo Tương lai việc làm ngành dệt may: Dự báo và phát triển kỹ năng ở Việt Nam để thúc đẩy việc làm bền vững và nâng cao năng suất ngành cũng cho thấy, Việt Nam là một trong số các nước xuất khẩu hàng dệt may lớn nhất thế giới. Năm 2021 kim ngạch xuất khẩu đạt trên 40 tỷ. Ngành này cũng tạo việc làm cho 2,7 triệu lao động.

Mặc dù đạt kết quả đáng ghi nhận, nhưng thời gian này ngành đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn như: xu hướng toàn cầu hóa và xu hướng sản xuất tích hợp; tiến bộ công nghệ xuất hiện robot; tác động của biến đổi khí hậu; sự thay đổi nhân khẩu học; dịch bệnh... điều này đòi hỏi lao động cần nâng cao các kỹ năng để có thể đáp ứng mục tiêu sản xuất, phát triển của ngành.

Vì vậy, phát triển nguồn nhân lực chính là trọng tâm trong chiến lược phát triển ngành dệt may. Để phát triển ngành và đẩy mạnh hệ thống phát triển kỹ năng cho lao động làm trong ngành dệt may, báo cáo cũng nhấn mạnh tới việc cung cấp và trang bị thông tin cho đối tác 3 bên (doanh nghiệp, người lao động; cơ sở GDNN) và các bên liên quan để xây dựng chiến lược và chương trình kỹ năng cho ngành dệt may trên cơ sở cân nhắc về giới.

Hình thành hệ thống đánh giá kỹ năng nghề cho lao động ngành dệt may

Trong khuôn khổ của hội thảo, ông Nguyễn Văn Cường - Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cũng chỉ rõ thực trạng đào tạo nghề trong ngành dệt may, từ đó phân tích các thách thức và đưa khuyến nghị.

Ông Cường cho biết, hiện nay cả nước có gần 2.000 cơ sở GDNN, trong đó các cơ sở GDNN có đào tạo ngành dệt may là 584 trường (cả trung cấp, cao đẳng). Các cơ sở GDNN đào tạo ngành dệt may tập trung chủ yếu ở vùng đồng bằng sông Hồng; vùng Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Với quy mô này, mỗi năm ngành dệt may đào tạo cho khoảng hơn 39.000 lao động, trong đó đào tạo sơ cấp cho hơn 20.000 người và  trung cấp cho hơn 15.000 người; cao đẳng là gần 4.000 người.

Tuy vậy, số lao động ngành dệt may vẫn chủ yếu là lao động phổ thông chưa qua đào tạo và được cấp chứng chỉ kỹ năng nghề. Điều này ảnh hưởng nhiều tới năng suất, thu nhập của lao động.  

Hiện nay, Tổng cục GDNN cùng với ngành dệt may cũng hình thành hệ thống đánh giá, công nhận trình độ kỹ năng nghề quốc gia cho người lao động làm trong ngành này.

Để thực hiện nhiệm vụ này, Tổng cục GDNN cùng các bên đã ban hành hơn 2.000 bộ tiêu chuẩn KNNQG; hơn 100 bộ công cụ đánh giá; gần 2.000 đánh giáo viên...

Từ thực trạng trên, các chuyên gia đưa ra khuyến nghị cần tăng cường gắn kết nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp trong đào tạo nghề cho lao động làm nghề dệt may. Thực hiện các mô hình gắn kết, các hội đồng kỹ năng. Chính sách gắn kết phải trách nhiệm, đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia. Đồng thời linh hoạt trong việc xây dựng các mô hình đào tạo từ xa, tự hướng dẫn, đào tạo tại doanh nghiệp.

Ông Phạm Ngọc Toàn - Viện khoa học Lao động và xã hội thì cho rằng, việc phát triển kỹ năng và sử dụng kỹ năng là vấn đề quan trọng đối với quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Bối cảnh thay đổi nhiều mặt đặt ra những thay đổi về kỹ năng. Thực tế cho thấy có sự mất cân bằng giữa các kỹ năng và trình độ có sẵn trên thị trường lao động và từ nhu cầu của thị trường lao động.

Hiện nay, hoạt động dự báo cung - cầu lao động và dự báo lao động theo nhóm trình độ chuyên môn, kỹ thuật đã và đang được nhiều cơ quan, tổ chức thực hiện.

'Tôi cho rằng cần dự báo nhu cầu lao động ngành dệt may theo các kịch bản về thay đổi công nghệ, tham gia các hiệp định thương mại toàn cầu. Đồng thời cần đánh giá hiện trạng về kỹ năng cũng như sự phù hợp về kỹ năng trong ngành dệt may dựa trên trình độ chuyên môn, kỹ thuật và nghề. Tiếp đó có thể đánh giá về hiện trạng việc làm thỏa đáng cho ngành dệt may và xây dựng các mô hình dự báo cầu lao động cho ngành dệt may từ các số liệu thống kê", ông Toàn nêu ý kiến.