Việt Nam vào nhóm chỉ số phát triển con người cao, mức độ bất bình đẳng thấp

Theo xếp hạng của UNDP, chỉ số Phát triển con người (HDI) của Việt Nam năm ngoái là 0,693, thấp hơn so với ngưỡng 0,7 của nhóm HDI cao.

Năm nay, Việt Nam vượt lên đạt chỉ số HDI 0,704, đưa Việt Nam vào nhóm phát triển con người cao và xếp thứ 117/189 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Trong khu vực, Việt Nam xếp sau Singapore, Malaysia (thứ 62), Thái Lan (thứ 79), Trung Quốc (thứ 85), Indonesia (thứ 107), Philippines (thứ 107); xếp trên Ấn Độ (thứ 131), Lào (137), Campuchia (thứ 144)...

Trưởng Đại diện thường trú UNDP Caitlin Wiesen ca ngợi Việt Nam với chủ trương phát triển lấy con người làm trung tâm, ưu tiên phát triển con người và thúc đẩy bình đẳng trong các chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

"Việt Nam đạt được mức Phát triển con người cao là một thành tựu đáng ghi nhận và cũng tạo cơ hội cho sự phát triển tốt hơn và nhanh hơn trong giai đoạn tới. Đất nước đang ở thời điểm quan trọng xây dựng Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội cho giai đoạn tiếp theo. Vì vậy những hoạch định được đưa ra tại thời điểm này sẽ quyết định Việt Nam có tiếp tục tăng trưởng với tỷ lệ bất bình đẳng thấp hay không. Đồng thời Việt Nam có thể phát triển nhưng giảm áp lực lên hành tinh và tăng cường sự hài hòa của con người và môi trường", bà Wiesen nói.

Từ năm 1990 - 2019, giá trị HDI của Việt Nam đã tăng gần 46%, nằm trong số các nước có tốc độ tăng HDI cao nhất trên thế giới.

Đáng chú ý, tiến bộ Phát triển con người của Việt Nam đã đạt được với mức độ bất bình đẳng vừa phải và ổn định.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết: "Bất bình đẳng về thu nhập (19,1%) và hệ số Gini (35,7) của Việt Nam thuộc nhóm thấp nhất trong số các quốc gia được so sánh năm 2019. Đây là thành tựu không phải quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp nào cũng đạt được".

Đây là một trong những mức thấp nhất trong khu vực Đông Á và Thái Bình Dương. Khi xem xét HDI có tính đến bất bình đẳng, Việt Nam ở mức cao hơn 10 bậc so với xếp hạng HDI vào năm 2019.

Về chất lượng phát triển con người, Việt Nam thực hiện tốt các chỉ số y tế, giáo dục, việc làm và phát triển nông thôn. Việt Nam nằm trong nhóm đầu trong 3 nhóm về số năm không sống khỏe theo tỷ lệ phần trăm tuổi thọ (11,7%) và số giường bệnh (32 giường/100.000 dân). Tất cả giáo viên tiểu học đều được đào tạo, điện khí hóa nông thôn đạt 100% dân số, tỷ lệ thất nghiệp thấp.

Tuy nhiên, Việt Nam nằm trong nhóm thứ ba dưới cùng về tỷ lệ việc làm dễ bị tổn thương (54,1%), do phần lớn lực lượng lao động phụ thuộc vào tự kinh doanh trong các hộ kinh doanh.

Việt Nam cũng đã và đang thực hiện tốt bình đẳng giới với Chỉ số Phát triển Giới đứng thứ 65 trong số 162 quốc gia. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn phải đối mặt với những thách thức về bất bình đẳng giới, như nằm trong nhóm cuối trong 3 nhóm trên toàn cầu về tỷ số giới tính khi sinh, hay bạo lực đối với phụ nữ, tỷ lệ phụ nữ có tài khoản trong các tổ chức tài chính còn thấp.

Điểm khác biệt của báo cáo năm nay là đưa ra chỉ số phát triển con người có tính đến áp lực lên hành tinh (PHDI). Chỉ số này tính đến lượng khí thải carbon dioxide và tiêu dùng vật chất của các quốc gia.

Báo cáo cho rằng đại dịch Covid-19 là cuộc khủng hoảng lớn mà thế giới phải đối mặt, nhưng nếu con người không tôn trọng thiên nhiên, sẽ còn nhiều cuộc khủng khoảng lớn như vậy nữa.

Xét theo góc nhìn mới này, sự tiến bộ vượt bậc về phát triển con người ở Việt Nam lại đi kèm áp lực tương đối lớn với hành tinh.

Năm 2019, giá trị PHDI của Việt Nam giảm từ 0,704 xuống 0,664, hoặc mất 5,7% do lượng khí thải carbon dioxide và mức tiêu thụ vật liệu tính theo đầu người.

Việt Nam đạt hiệu quả tốt về độ che phủ rừng và ứng phó với thiên tai, nhưng lại nằm trong nhóm cuối trong ba nhóm trên thế giới về phát thải carbon trên một đơn vị GDP, suy thoái đất (31% tổng diện tích đất), chỉ số danh sách đỏ (thước đo sự tuyệt chủng của động vật) và việc sử dụng các chất dinh dưỡng phân bón cho mỗi ha đất trồng trọt (136,5kg Nitơ và 65,1kg Phốt pho).

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết với việc sử dụng thêm chỉ số PHDI, Việt Nam sẽ có cơ sở định hướng trong ban hành và thực hiện các chính sách phù hợp, kịp thời ứng phó với vấn đề ô nhiễm môi trường và biến đối khí hậu.