Vì sao cá nuôi lồng ở Hải Dương bị chết hàng loạt?

Gần 1.000 tấn cá chết

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Hải Dương, từ ngày 28 - 29/3 cá nuôi lồng tại xã Tiền Tiến, TP. Hải Dương có hiện tượng chết rải rác và một số hộ nuôi xuất hiện hiện tượng cá nuôi bị ngạt, nhao lên mặt nước, bơi lờ đờ, ăn kém.

Tiếp đó, đến ngày 30/3 - 4/4 hiện tượng cá chết rải rác xuất hiện tại một số hộ nuôi ở các vùng nuôi lồng khác trong tỉnh như: Nam Đồng (TP. Hải Dương); Nhân Huệ, Cổ Thành (TP. Chí Linh); Nam Tân, Nam Hưng, An Bình, Cộng Hòa, Hiệp Cát, Thái Tân (Nam Sách); Đại Sơn, Bình Lãng, Hà Kỳ (Tứ Kỳ); Thanh Hải, An Phượng (Thanh Hà).

Tại Tiền Tiến mức độ cá chết tăng, nhiều hơn những ngày trước đó và nhiều hơn những khu vực khác (theo dõi thấy mấy ngày này thời tiết thay đổi, nhiệt độ tăng cao đột ngột).

Từ ngày 5/4 - 7/4, cá vẫn tiếp tục chết rải rác ở những điểm cũ và phát sinh thêm những điểm mới như An Sơn, Minh Tân (Nam Sách); Hà Thanh, Nguyên Giáp (huyện Tứ Kỳ); Thanh Sơn, Thanh Hồng (huyên Thanh Hà); Văn An, Đồng Lạc (TP. Chí Linh), Hồng Phong, thị trấn Ninh Giang (huyện Ninh Giang); Thăng Long, An Phụ (thị xã Kinh Môn); Đức Chính (huyện Cẩm Giàng); Phúc Thành (huyện Kim Thành).

Đến ngày 9/4, tình trạng cá chết đã giảm, chỉ còn chết rải rác không đáng kể.

Theo tổng hợp từ các huyện, thành phố, thị xã đến hết ngày 9/4, số lượng cá chết ước khoảng 954,8 tấn.

Vì sao cá nuôi lồng chết nhiều?

Ngay sau khi nhận được thông tin, Sở Nông nghiệp và PTNT đã phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, Cục Thủy sản, Cục Thú y, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 cùng các đơn vị chuyên môn kiểm tra thực tế, phân công cán bộ kỹ thuật theo dõi sát, nắm bắt tình hình, xác định nguyên nhân gây chết cá.

Thực hiện test nhanh mẫu nước từ ngày 01/4 – 04/4 tại các điểm có cá chết (Tiền Tiến, Nam Đồng, Ngọc Châu (TP. Hải Dương); xã Bình Lãng, Đại Sơn, Hà Kỳ, Hà Thanh (huyện Tứ Kỳ); xã Nhân Huệ, Cổ Thành (TP. Chí Linh); xã Nam Tân, Thái Tân (huyện Nam Sách); xã Thanh Hải, Thanh Sơn, An Phượng (huyện Thanh Hà) kết quả như sau: Hàm lượng oxy hòa tan rất thấp (từ 2,0mg/lít-3,0mg/lít), có một số điểm dưới 2,0mg/lít. Hàm lượng khí độc cao, NH4 + -N > 1,0mg/lít; NO2- -N trong khoảng 0,5 - 1,0 mg/lít.

Đồng thời, lấy mẫu nước và mẫu cá gửi Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thủy sản miền Bắc, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 phân tích. Ngày 03/4/2024 và ngày 05/4/2024 có kết quả phân tích cho thấy: Hàm lượng khí độc NO2--N tại các điểm thu mẫu đều cao gấp hơn 3 lần giới hạn cho phép, hàm lượng chì (Pb) tại Tiền Tiến cao gấp 1,67 lần giới hạn cho phép. Hàm lượng thủy ngân (Hg) tại Đại Sơn (Tứ Kỳ) và xã Thanh Hải (Thanh Hà) cao gấp 3,5 - 5,7 lần so với giới hạn cho phép.

Kết quả phân tích mẫu bệnh phẩm tại Nhân Huệ, Cổ Thành (TP Chí Linh) cá bị nhiễm ký sinh trùng, nấm hạt; riêng tại Cổ Thành có vi rút KHV; tại Nam Tân (Nam Sách) cá bị nhiễm ký sinh trùng, nấm hạt, vi rút KHV; tại Đại Sơn (Tứ Kỳ) cá bị nhiễm ký sinh trùng, nấm hạt.

Ngày 05/4/2024, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Hải Dương đã phối hợp với Cục Thủy sản và Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 (Bộ Nông nghiệp và PTNT) kiểm tra nắm bắt tình hình cá nuôi lồng trên sông bị chết tại tỉnh Hải Dương và thực hiện test nhanh hàm lượng ô xy hoà tan trong nước tại một số điểm ở khu vực có cá chết. Kết quả cho thấy hàm lượng ô xy hoà tàn vẫn rất thấp (dao động xung quanh 1mg/lít, có những chỗ chỉ đạt (0,6-0,7mg/lít).

Ngày 07/4/2024, Sở Nông nghiệp và PTNT tiếp tục phối hợp với Cục Thú y, Chi cục Thú y vùng 2 (Bộ Nông nghiệp và PTNT) kiểm tra tình hình cá nuôi lồng trên sông bị chết tại phường Nam Đồng (TP Hải Dương), xã Thái Tân (Nam Sách), xã Đại Sơn, Bình Lãng, Hà Kỳ (Tứ Kỳ), đánh giá tình hình dịch tễ và thực hiện test nhanh tại một số điểm ở khu vực có cá chết. Kết quả thực hiện test nhanh cho thấy hàm lượng oxy hòa tan vẫn thấp, dao động 1,5-2,5 mg/lít.

Theo thông báo của Sở Tài nguyên và Môi trường, kết quả đo nhanh ngày 07/4 tại một số điểm trên sông Thái Bình (khu vực TP Hải Dương) cho thấy hàm lượng ô xy hoà tan dao động từ 0,83 - 1,11 mg/l thấp hơn quy chuẩn (theo QCVN 08:2023/BTNMT, mức B, hàm lượng DO ≥ 5,0mg/l); nhiệt độ từ 26,9 – 27 độ C.

Ngày 08/4 kết quả đo nhanh tại sông Thái Bình khu vực Nhân Huệ (Chí Linh); cuối sông Đuống chảy vào sông Thái Bình; cầu Phả Lại; tại sông Bắc Hưng Hải trước khi chảy vào sông Thái Bình (xã Quang Trung, huyện Tứ Kỳ); tại sông Thái Bình khu vực xã Đại Thắng, huyện Tiên Lãng chảy về phía Hải Phòng cho thấy hàm lượng oxi hòa tan trong nước tại các vị trí dao động từ 3,09 - 3,88 mg/l thấp hơn so với quy chuẩn (theo QCVN 08:2023/BTNMT, mức B, hàm lượng ô xy hoà tan trong nước ≥ 5,0mg/l). Riêng mẫu tại sông Bắc Hưng Hải khu vực xã Quang Trung (huyện Tứ Kỳ) trước khi chảy vào sông Thái Bình hàm lượng oxi hòa tan trong nước đạt 6,34 mg/l; nhiệt độ từ 25,2 - 25,5oC.

Cũng theo nhận định của Sở Nông nghiệp và PTNT Hải Dương, trên cơ sở diễn biến tình hình với hiện tượng cá chết hàng loạt bất thường, xảy ra ở ba tuyến sông (Thái Bình, Kinh Thầy, Luộc) ở nhiều địa phương, nhiều loại cá, kể cả cá và tôm tự nhiên trên sông cũng bị chết. Kết quả kiểm tra lâm sàng và mổ khám các mẫu cá không quan sát thấy triệu chứng, bệnh tích của bệnh truyền nhiễm trên cá. Xét nghiệm các mẫu bệnh phẩm của Chi cục Thú y vùng 2 cho kết quả âm tính với KHV, SVC và Tilv.

Kết quả phân tích mẫu bệnh phẩm của Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thủy sản Miền Bắc có phát hiện cá nhiễm các bệnh: Ký sinh trùng, nấm hạt nhưng bệnh này không gây chết hàng loạt trên diện rộng. Có 02 mẫu cá bị nhiễm vi rút KHV tại Chí Linh và Nam Sách, bệnh này chỉ cảm nhiễm và gây bệnh trên đối tượng cá chép và cá Koi. Tuy nhiên, tất cả các đối tượng cá nuôi lồng (cá trắm cỏ, cá chép, cá diêu hồng, cá ngạnh) đều bị chết.

Qua kiểm tra phân tích yếu tố dịch tễ, mổ khám, kết quả xét nghiệm, kết quả phân tích mẫu bệnh phẩm và tham khảo ý kiến của một số chuyên gia, bước đầu có thể nhận định cá nuôi lồng bị chết không do yếu tố dịch bệnh, mà do thiếu Oxy.

Trước tình hình trên, Sở Nông nghiệp và PTNT đã báo cáo UBND tỉnh, đồng thời ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn người nuôi các biện pháp phòng, chống, khắc phục, bảo vệ sản suất trong nuôi trồng thủy sản; hướng dẫn thu gom xử lý cá chết.

Đồng thời Sở cũng đề ra một số giải pháp trước mắt như: Tăng cường các biện pháp tạo oxy (sục khí, đảo nước, vệ sinh lồng nuôi…) và tăng cường phòng bệnh cho cá. Giảm mật độ cá nuôi lồng (tiêu thụ cá đã đạt kích cỡ; san thưa cá khỏe mạnh tại các lồng nuôi có mật độ cao…).

Tập trung thu gom, xử lý tiêu hủy cá chết, không để xác cá chết ra ngoài môi trường nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường và nguy cơ phát sinh dịch bệnh; đảm bảo cung cấp điện phục vụ cho sản xuất. Phối hợp chặt chẽ cùng cán bộ kỹ thuật theo dõi sát diễn biến tình hình cá nuôi lồng bị chết.

Sở Nông nghiệp và PTNT tiếp tục chủ trì, phối hợp với các địa phương tăng cường theo dõi, nắm bắt diễn biến tình hình nuôi cá lồng trên sông; tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn người nuôi thực hiện các biện pháp phòng, chống, khắc phục tình trạng cá chết.

Đồng thời, Sở tiếp tục phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND các huyện, thành phố, thị xã, các đơn vị liên quan xác định nguyên nhân gây thiếu oxy trong nước. Phối hợp với Sở Tài chính nghiên cứu, đề xuất cơ chế hỗ trợ thiệt hại, khôi phục sản xuất, kinh phí thực hiện xử lý tiêu hủy, xác định nguyên nhân cá chết. Tăng cường công tác quan trắc, cảnh báo môi trường nuôi thủy sản. Chủ động xây dựng quy trình kỹ thuật hướng dẫn nuôi cá lồng bè trên sông.

Tiếp tục cùng với các ngành chức năng của tỉnh xác định nguyên nhân gây thiếu oxy trong nước; phối hợp với UBND các huyện, thành phố, thị xã, các đơn vị liên quan, tổ chức rà soát các nguồn thải vào các khu vực sông có nuôi cá lồng.