Khám phá sự thịnh vượng của triều Lý – Trần qua những cổ vật được tìm thấy
Triều Lý được bắt đầu từ khi vua Lý Thái Tổ lên ngôi tháng 10 âm lịch năm 1009 kết thúc năm 1225, trải qua 9 đời vua. Sau khi Lý Chiêu Hoàng truyền ngôi cho chồng là Trần Cảnh, triều Trần được lập nên bắt đầu năm 1225 kéo dài đến năm 1400, trải qua 13 đời vua. Lý – Trần là hai triều đại tồn tại dài nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam và phát triển hưng thịnh trên mọi lĩnh vực quân sự, kinh tế, văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc…
Trong thời kỳ này, phật giáo được coi trọng phát triển cực thịnh trở thành Quốc giáo, đồng thời trở thành đặc trưng văn hóa. Trên ảnh là tháp thờ phật làm bằng gốm men; trang trí hoa sen, lá đề; thuộc triều Lý, thế kỷ 11-13; được tìm thấy tại Hà Nội.
Đỉnh cao của văn minh vật chất thời Lý – Trần nằm ở nghệ thuật gốm. Gốm thời Lý – Trần đã đạt đến mức trở thành một trường phái, một “thương hiệu” như trà đạo Nhật Bản. Vào thời Lý, nghệ thuật gốm còn bị ảnh hưởng bởi phong cách và kỹ thuật nhà Đường Trung Hoa, nhưng gốm thời Trần đã hình thành phong cách riêng với các đặc trưng kỹ thuật riêng. Trên ảnh là gốm hoa nâu, thời Trần, thế kỷ 13-14.
Chậu, bát, đĩa, ống nhổ… làm bằng gốm hoa nâu, triều Trần. Đây là những đồ dùng sinh hoạt thường ngày.
Một số mẫu đất nung, gạch xây tháp, trang trí thời Lý thế kỷ 11 – 13.
Đá chạm đầu tượng tiên nữ thuộc triều Lý dùng để trang trí kiến trúc, được tìm thấy tại chùa Phật Tích, tỉnh Bắc Ninh.
Hình ảnh du khách Nhật Bản tham quan và tìm hiểu văn hóa thời Lý – Trần tại bảo tàng lịch sử Việt Nam.
Nghệ thuật hội họa của Lý – Trần phát triển nhất trong điêu khắc. Hai biểu tượng được nhấn mạnh nhất là con rồng và hoa sen triều Lý. Rồng thời Lý dù trên bất cứ chất liệu nào cũng được chạm khắc không quá sâu, hoặc có thể hiểu là hình khối không nổi quá cao. Có lẽ thẩm mỹ thời Lý không thích hình khối mà quan tâm nhiều đến hình dáng.
Các loại tiền đồng triều Lý dùng để giao dịch mua bán.
Là một nước nông nghiệp trồng lúa nước, triều đình Lý – Trần nhận thức rõ tầm quan trọng của điền địa và nghề nông. Bộ luật Hình Thư triều Lý quy định rõ xử phạt rất nặng nếu ăn trộm hay giết hại trâu bò. Chính sách “ngụ binh ư nông” được áp dụng từ triều Lý đến triều Trần giúp cho nhân lực được phân phối đều cho cả hai nhiệm vụ: canh tác nông nghiệp và nghĩa vụ quân sự. Trên ảnh là mộc bài (bia gỗ) dùng để cắm các khoảnh ruộng.
Công cuộc giữ nước của quân dân Đại Việt thời Lý-Trần được thể hiện qua nghệ thuật quân sự gắn liền với những chiến công vang dội của cuộc kháng chiến chống Tống (1077) và 3 lần đại thắng quân Nguyên-Mông (1257-1285-1288).
