Phù Tô kế vị Tần Thủy Hoàng, vận mệnh nước Tần liệu có khác?

Trong lịch sử Trung Hoa, Tần Thủy Hoàng thường được nhắc đến như một vị hoàng đế đầu tiên thống nhất thiên hạ. Nhưng ẩn sau ánh hào quang đó là bi kịch đẫm máu trong nội cung – điển hình nhất là cái chết đầy oan khuất của người con trưởng Doanh Phù Tô, người lẽ ra sẽ là hoàng đế kế vị chính danh của nhà Tần.

Phù Tô - Người con trưởng tài đức nhưng bị Tần Thủy Hoàng ghẻ lạnh

Phù Tô là con trai trưởng của Tần Thủy Hoàng, mẹ ông theo học giả người Nhật Fujita Katsuhisa là Trịnh phu nhân, xuất thân từ tông thất nước Sở – điều này giúp Phù Tô có được dòng máu liên kết giữa Tần và Sở, hai nước lớn thời Chiến Quốc. Dù là hoàng tử đầu lòng, Phù Tô vẫn được gọi là “công tử” – theo thông lệ gọi con các vua chư hầu thời nhà Chu, dù Tần Thủy Hoàng đã xưng hoàng đế, thống nhất thiên hạ.

Không có nhiều ghi chép chi tiết về Phù Tô, nhưng sử sách để lại một dấu ấn lớn của ông vào năm 212 TCN, khi vua cha ra lệnh thiêu sách, chôn sống hơn 460 nho sinh ở kinh đô Hàm Dương. Trước hành động tàn bạo ấy, Phù Tô là người duy nhất dám can gián:

"Thiên hạ mới được bình định. Những kẻ đầu đen ở phương xa vẫn chưa theo ta. Các nho sinh đều học theo Khổng Tử, nay bệ hạ dùng pháp luật nặng để trói buộc họ thì thần sợ thiên hạ không yên”.

Chỉ một lời khuyên thẳng thắn ấy đã khiến Tần Thủy Hoàng nổi giận. Thay vì nhìn nhận tấm lòng của con trai, ông lại đày Phù Tô ra biên ải phía Bắc – cử ông đi giám sát tướng quân Mông Điềm xây dựng Vạn Lý Trường Thành ở Thượng Quận.

Sự kiện Sa Khâu và âm mưu thay đổi ngai vàng

Năm 210 TCN, trong chuyến tuần du về phía Đông, Tần Thủy Hoàng bị bệnh nặng ở Sa Khâu. Trước lúc lâm chung, ông viết di chiếu triệu Phù Tô về lo tang sự, chuẩn bị kế vị. Nhưng tờ chiếu ấy, cùng ngọc tỷ hoàng đế, lại rơi vào tay Triệu Cao – một hoạn quan gian hiểm và đầy tham vọng.

Nhận thấy Phù Tô là người có đức, lại được quân đội biên ải và bá quan yêu mến, Triệu Cao cùng thừa tướng Lý Tưbí mật hủy di chiếu gốc. Cùng với công tử Hồ Hợi – con út được Tần Thủy Hoàng sủng ái – họ tạo ra một bản chiếu giả, lập Hồ Hợi làm hoàng đế, tức Tần Nhị Thế.

Không dừng lại ở đó, họ viết thư giả, truyền lệnh của "hoàng đế" buộc Phù Tô và tướng quân Mông Điềm phải tự sát, với lý do dám can gián Tần Thủy Hoàng và không lập công nơi biên ải.

Cái chết tức tưởi của Phù Tô và nỗi nghi ngờ của Mông Điềm

Khi nhận được thư, Phù Tô nhìn thấy ngọc tỷ hoàng đế, tin đó là lệnh thật của vua cha, bèn lập tức định tự sát. Mông Điềm nghi ngờ, đã cố sức can ngăn:

“Nhà vua chưa lập thái tử, lại giao cho ta 30 vạn binh mã, công tử lại là người giám sát. Nay chỉ một lá thư của sứ giả mà phải chết, e là dối trá. Xin công tử tâu lại, rồi chết cũng chưa muộn.”

Nhưng trước nhiều lần thúc giục của sứ giả, và do lòng trung hiếu tuyệt đối với phụ hoàng, Phù Tô tự sát, từ bỏ cơ hội kế vị mà ông hoàn toàn xứng đáng.

Tướng quân Mông Điềm không nghe lệnh, nghi ngờ chiếu giả, nên bị bắt giam rồi cũng bị Hồ Hợi xử tử.

Cái chết của Phù Tô – mở đầu sự sụp đổ của nhà Tần

Sau khi lên ngôi, Hồ Hợi nhanh chóng bộc lộ bản chất tàn bạo, bất tài, trở thành một trong những vị vua tồi tệ nhất Trung Hoa cổ đại. Triệu Cao lũng đoạn triều chính, khiến dân tình oán thán, binh lính mất niềm tin, quan lại không phục.

Chỉ một năm sau, năm 209 TCN, phong trào khởi nghĩa nông dân do Trần Thắng và Ngô Quảng khởi xướng ở đất Sở đã phất cờ khởi nghĩa: họ nhân danh Phù Tô, tuyên bố rằng ông vẫn còn sống và mình nổi dậy để “phò chính, diệt ngụy”.

Dù sau này người ta biết rõ Phù Tô đã chết, nhưng cái tên của ông trở thành biểu tượng chính thống, một cái cớ hợp lý để lật đổ Hồ Hợi và nhà Tần. Phong trào lan rộng khắp nơi, trở thành làn sóng bất mãn mạnh mẽ dẫn đến sự sụp đổ của nhà Tần chỉ 3 năm sau cái chết của Tần Thủy Hoàng – một triều đại từng oai hùng, nhưng lại kết thúc chóng vánh vì nội loạn và tham vọng mù quáng.

Cái chết của Phù Tô là bi kịch kép trong lịch sử Trung Hoa. Thứ nhất, đó là nỗi đau của một người con trung hiếu, chết bởi lòng tin tuyệt đối vào phụ hoàng mà không ngờ rằng lá thư kia là ngụy tạo. Thứ hai, đó là sự diệt vong của một triều đại, khi ngai vàng rơi vào tay kẻ bất tài, gian thần thao túng, dối trá lên ngôi chính thống.

Nếu Phù Tô sống và kế vị, có lẽ nhà Tần sẽ có một vận mệnh hoàn toàn khác. Một người có tư tưởng khoan dung, biết can gián vua cha, lại có kinh nghiệm nơi biên ải, chắc chắn sẽ điều hành quốc gia một cách mềm dẻo, lấy lòng dân làm gốc, thay vì đàn áp như Tần Nhị Thế.

Sự kiện Phù Tô tự sát không chỉ là dấu mốc chuyển giao quyền lực trong triều đình nhà Tần, mà còn là bài học đắt giá cho lịch sử về hậu quả của việc thiếu minh bạch trong truyền ngôi, và hậu quả khôn lường khi quyền lực rơi vào tay kẻ bất chính.

×