Đền Cao An Phụ – nơi yên nghỉ linh thiêng của thân phụ Hưng Đạo đại vương

Công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn văn hóa, lịch sử

Trên đỉnh cao nhất của dãy núi An Phụ (dài 17km), ngôi đền linh thiêng tọa lạc giữa không gian hùng vĩ của núi rừng. Đền có tên tự là An Phụ Sơn từ, thuộc quần thể di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương. Ngôi đền không chỉ độc đáo ở nét đẹp văn hóa tâm linh mà còn là sự hiện hữu của kiến trúc cổ xưa và thiên nhiên kỳ thú của non nước xứ Đông.

Cách TP.Hải Dương khoảng 40km về phía Đông Bắc, đền Cao An Phụ (ngày nay thuộc phường An Sinh, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương) có phong thủy, cảnh sắc hữu tình, được du khách lựa chọn là điểm đến chiêm bái, du ngoạn hàng năm. Đứng ở đền, nhìn về phía Đông Bắc là dãy Yên Tử sừng sững; phía Tây Bắc là Động Kính Chủ, bên dưới là dòng sông Kinh Thầy uốn lượn; phía Tây Nam là cánh đồng rộng mênh mông. Tất cả tạo nên sự hùng vĩ, uy nghi cho một di tích tâm linh nổi tiếng.

Theo những thông tin ghi chép lại, ngôi đền được xây dựng từ thời Trần (khoảng thế kỷ XIII). Ban đầu, đền có quy mô nhỏ như miếu. Trải qua những thăng trầm thời gian, sau nhiều lần trùng tu, tôn tạo, đền được mở rộng và có quy mô như hiện nay.

Du khách khi đến đền chiêm bái, sẽ phải đi qua gần 300 bậc đá, qua khu rừng rợp bóng cây mới đến được ngôi đền nằm giữa đỉnh non cao. Trong khuôn viên đền còn có cây đa và cây đại với niên đại khoảng 800 năm tuổi, quanh năm tỏa bóng mát, hương thơm là minh chứng cho lịch sử trường tồn lâu đời của di tích tâm linh này.

Điểm đặc biệt nhất của ngôi đền là phong cách kiến trúc thời Lê Trung Hưng với ba tòa chính: Tiền tế, Trung từ và Hậu cung cùng những bức hoành phi, câu đối chạm khắc công phu. Tại Hậu cung có đặt tượng thờ An Sinh vương Trần Liễu và 2 cháu nội Đệ Nhất vương cô và Đệ Nhị vương cô. Tương truyền, đây cũng là nơi để hài cốt của thân phụ Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn.

Ngoài ra, tại quần thể di tích đền Cao An Phụ, người dân còn được chiêm bái khu tượng đài thờ Hưng Ðạo Vương Trần Quốc Tuấn. Bức tượng uy nghi cao 12,7m được ghép từ 65 phiến đá, gương mặt nhìn về hướng Đông nơi cửa sông Bạch Ðằng như nhắc nhở hậu thế luôn gìn giữ, bảo vệ quê hương.

Năm 1992, di tích đền Cao An Phụ đã được xếp hạng là di tích cấp Quốc gia. Đến năm 2016, quần thể di thích An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương cũng đã được xếp hạng quần thể di tích quốc gia đặc biệt. Trong suốt nhiều năm qua, di tích đã thu hút hàng chục vạn lượt khách thập phương về thành kính dâng hương, tưởng nhớ các bậc thánh nhân.

Nơi yên nghỉ linh thiêng của bậc vương gia

Không chỉ gây ấn tượng bởi kiến trúc cổ kính, độc đáo mang đậm dấu ấn thời gian, ngôi đền linh thiêng này còn là nơi lưu giữ giá trị tâm linh muôn đời khi thờ phụng An Sinh Vương Trần Liễu – thân phụ của vị anh hùng dân tộc, Quốc công Tiết Chế Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn.

Sử sách ghi lại, An Sinh Vương Trần Liễu sinh năm Tân Mùi, năm Kiến Gia thứ nhất (tức năm 1211) là tôn thất thuộc Hoàng tộc nhà Trần, anh ruột của Trần Cảnh (tức Trần Thái Tông 1218 – 1277), vị vua đầu tiên của triều Trần.

Năm 1237, triều đình cắt đất An Phụ, An Sinh, An Dưỡng, An Hưng, An Bang (nay thuộc Thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương và huyện Đông Triều tỉnh Quảng Ninh) cho Trần Liễu làm thái ấp và phong cho ông làm An Sinh Vương ở đây. Ông đã cùng nhân dân khai hoang lập địa, vừa giúp vua trấn thủ vùng Đông Bắc, vừa kiến thiết, xây dựng nơi đây trở thành vùng quê trù phú, hùng mạnh về quốc phòng.

Trong thời kỳ đầu nhà Trần dựng cơ nghiệp, An Sinh Vương Trần Liễu không chỉ có công lớn trong việc mở rộng, phát triển trang ấp mà còn là người sinh thành và giáo dưỡng nhân tài kiệt xuất, một nhân cách lớn của dân tộc là Quốc công tiết chế Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn.
Tương truyền khi Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn còn nhỏ, thân phụ đã tìm những người thầy giỏi rèn giũa con trai trở thành người trung hiếu, văn võ toàn tài. Sau này, Quốc công tiết chế đã thống lĩnh quân dân Đại Việt đánh thắng quân xâm lược Nguyên Mông trong cuộc kháng chiến lần thứ hai (1285) và lần thứ ba (1288).

An Sinh Vương Trần Liễu tạ thế vào mùng 1/4/1251 tại Phủ đệ An Phụ. Sau khi ông mất, vua Trần Thái Tông truy phong tước Khâm Minh Đại Vương sắc chỉ cho nhân dân lập đền thờ trên núi An Phụ. Kể từ đó, lễ hội đền Cao An Phụ được tổ chức hàng năm để tưởng niệm người có công xây dựng vương triều Trần, người sinh thành Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn. Năm 2022, lễ hội đã chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.

Ông Nguyễn Văn Học – Trưởng Ban Quản lý di tích huyện Kinh Môn chia sẻ: “Chúng tôi luôn nhận thức sâu sắc trách nhiệm trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của toàn khu di tích nói chung, đặc biệt là các giá trị gắn liền với An Sinh Vương Trần Liễu và Anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn. Đó không chỉ là bảo tồn di sản, mà còn là gìn giữ những nét đẹp tâm linh, lan tỏa truyền thống "uống nước nhớ nguồn", hun đúc tình yêu quê hương, đất nước cho các thế hệ mai sau”.

Được biết, trong thời gian tới, Ban quản lý di tích sẽ tiếp tục thực hiện trùng tu, tôn tạo, đầu tư phát triển hạ tầng, tăng cường công tác ứng dụng chuyển đổi số nhằm quảng bá, đưa khu du tích trở thành một trung tâm văn hoá tín ngưỡng không chỉ của riêng tỉnh Hải Dương mà mang tầm vóc quốc gia.

×