Xúc động câu chuyện của những "Nhà giáo đi B", nay đã gần 90 tuổi: Nhiều cái tên được nhắc đến

Xúc động những câu chuyện về “Nhà giáo đi B”

"Sau hơn 60 năm, chúng tôi - những giáo viên lên đường tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã được họp mặt. Giờ chúng tôi ai cũng là U90 cả rồi, sức khỏe không cho phép đi nữa nhưng vẫn quyết tâm "lên đường" trong khí thế cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9", Nhà giáo Nguyễn Thị Yến Thu, hiện sống tại TP.HCM, xúc động chia sẻ trong buổi gặp mặt đại diện Nhà giáo được điều động làm công tác giáo dục tại miền Nam, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước do Bộ GDĐT tổ chức sáng 22/8.

Khi vừa tốt nghiệp đại học, Nhà giáo Yến Thu đã viết đơn tình nguyện đi B. Theo bà, Đoàn giáo viên đi B đầu tiên vào ngày 22/5/1961. "Ngày đó với sức trẻ, chúng tôi đã đi vào cuộc kháng chiến với tinh thần "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước". Tất cả vượt qua mọi khó khăn, thử thách, bom rơi, đạn nổ, đói khát, ốm đau, bệnh hoạn với đường dài trên 2.000km, bằng đôi chân "đá mòn mà gót không mòn". Số giáo viên miền Bắc từ 1961 - 1975 là tri thức cách mạng được Bác, Đảng trang bị đầy đủ chuyên môn, nghiệp vụ. Phân công nhiệm vụ nào chúng tôi cũng hoàn thành. Nhiều giáo viên bị bắt, bị tù đày vẫn bất khuất, kiên cường", Nhà giáo Thu kể lại.

Nhà giáo Trần Trọng Lan, hiện sống ở Quảng Ninh, chia sẻ: "Ngày 16/9/1973, tôi được lệnh tập trung, lúc đó đứa con đầu lòng mới hơn 5 tháng, vợ tôi mới 22 tuổi. Tâm trạng của một giáo viên trường sư phạm C2 vùng mỏ được đi làm nhiệm vụ ở miền Nam vừa tự hào, vinh dự là người được tuyển chọn để cùng các nhà giáo khác vào Nam công tác, chiến đấu; Vừa lo cho vợ trẻ, con thơ vất và khi không có chồng ở nhà. Theo xu thế lúc bấy giờ, tất cả việc nhà đều xếp lại và chúng tôi hãng hái, vui vui vẻ lên đường.

Ngày 20/9/1973, chúng tôi được đón cố Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Huyên, Bộ trưởng Bộ giáo dục đến gặp và nói chuyện. Trong bài phát biểu căn dặn, giao nhiệm vụ cho chúng tôi, tôi nhớ mãi câu nói của cố Bộ trưởng khi kết thúc bài phát biểu “Các đồng chí dũng cảm đi trước, chúng tôi hăng hái tiếp bước đi sau”. Đó là tình nghĩa, là sự gắn bó giữa người lãnh đạo Bộ với nhà giáo chúng tôi.

Gần 2 tháng học tập, rèn luyện những nội dung cơ bản, cần thiết đến ngày 17/11/1973, chúng tôi bắt đầu cuộc hành quân vào Nam. Từ đó những năm tháng gian khổ, hoàn cảnh sống hoàn toàn khác so với khi còn đứng trên bục giảng ở trường sư phạm C2 Quảng Ninh.

Tôi nhận công tác tại Tiểu ban giáo dục tỉnh Tây Ninh, căn cứ ở gần núi Bà Đen. Chúng tôi ở trong đó vừa đấu tranh chống lại những mặt tiêu cực nền giáo dục của chính quyền Sài Gòn, vừa từng bước thực hiện xây dựng cơ sở, nền tảng của một nền giáo dục cách mạng để đáp ứng yêu cầu cuộc kháng chiến và xây dựng đất nước khi hòa bình lập lại. Nhà giáo chúng tôi trong kháng chiến chống Mỹ, không đơn thuần chỉ làm giáo dục. Khi có địch, chúng tôi cũng sẵn sàng chiến đấu quyết liệt, không ngại hy sinh. Cuộc sống ở nơi rừng sâu gặp rất nhiều khó khăn, gian khổ: Sốt rét và sốt rét ác tính là căn bệnh nguy hiểm nhiều người mắc phải. Vì điều kiện chữa bệnh thiếu thốn, nên người mắc bệnh này thường kéo dài và để lại di chứng, có người không qua khỏi.

Bên cạnh đó, anh em chúng tôi lại phải luôn luôn cảnh giác với sự xâm nhập của biệt kích vào căn cứ. Trong những ngày mưa gió, còn đề phòng hiểm họa cây đổ; có lúc bị rắn độc tấn công và những khó khăn khác gặp phải trong sinh hoạt hằng ngày... Vượt lên tất cả, không sợ hy sinh, gian khổ chúng tôi đoàn kết, thống nhất để hoàn thành nhiệm vụ được giao của nhà giáo công tác tại vùng giải phóng B2 (Nam bộ). Vinh dự của tôi cùng đồng đội là trực tiếp chứng kiến thời khắc lịch sử 11h30, ngày 30/4/1975, chúng ta đã giải phóng hoàn toàn miền Nam và thống nhất đất nước".

Ngành Giáo dục tự hào 3.000 "Nhà giáo đi B"

Buổi gặp mặt đại diện Nhà giáo được điều động làm công tác giáo dục tại miền Nam, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước là sự kiện quy mô lần đầu được Bộ GDĐT tổ chức khẳng định sự trân trọng, biết ơn đối với thế hệ những thầy cô đã hy sinh tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đây cũng là hoạt động ý nghĩa nhân dịp chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công, Quốc khánh 2/9 và 80 năm thành lập ngành Giáo dục Việt Nam (1945 -2025). 80 Nhà giáo, đại điện cho hơn 3.000 Nhà giáo đi B trên cả nước đã có một buổi gặp mặt vô cùng xúc động.

Thứ trưởng Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng xúc động chia sẻ: "Theo các tài liệu lưu trữ, từ năm 1961 đến tháng 12/1974, đã có nhiều đợt cán bộ giáo dục và giáo viên với tổng cộng hơn 3.000 nhà giáo đã tình nguyện và được Bộ Giáo dục điều động đi vào chiến trường miền Nam (ký hiệu gọi là đi B).

Nhắc đến nhà giáo đi B là nhắc đến những chuyến hành quân đi bộ vượt dãy Trường Sơn hùng vĩ, hiểm trở. Đó là những tháng ngày mà gian khổ, hiểm nguy dường như không có giới hạn. Trên vai họ phải đeo chiếc ba lô nặng hơn 30kg là hành trang cá nhân, gạo và thực phẩm. Họ đi bộ như vậy hàng tháng trời, ăn cơm nắm, uống nước suối, ngủ võng rừng, vừa đi vừa phải tránh bom đạn của kẻ thù và các hiểm họa bất thường khác. Cuộc hành quân đó phải đi từ 2 - 3 tháng, thậm chí phải mất 4 - 5 tháng mới tới nơi nhận nhiệm vụ, tùy theo cung đường của mỗi đoàn.

Họ ra đi là để lại sau lưng cả một gia đình với bố mẹ già, vợ trẻ và các con thơ vài ba tháng tuổi hoặc dăm bảy tuổi đời – lứa tuổi đang rất cần sự chăm sóc dạy bảo của cả cha và mẹ. Họ phải tự đấu tranh tư tưởng giữa trách nhiệm làm con, làm cha, làm chồng và nghĩa vụ với non song đất nước. Nhiều thầy, cô giáo trẻ, ra đi chưa kịp xây dựng cuộc sống gia đình, họ để lại người yêu thương với lời hứa hẹn ngày trở về.

Vào tới nơi nhận nhiệm vụ, đâu chỉ đơn thuần có việc dạy học. Trước tiên họ phải tự làm tất cả mọi việc cho cuộc sống của bản thân như dựng nhà, đạo hầm trú ẩn ở trong rừng, vận chuyển lương thực,… Có nơi phải đi vận động nhân dân cho con em đi học, vận động bà con hỗ trợ dựng lớp học bằng tranh tre, nứa lá. Tìm kiếm các phương tiện dạy học: Từ bảng đen đến bàn ghế đều phải tùy cơ ứng biến, linh hoạt phù hợp với từng nơi, từng chỗ... Họ phải tự làm tất cả những việc mà trước đây họ chưa hề được đào tạo, chưa từng làm… Nhưng với tình yêu học trò và lòng quyết tâm mang tri thức đến cho trẻ em và đồng bào chưa được đến trường, họ đã vượt qua tất cả.

Với các Nhà giáo đi làm nhiệm vụ ở miền Nam, họ không chỉ có dạy học, họ còn là người chiến sĩ khi giặc đến. Rất nhiều các thầy cô giáo đã là những chiến sĩ dũng cảm trong chiến đấu với quân giặc, điển hình là cô giáo Lê Thị Bạch Cát, quê ở Nghệ An, nguyên Giáo viên trường Thể dục Thể thao Từ Sơn, Bắc Ninh. Trong một trận đánh, bị địch bao vây, cô đã quyết tử ở lại chiến đấu để đồng đội rút lui an toàn. Câu chuyện của thầy trò Nhà giáo Lý Hữu Tấn, nguyên giảng viên khoa Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cùng người học trò của mình ở khoa Văn đã tổ chức dạy học trong tù... Những ký ức ấy, dù vui hay buồn, đều là mảnh ghép tạo nên bản anh hùng ca của Nhà giáo Việt Nam.

Sự có mặt của đội ngũ Nhà giáo đi B trên chiến trường miền Nam, trong suốt 15 năm, (từ 1961 – 1975), cùng với các Nhà giáo kháng chiến, Nhà giáo yêu nước ở miền Nam đã góp phần xây dựng và phát triển sự nghiệp Giáo dục cách mạng trong cuộc chiến đấu lâu dài, bền bỉ của nhân dân ta nhằm đánh đuổi ngoại xâm, giành độc lập tự do, thống nhất nước nhà. Họ đã góp phần to lớn trong nhiệm vụ: Xóa nạn mù chữ, bổ túc văn hóa, nâng cao dân trí cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ở các vùng giải phóng; Đào tạo thế hệ trẻ có kiến thức văn hóa, khoa học, có lòng yêu nước để tiếp nối sự nghiệp đấu tranh giành độc lâp, tự do, thống nhất đất nước; khi đất nước hòa bình có đủ trình độ, năng lực tiếp tục học tập nâng cao để xây dựng đất nước; Đấu tranh chống địch trên mặt trận văn hóa, giáo dục, đầu độc thế hệ trẻ, chống phá mọi âm mưu chia rẽ dân tộc, phá hoại hòa bình, thống nhất đất nước.

Với thông điệp đẹp đẽ: Mỗi nhà giáo hôm nay hãy là một “nhà giáo đi B thời bình” – sẵn sàng đến những nơi khó khăn nhất, gánh vác việc gian khổ nhất vì học trò và vì Đất nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo cam kết phát huy truyền thống, tiếp tục tôn vinh những đóng góp của các thế hệ thầy cô trong sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ hôm nay".

×