Một tỉnh có "mỏ vàng" dưới biển xưa thuộc Đồng Nai, riêng hòn đảo có nhà tù nổi tiếng từng thuộc Hậu Giang

Lịch sử tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trải qua nhiều thăng trầm 

Lịch sử hành chính tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có thể lấy mốc từ năm 1900 với sự kiện cuộc cải cách hành chính ở Nam Kỳ, hạt tham biện Bà Rịa đổi thành tỉnh Bà Rịa. 

Tuy nhiên, quá trình hình thành và phát triển của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có thể được tính đã trải qua hơn 400 năm, kể từ thỏa ước năm 1623 giữa Chúa Nguyễn Phúc Nguyên với vua Chey Chetta II của Chân Lạp, cho phép những nhóm c­ư dân Việt đầu tiên được khai phá xứ Mô Xoài (thị trấn Long Điền ngày nay). Côn Đảo thời đó thuộc tỉnh Hà Tiên. 

Tỉnh Bà Rịa được thành lập vào tháng 12 năm 1899, nằm trong địa bàn phủ Phước Tuy của tỉnh Biên Hòa. Đến tháng 10/1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa quyết định lập tỉnh Phước Tuy, bao gồm cả địa bàn tỉnh Bà Rịa và quần đảo Trường Sa. Sau đó, tỉnh Bà Rịa được sáp nhập vào tỉnh Đồng Nai.

Ngày 30/5/1979, Đặc khu Vũng Tàu – Côn Đảo được thành lập trên cơ sở sáp nhập thị xã Vũng Tàu, xã Long Sơn thuộc huyện Châu Thành của tỉnh Đồng Nai và huyện Côn Đảo của tỉnh Hậu Giang.

Đến năm 1991, thành lập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu từ các huyện Châu Thành, Long Đất và Xuyên Mộc (tỉnh Đồng Nai) và đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo. 

Cùng với các đơn vị hành chính trên đất liền, Bà Rịa - Vũng Tàu còn có một đơn vị hành chính hải đảo là huyện Côn Đảo, cách Vũng Tàu 97 hải lý và cách sông Hậu 45 hải lý, với 16 hòn đảo lớn nhỏ. 

Côn Đảo hay Côn Sơn cũng hay dùng cho tên của hòn đảo lớn nhất trong quần đảo này. Theo một số tư liệu lịch sử, trước thế kỷ 20 thường gọi đảo Côn Sơn là đảo Côn Lôn hoặc Côn Nôn. Tên gọi cũ trong các văn bản tiếng Anh và tiếng Pháp là Poulo Condor.

Năm 1977, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam quyết định tên gọi chính thức là Côn Đảo - đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. 

Thời Pháp thuộc, vào năm 1862, Bonard (thủy sư đô đốc Pháp) ký quyết định thành lập nhà tù Côn Đảo, từ đó biến Côn Lôn thành nơi giam giữ những người tù chính trị Việt Nam với hệ thống chuồng cọp nổi tiếng. Với chế độ tàn bạo của nhà tù, có khoảng 20.000 người Việt Nam đã chết và được chôn cất tại Nghĩa trang Hàng Dương. 

Hiện nay Côn Đảo là một huyện có chính quyền một cấp, thông qua các cơ quan chức năng huyện, trực tiếp đến địa bàn dân cư, không có các cấp phụ thuộc như xã, phường hay thị trấn.

Theo báo cáo của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, năm 2024, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) tăng 11,72%, dẫn đầu vùng Đông Nam Bộ, đứng thứ 3 cả nước và là mức tăng trưởng cao nhất 10 năm gần đây. 

GRDP bình quân đầu người đạt hơn 9.012 USD/người (khoảng 225 triệu đồng/người/năm), tăng 2.072 USD/người so với năm đầu nhiệm kỳ. Quy mô kinh tế của tỉnh năm 2024 đạt khoảng 565.000 tỷ đồng. 

Bốn trụ cột phát triển kinh tế của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu gồm: Công nghiệp, cảng biển, du lịch và nông nghiệp công nghệ cao. Các lĩnh vực này được tập trung chỉ đạo và năm 2024 đạt nhiều kết quả quan trọng, cụ thể: Sản xuất công nghiệp tiếp tục tăng trưởng, giá trị sản xuất công nghiệp tăng 12,91%; Cảng biển, logistics và hạ tầng giao thông kết nối tiếp tục được thúc đẩy, doanh thu vận tải, kho bãi và dịch vụ hỗ trợ vận tải tăng 11,25%; Tổng lượt khách lưu trú tăng 11,03%; 

Nông-lâm-ngư nghiệp duy trì sản xuất ổn định; toàn tỉnh có 8/8 đơn vị cấp huyện được công nhận hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới; 39/47 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 14/47 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.

Thu hút đầu tư tiếp tục là điểm sáng của tỉnh được ví là cửa ngõ biển Đông, với tổng vốn khoảng 2,013 tỷ USD và 42.013,6 tỷ đồng, gấp khoảng 2,1 lần năm 2023. 

Với vị trí địa lí đặc biệt, Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ có cảng biển nước sâu mà còn có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất cả nước. Theo đó, tỉnh có cụm cảng container nước sâu Cái Mép - Thị Vải với diện tích 48ha. Cảng có cầu cảng dài 600 m, có khả năng đón các tàu container có trọng tải lớn đạt 160.000 DWT và được xếp hạng thứ 11 trên tổng số 370 cảng container hoạt động tốt nhất toàn cầu.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vùng biển Bà Rịa - Vũng Tàu có trữ lượng dầu đạt 400 triệu m3, chiếm 93,29% trữ lượng cả nước; trữ lượng dầu khí khoảng trên 100 tỷ m3, chiếm 16,2% trữ lượng khí cả nước. Trữ lượng dầu mỏ và khí đốt ở vùng biển Bà Rịa - Vũng Tàu phân bổ chủ yếu tại bể Cửu Long và bể Nam Côn Sơn.

Quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tầm nhìn đến năm 2050, trở thành thành phố phát triển toàn diện

Quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1629/QĐ-TTg ngày 16/12/2023. 

Theo UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, điểm nổi bật của quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là đã kịp thời cụ thể hóa chủ trương, định hướng mới của Trung ương như Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng an ninh vùng Đông Nam bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết 154/NQ-CP ngày 23/11/2022 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW; Nghị quyết 81/2023/QH15 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia… 

Theo quy hoạch, mục tiêu xây dựng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu phát triển toàn diện, trở thành một trong những khu vực động lực phát triển quan trọng của vùng Đông Nam bộ, là trung tâm kinh tế biển quốc gia và nằm trong nhóm 5 địa phương phát triển kinh tế biển hàng đầu của cả nước, đến năm 2030 cơ bản đủ tiêu chuẩn của thành phố trực thuộc Trung ương, cơ cấu đô thị đa trung tâm, kết cấu hạ tầng giao thông đa phương thức.

Duy trì vững chắc vị trí trong nhóm 10 địa phương có quy mô GRDP và tổng thu ngân sách nhà nước cao nhất cả nước; phát triển kinh tế hài hòa với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và bảo vệ môi trường, quản lý và sử dụng hiệu quả tài nguyên, thích ứng với biến đổi khí hậu và nước biển dâng; bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. 

Tầm nhìn đến năm 2050, Bà Rịa - Vũng Tàu là trung tâm kinh tế biển quốc gia; trung tâm dịch vụ hàng hải của khu vực Đông Nam Á; trung tâm du lịch chất lượng cao đẳng cấp quốc tế; một trong những trung tâm công nghiệp lớn của Vùng Đông Nam Bộ.

Đặc biệt, tỉnh có hệ thống kết cấu hạ tầng hoàn thiện, hiện đại; môi trường sống an toàn, trong lành, chất lượng cao; xã hội phát triển hài hòa với thiên nhiên, kinh tế phát triển hiệu quả theo hướng kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, kinh tế carbon thấp và thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng "0". 

×