Vì sao người dân vẫn phải photo sổ đỏ nộp cho phường, xã trong thời đại chuyển đổi số?

Từ ngày 1/9 đến 30/11/2025, Hà Nội triển khai Chiến dịch 90 ngày làm sạch, làm giàu dữ liệu đất đai, với mục tiêu đồng bộ thông tin về thửa đất, chủ sử dụng và tình trạng pháp lý trên toàn thành phố. Đây là một bước đi quan trọng trong tiến trình xây dựng Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, được kỳ vọng sẽ giúp minh bạch hóa quản lý, giảm khiếu kiện và tạo nền tảng cho các giao dịch điện tử trong tương lai.

Theo kế hoạch, sau khi dữ liệu được “làm sạch”, hệ thống sẽ liên thông với cơ sở dữ liệu dân cư và đăng ký doanh nghiệp, giúp cơ quan quản lý dễ dàng tra cứu, xác minh thông tin, còn người dân thì giảm bớt thủ tục, thời gian và chi phí.

Tuy nhiên, trái với kỳ vọng về một nền hành chính “không giấy tờ”, tại nhiều địa phương, người dân lại đang được yêu cầu photo sổ đỏ và nộp cho UBND phường, xã để “phục vụ chiến dịch làm sạch dữ liệu”.

Người dân bối rối: “Đất đã số hóa, sao vẫn phải photo sổ đỏ?”

Theo phản ánh của người dân gửi tới Dân Việt, tại nhiều phường, xã ở Hà Nội và các tỉnh lân cận, chính quyền cơ sở yêu cầu hộ gia đình photo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và nộp cho địa phương.

Bà Lương Thị Tú, trú tại xã Thường Tín, chia sẻ: “Cán bộ xã thông báo mỗi hộ phải photo toàn bộ sổ đỏ để nộp. Tôi hỏi sao không tra từ dữ liệu điện tử thì họ nói ‘bên trên yêu cầu thế’. Thực sự không hiểu, vì nghe nói đất đai đã số hóa rồi mà vẫn phải đi photo”.

Không ít người còn rơi vào tình huống “dở khóc dở cười”: Sổ đỏ đang thế chấp tại ngân hàng hoặc bị thất lạc, nhưng vẫn được yêu cầu nộp bản sao. Việc này gây lúng túng, thậm chí tạo áp lực cho người dân trong bối cảnh nhiều thủ tục hành chính khác cũng đang được rà soát song song.

Khi “làm sạch dữ liệu” trở thành “làm rối dữ liệu”

Theo các chuyên gia, việc yêu cầu người dân photo sổ đỏ cho thấy một độ vênh đáng kể giữa chủ trương và thực tiễn.

GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhận định: “Yêu cầu người dân photo sổ đỏ là biểu hiện đi ngược tinh thần cải cách hành chính và chuyển đổi số quốc gia. Thay vì sử dụng dữ liệu đã có sẵn trong hệ thống, cơ quan nhà nước lại ‘đẩy việc’ sang người dân - bắt họ làm thay nhiệm vụ tra cứu, đối chiếu, nhập liệu. Cách làm đó không ‘làm sạch’ mà chỉ khiến dữ liệu thêm rối rắm.”

Luật sư Uông Đình Tập, chuyên gia pháp lý bất động sản tại Hà Nội, cũng khẳng định đây là bước lùi trong cải cách hành chính điện tử. Ông dẫn Nghị định 45/2020/NĐ-CP của Chính phủ, trong đó quy định rõ: “Cơ quan nhà nước không được yêu cầu tổ chức, cá nhân nộp lại các thông tin, giấy tờ, tài liệu mà cơ quan đó đã có, đang quản lý hoặc có thể khai thác từ cơ sở dữ liệu quốc gia.”

“Việc bắt người dân photo sổ đỏ là hành vi lặp lại quy trình, lãng phí nguồn lực và đi ngược tinh thần Chính phủ điện tử. Cán bộ chỉ cảm thấy ‘an toàn’ khi có tờ giấy trong tay, chứ chưa tin vào hệ thống dữ liệu điện tử mà chính mình đang vận hành,” ông Tập nói.

Hơn nữa, ông Tập còn cho rằng, việc thu thập bản photo sổ đỏ còn tiềm ẩn rủi ro lớn về bảo mật thông tin cá nhân. Sổ đỏ chứa họ tên, địa chỉ, diện tích, số thửa, giá trị tài sản những dữ liệu rất nhạy cảm. Khi bị sao chụp và lưu trữ thủ công tại tổ dân phố hay ủy ban, nguy cơ thất lạc, bị lợi dụng để lừa đảo hoặc giả mạo giao dịch là rất cao.

Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, nhìn nhận rằng nghịch lý trên phản ánh hai điểm yếu cốt lõi của quá trình chuyển đổi số đất đai: Năng lực hạ tầng dữ liệu chưa đủ mạnh, và cơ chế phối hợp, chia sẻ dữ liệu giữa các cấp hành chính còn rời rạc.

“Thay vì truy xuất thông tin từ hệ thống dữ liệu quốc gia, nhiều địa phương chọn cách thủ công - nhờ người dân nộp bản photo để có căn cứ đối chiếu. Đây là ‘bài test’ cho năng lực thực thi chuyển đổi số ở cấp cơ sở,” ông Đỉnh đánh giá.

Theo ông, về nguyên tắc, hoạt động chuẩn hóa dữ liệu là nhiệm vụ nội bộ của cơ quan nhà nước, người dân chỉ có vai trò hỗ trợ cung cấp thông tin khi cần thiết. Nếu chính quyền giao nhiệm vụ kỹ thuật này cho người dân, đó là biểu hiện của sự lệch vai trò và suy giảm niềm tin vào hệ thống.

Làm sạch dữ liệu đất đai là chủ trương đúng, thể hiện nỗ lực của Nhà nước trong minh bạch hóa và hiện đại hóa quản lý. Nhưng cải cách thật sự phải bắt đầu từ sự thay đổi tư duy của người thực thi, chứ không thể là việc bắt dân “chạy đi photo” để hoàn thành một chiến dịch mang danh nghĩa số hóa.

×