Lào Cai: Mô hình “lúa chồi vụ 3” góp phần giúp hộ nghèo vươn lên

Phát hiện và thử nghiệm từ thực tiễn

Mô hình canh tác “lúa chồi vụ 3” tại xã Tân Lĩnh, tỉnh Lào Cai (xã Tân Lĩnh được hợp nhất từ các xã Minh Chuẩn, Tân Lập, Phan Thanh, Khai Trung và Tân Lĩnh của huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái cũ) đã chứng minh được hiệu quả tích cực, góp phần nâng cao thu nhập cho người nông dân, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực của địa phương. Đây là một điển hình sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp có giá trị tham khảo và nhân rộng tại Lào Cai và các vùng lân cận.

Ban đầu, người dân đưa vào canh tác một số giống lúa mới ngắn ngày mới như Thái Xuyên; Hương ưu 98. Sau khi thu hoạch vụ đông xuân (vào cuối tháng 3), trong khoảng thời gian chờ để gieo cấy vụ Hè Thu bà con đã phát hiện các gốc rạ lúa mọc chồi rất tốt.

Trước đây, bà con cũng chỉ cắt chồi lúa về làm thức ăn cho cá và gia súc. Tuy nhiên, nhận thấy mầm lúa phát triển tốt và trổ bông kết hạt chắc, một số hộ gia đình đã mạnh dạn để lại thu hoạch.

Chị Hoàng Thị San, một nông dân tại thôn Minh Chuẩn, xã Tân Lĩnh chia sẻ: “Sản lượng ban đầu chỉ đạt từ 50 - 60 kg/sào, bằng 1/4 sản lượng thu hoạch lúa chính vụ. Từ kết quả này đã mở ra hướng đi mới đầy triển cho người dân thôn Minh Chuẩn.

Từ những kinh nghiệm và thành công ban đầu, người dân đã chủ động nước tưới, đầu tư phân bón đạm, kali và thuốc kích mầm, để bón trực tiếp vào gốc rạ ngay sau khi thu hoạch vụ chính.

Chị San cho biết thêm, chi phí cho một sào lúa chính vụ tính từ khâu làm đất đến khi thu hoạch, sẽ hết khoảng 1.100.000 đồng/sào, trong khi chi phí cho một sào lúa chồi vụ 3 chỉ hết 80.000 đồng.

Còn chị Hoàng Thị Lời, công tác tại Trường Mầm non Hoa Huệ, thôn Minh Xuân, xã Lục Yên, tỉnh Lào Cai, tranh thủ lúc nghỉ hè giúp gia đình gặt lúa chồi vụ 3. Tay trái vơ lấy lúa, tay phải cầm liềm thoăn thoắt gặt từng gốc lúa với những bông lúa nặng trĩu.

Chị Lời kể: “Trước đây cứ gặt xong là cả làng thả trâu ra đồng cho chúng ăn gốc rạ, gần đây thấy chăm sóc, cây lúa mọc chồi cho năng suất, nhiều hộ dân ở xã bàn nhau làm theo, rất hiệu quả, năng suất ngày càng cao”.

Hiệu quả kinh tế vượt trội

Kết quả cho thấy thật bất ngờ, từ những gốc rạ tưởng chừng không còn giá trị, lúa mầm vẫn sinh trưởng phát triển rất tốt, sản lượng đã tăng dần năm qua các năm, hiện nay đã đạt tới 180kg/sào chỉ trong vòng 2 tháng.

Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Dân Việt, ông Trần Tiến Hưng, Bí thư Đảng ủy xã Tân Lĩnh, Lào Cai cho biết: “Mô hình canh tác “lúa chồi vụ 3” đã được nhân dân xã Tân Lĩnh triển khai thực hiện từ nhiều năm nay và nhận được sự chỉ đạo sát sao của các cơ quan chuyên môn, được nhiều hộ dân các xã lân cận đến học tập và áp dụng thành công, đạt kết quả cao”.

Được biết, tổng diện tích lúa chồi vụ 3 của xã Tân Lĩnh năm 2025 đã vượt hơn 20ha. Ngoài xã Tân Lĩnh, các xã lân cận như Lục Yên, Khánh Hòa, Mường Lai cũng đang triển khai thực hiện mô hình này rất hiệu quả. Hiện nay bà con nhân dân đang khẩn trương thu hoạch để tiếp tục làm đất gieo cấy vụ hè thu.

Mô hình lúa chồi vụ 3 là một cách làm mới sáng tạo và hiệu quả của người nông dân,  giúp người dân nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích canh tác. Giúp bà con nông dân tiết kiệm chi phí đầu tư, nâng cao thu nhập, đóng góp vào công tác giảm nghèo bền vững ở địa phương.

Đây là mô hình cần được nghiên cứu nhân rộng phát huy tiềm năng phát triển nông nghiệp ở tỉnh Lào Cai và các tỉnh vùng núi khác. Để có tính bền vững cần có sự nghiên cứu, chỉ đạo của các cơ quan chuyên môn trong việc nhân rộng mô hình, từ đó giúp người dân nâng cao thu nhập trên đơn vị diện diện tích đất trồng.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy, không thể phủ nhận rằng mô hình lúa chồi vụ 3 giúp nông dân tiết kiệm chi phí sản xuất và nhanh chóng có thu hoạch trong ngắn hạn. Nhưng việc không cày, bừa, cải tạo đất sẽ khiến đất nhanh chóng bạc màu, gia tăng nguy cơ tích tụ sau bệnh hại lúa, năng suất, chất lượng lúa không cao như vụ chính.

Vậy nên, lúa chồi vụ 3 chỉ nên xem như một giải pháp tạm thời, áp dụng đối với những địa phương không thể kết hợp canh tác với các mô hình phát triển kinh tế khác như nuôi cá, thả vịt, hoặc không thể canh tác vụ đông do thiếu nước sản xuất. Bởi, nếu để tình trạng canh tác lúa tái sinh tự phát, kéo dài và thiếu kiểm soát thì sẽ ảnh hưởng tới vụ hè thu.

Để giảm thiểu tình trạng tái sinh lúa không kiểm soát, chính quyền địa phương cần phối hợp với các cơ quan nghiên cứu để xây dựng các mô hình chuyển đổi vụ hè thu theo hướng hiệu quả và bền vững. Như thực hiện khảo nghiệm vi sinh vật cải tạo đất và phân bón hữu cơ sinh học để phục hồi tầng canh tác sau nhiều năm bạc màu.

Địa phương cần xây dựng kế hoạch sản xuất sát thực tiễn, bố trí thời vụ, cơ cấu giống và cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai, nguồn nước. Đồng thời tăng cường áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, phát triển các vùng sản xuất nông sản theo tiêu chuẩn, hỗ trợ nông dân tổ chức lại sản xuất, chuyển đổi mùa vụ một cách bài bản, khoa học, chủ động và bền vững cho nền sản xuất nông nghiệp.

×