Các chuyên gia quốc tế tọa đàm về chuyển đổi sinh thái xã hội, nhìn từ Việt Nam

Chuyển đổi sinh thái - xã hội (Social - ecological transformation, viết tắt là SET) là một vấn đề hiện nay được rất nhiều các quốc gia rất quan tâm trong tiến trình thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. 

Những tác động trái chiều từ tăng trưởng và phát triển kinh tế không gắn với bảo vệ môi trường sinh thái – xã hội đã tạo ra những hệ lụy gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai phát triển của cộng đồng. Sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường hay bảo vệ môi trường để phát triển kinh tế bền vững là cơ sở đầu tiên để bảo đảm sự phát triển bền vững nói chung, phát triển kinh tế nói riêng.  

Khi sự hài hòa trong phát triển của yếu tố môi trường, xã hội song hành cùng với các định hướng phát triển về kinh tế và tăng trưởng, thì con người không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn là chủ thể điều chỉnh tính cân bằng của tất cả những yếu tố trên. 

Sự chung tay của mỗi thành viên trong xã hội, sự thay đổi nhận thức của từng cá nhân đến cộng đồng chính là yếu tố quan trọng nhất để các mục tiêu phát triển bền vững đi vào cuộc sống.

Trong những năm qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực đáng ghi nhận trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Gần đây nhất, tại Hội nghị Thượng đỉnh khí hậu COP26 diễn ra ở Glasgow (Scotland), Việt Nam cùng với nhiều nước trên thế giới đã cùng cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050. 

Cùng với đó là những hành động thiết thực như việc ban hành Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn, Chiến lược quốc gia và Kế hoạch hành động về Tăng trưởng xanh, Chiến lược quốc gia về Biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050, và các chính sách liên quan để tiếp tục thực hiện các mục tiêu Tăng trưởng Xanh, mục tiêu Phát triển bền vững.

Trong bối cảnh đó, chuyển đổi sinh thái – xã hội không phải là vấn đề quá mới, những nổi lên là một vấn đề cấp thiết trong quá trình đánh giá các mục tiêu tăng trưởng và phát triển thực tiễn, liệu đã đáp ứng được với những kỳ vọng, những kiến tạo xã hội Xanh đã và đang đặt ra hiện nay?

Việt Nam đã, đang và sẽ chịu tác động nặng nề từ biến đổi khí hậu. Hạ tầng đô thị, chất lượng cuộc sống của hàng triệu người dân trở nên dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết trước hàng loạt thiên tai.

Biến đổi khí hậu là thách thức toàn cầu và vì thế, đòi hỏi một giải pháp toàn cầu, với sự chung tay của tất cả các nước. Tuy nhiên, các quốc gia cần xây dựng cho mình một kế hoạch tăng trưởng khoa học, chú trọng giảm thiểu tác động của đô thị hóa tới hệ sinh thái, khí hậu và môi trường hiện nay.

Trong bối cảnh đó, chuyển đổi sinh thái-xã hội là khía cạnh không thể tách rời để đạt được sự phát triển bền vững. Lý thuyết về sinh thái-xã hội đã được phát triển để tạo ra tri thức kết nối xã hội và tự nhiên, từ đó làm cơ sở để con người có thể xây dựng khung lý thuyết cho sự phát triển hài hoà giữa tự nhiên và xã hội.

Chuyển đổi sinh thái-xã hội là cách tiếp cận phát triển mới, trong đó có sự dịch chuyển của hệ thống xã hội, vốn có sự tách biệt tương đối với hệ thống tự nhiên, sang một hệ thống tích hợp hài hoà các yếu tố tự nhiên và xã hội.

Nắm bắt được sự cần thiết của vấn đề này, từ năm 2018 đến nay, IPAM và Quỹ Rosa Luxemburg khu vực Đông Nam Á, Văn phòng đại diện tại Hà Nội đã triển khai hàng loạt các dự án trong hợp phần chuyển đổi sinh thái - xã hội, bao gồm các hoạt động như tổ chức hội thảo quốc tế, xuất bản sách, tài liệu nghiên cứu và tổ chức trại hè khoa học SETY cho các học viên trẻ đam mê khoa học môi trường và phát triển bền vững và đặc biệt là Tọa đàm quốc tế về "Khung chỉ báo cho cộng đồng bền vững hướng tới chuyển đổi sinh thái-xã hội: Nghiên cứu trường hợp ở Việt Nam".

Để chuẩn bị cho Tọa đàm, công tác nghiên cứu về những vấn đề liên quan đã được triển khai từ tháng 6 đến tháng 11/2023 với vai trò bước thử nghiệm đầu tiên của dự án trong hợp phần chuyển đổi sinh thái-xã hội.

Tọa đàm có sự tham gia của các nhà khoa học, các chuyên gia từ nhiều trường đại học, viện nghiên cứu trong nước cũng như quốc tế. Thông qua các hoạt động trao đổi, chia sẻ tại Tọa đàm, đã cho thấy nhiều kết quả nghiên cứu liên quan đến những vấn đề chuyển đổi sinh thái-xã hội gắn với phát triển cộng đồng tại Việt Nam.