Nhà nước thu hồi đất: Nhà ở, công trình xây dựng được bồi thường thế nào?

Bạn đọc Hữu Tiến hỏi: Gia đình tôi có một căn nhà cấp 4 gắn liền với mảnh đất đã sử dụng ổn định hơn 20 năm tại địa phương. Mới đây, UBND địa phương thông báo thu hồi đất để thực hiện dự án mở rộng đường. Vậy trong trường hợp này, gia đình tôi có được bồi thường phần nhà ở gắn liền với đất hay không? Nếu có thì pháp luật quy định cụ thể như thế nào về việc bồi thường nhà ở, công trình xây dựng khi Nhà nước thu hồi đất?

Trả lời:

Luật sư Nguyễn Bá Huy – Giám đốc Công ty Luật TNHH Tín Hải cho biết, khi Nhà nước thu hồi đất để triển khai các dự án công cộng, vấn đề bồi thường nhà ở, công trình xây dựng luôn là mối quan tâm hàng đầu của người dân. Không ít trường hợp người dân rơi vào thế “thiệt đơn, thiệt kép” do thiếu thông tin hoặc hiểu chưa đúng về quy định pháp luật. Luật Đất đai 2024 và Nghị định số 88/2024/NĐ-CP đã đưa ra các quy định, mức hỗ trợ, bồi thường thiệt hại về nhà, nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất.

Đền bù theo giá trị xây dựng mới, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người dân

Điều 102 quy định về bồi thường thiệt hại về nhà, nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất:

- Đối với nhà ở, công trình phục vụ đời sống gắn liền với đất của hộ gia đình, cá nhân, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài mà phải tháo dỡ hoặc phá dỡ khi Nhà nước thu hồi đất, thì chủ sở hữu được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà ở, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương theo quy định của pháp luật có liên quan. Chủ sở hữu được quyền sử dụng các nguyên vật liệu còn lại của nhà ở, công trình đó.

- Đối với nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất không thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, khi Nhà nước thu hồi đất mà bị tháo dỡ hoặc phá dỡ toàn bộ hoặc một phần, thì việc bồi thường được thực hiện như sau:

a) Trường hợp nhà, công trình xây dựng bị tháo dỡ hoặc phá dỡ toàn bộ, hoặc một phần nhưng phần còn lại không bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật, thì được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà, công trình xây dựng có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương theo quy định của pháp luật về xây dựng;

b) Trường hợp khác, nhà, công trình xây dựng bị tháo dỡ hoặc phá dỡ không thuộc điểm a khoản này, thì được bồi thường thiệt hại theo thực tế.

- Đối với công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội gắn liền với đất đang sử dụng, không thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, thì mức bồi thường được tính bằng giá trị xây dựng mới của công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương theo quy định của pháp luật chuyên ngành.

- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại thực tế về nhà, nhà ở, công trình xây dựng quy định tại Điều này để làm căn cứ tính bồi thường khi thu hồi đất. Đơn giá bồi thường phải bảo đảm phù hợp với giá thị trường và được xem xét điều chỉnh khi có biến động, nhằm làm căn cứ tính bồi thường khi thu hồi đất.

Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

Mức bồi thường thiệt hại về nhà, nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất

Mức bồi thường nhà, công trình xây dựng bằng tổng giá trị hiện có của nhà, công trình xây dựng bị thiệt hại và khoản tiền tính theo tỷ lệ phần trăm giá trị hiện có.

Cụ thể, Điều 14 Nghị định số 88/2024/NĐ-CP ngày 15/7/2024 của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2024) nêu rõ:

Việc bồi thường đối với nhà, công trình xây dựng khác quy định tại điểm b khoản 2 Điều 102 của Luật Đất đai được thực hiện như sau:

a) Mức bồi thường nhà, công trình xây dựng được tính bằng: tổng giá trị hiện có của nhà, công trình xây dựng bị thiệt hại cộng với khoản tiền xác định theo tỷ lệ phần trăm giá trị hiện có của nhà, công trình xây dựng đó.

Giá trị hiện có của nhà, công trình xây dựng bị thiệt hại được xác định theo điểm b khoản này.

Tỷ lệ phần trăm này do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định, nhưng mức bồi thường tối đa không vượt quá 100% giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương với công trình bị thiệt hại.

b) Giá trị hiện có của nhà, công trình xây dựng bị thiệt hại được xác định theo công thức:

Tgt = G1 – (G1/T × T1)

Trong đó:

Tgt: Giá trị hiện có của nhà, công trình xây dựng bị thiệt hại; G1: Giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương theo quy định pháp luật về xây dựng;

T: Thời gian khấu hao áp dụng đối với nhà, công trình xây dựng bị thiệt hại;

T1: Thời gian nhà, công trình xây dựng đã qua sử dụng.

c) Trường hợp nhà, công trình xây dựng bị tháo dỡ hoặc phá dỡ một phần nhưng phần còn lại vẫn tồn tại và sử dụng được thì được bồi thường giá trị phần bị phá dỡ và chi phí sửa chữa, hoàn thiện phần còn lại để đạt tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương như trước khi bị tháo dỡ, phá dỡ.

d) Đối với nhà, công trình xây dựng không đủ tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật chuyên ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định mức bồi thường cụ thể phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

Trường hợp nhà, công trình xây dựng khác, công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội hoặc tài sản khác là tài sản công thì sau khi tháo dỡ, phá dỡ nếu có vật tư, vật liệu, tài sản thu hồi còn sử dụng được thì phải xử lý bán.

Việc bán do đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tổ chức, thực hiện theo quy định về bán vật tư, vật liệu thu hồi từ thanh lý tài sản công tại cơ quan nhà nước. Số tiền thu được, sau khi trừ chi phí liên quan đến việc bán, được nộp vào ngân sách nhà nước tại địa phương.

×